Adaptieve kassen, met bijvoorbeeld een dek dat zich maandelijks of liever nog van uur tot uur, kan aanpassen aan de omstandigheden, kan 30 tot 60 procent energie besparen op verwarming en ontvochtiging. Dat is een van de conclusies uit het project CAGIM, Climate Adaptive Greenhouses: Inverse Modelling. Bovendien kan een adaptief kasdek in de glastuinbouw ook tot 14% extra productie opleveren.
Deze gegevens werden gepresenteerd op het symposium ‘Slimme adaptieve gevels voor kassen en utiliteitsbouw’, dat op 27 januari in Rotterdam Ahoy plaatsvond. Onderzoekers van verschillende universiteiten, kennisinstituten en de glastuinbouwsector verkenden geruime tijd de mogelijkheden van dynamische en adaptieve gevels, kasdekken en regelsystemen. Het blijkt dat deze technologie in theoretische berekeningen tot substantiële energiebesparing zal leiden en dat ook de productie in kassen ervan profiteert.
Continu aanpassen
In adaptieve kassen worden de eigenschappen van de kas – bijvoorbeeld van het glas, de isolatie, de beluchting, enzovoorts – continu aangepast om maximale plantengroei en minimaal energiegebruik te garanderen. De onderzoekers gingen voor hun onderzoek uit van een situatie waarin de beschikbaarheid van technologie en materialen geen obstakel vormt. Het uitgangspunt was dus dat alle benodigde technieken beschikbaar zijn. Omdat dit in de praktijk nog niet het geval is, zijn deze volledig adaptieve kassen op dit moment nog niet te realiseren.
Energieneutrale kas
Tijdens het symposium gaf Laure Itard van de Haagse Hogeschool en TU Delft al wel aan dat een volledig adaptieve situatie voor de glastuinbouw dichtbij komt. Oftewel, de energieneutrale kas komt in zicht. Daarvoor zijn verschillende technieken, materialen en doorbraken verantwoordelijk:
- intelligent kasdekmateriaal;
- methoden om warmte te weren, maar niet het licht;
- het uit elkaar trekken van eigenschappen van bouwmaterialen;
- transparante isolatie en adaptieve coatings;
- klimaatfaçades;
- elektriciteitsproductie met kassen.
Nog noodzakelijk zijn diverse typen intelligente scherminstallaties en adaptieve regelstrategieën.
Gert Jan Swinkels van de WUR presenteerde vervolgens diverse proeven en pilots met innovatieve kassen. Maar voor hij daaraan begon, benadrukte hij de noodzaak van zonlicht. “Er is niets zo efficiënt als zonlicht. Om 1 kilo tomaten te telen heb je in een moderne kas 0,7 m3 aardgas nodig. Doe je dit met de meest moderne en effectieve led-verlichting, dan heb je voor die kilo tomaten omgerekend 2,7 tot 3,5 m3 aardgas nodig. En 1% extra licht is nog altijd 1% extra productie.”
Hightech kassen
De hightech kassen die voor een belangrijk deel de input vormen voor de adaptieve kassen van de toekomst zijn, in willekeurige volgorde:
- de DaglichtKas; vangt direct zonlicht weg en wekt daarmee warmte op en laat diffuus licht door voor het gewas;
- de ELKAS; de elektriciteit producerende kas wekt stroom op uit de zonnestraling die het gewas niet nodig heeft;
- de VenLowEnergyKas; een kas met moderne systemen die nog maar 0,2 m3 aardgas per kilo tomaten gebruikt;
- de 2SaveEnergyKas; een kas met gewoon glas, dat bekleed is met specifieke folies, verbruikt nog 0,23 m3 aardgas per kilo tomaten;
- de Winterlight kas; een kas die 10% meer licht doorlaat in de winter en tot wel 20% meer productie levert ten opzicht van een state of the art referentiekas.
Download het volledige onderzoeksrapport van Climate Adaptive Greenhouses: Inverse Modelling of ga naar deze website voor meer informatie.
Tekst: Rob van Mil. Foto: Mario Bentvelsen.
