Het is alweer de derde week dat de snij-amaryllissen van Amaranthos Flowers Westland te koop zijn. Nog steeds is de grootste aanvoerpiek met kerst. Maar de bloem is in de herfst en de eerste maanden van het nieuwe jaar zeker ook de moeite waard, prijst snij-amaryllisteler Martin Vellekoop zijn producten aan. De prijsvorming in 2022 was grillig. Hij verwacht voor dit jaar een beter afzetseizoen.
Er vallen twee bedrijven onder Amaranthos Flowers: Westland en Bleiswijk. Het bedrijf in ‘s-Gravenzande van 3 ha, wordt gerund door Martin Vellekoop en zijn nicht Rieneke van der Houwen. Twee jongere broers van Vellekoop zijn eigenaar van de kwekerij in Bleiswijk, die 3,5 ha groot is. Het zijn twee aparte bedrijven, die nauw samenwerken op het gebied van de verkoop voor de klok en directe handel onder de naam Amaranthos. “Ieder bedrijf heeft eigen soorten, een deel is overlappend.”
Eerste bloemen weer aangevoerd
Het afzetseizoen van de snij-amaryllis loopt van september-oktober tot en met het vroege voorjaar. “De handel is altijd blij als het amaryllisseizoen weer van start gaat”, merkt Vellekoop.
De afzetpiek ligt in december. Niet voor niets beschouwen veel mensen de amaryllis als kerstbloem. Daarvoor en erna is het meer een bijproduct, maar wel belangrijk vindt de teler. Vellekoop levert ongeveer 5% in oktober, 25% in november, 50% in december en 20% in de eerste paar maanden van het jaar.
De amaryllis is een echt klokproduct: 60% voor de klok en 40% direct, met name in november en december. “We hebben ongeveer twintig kopers die via daglijsten bij ons kunnen bestellen.”
Terug- en vooruitblik
Terugblikkend was het coronajaar een topjaar voor de afzet van amaryllis. “Het was heel spannend: zouden de winkels open mogen blijven of dicht moeten? We waren blij dat de bloemisten buiten mochten verkopen. Het seizoen heeft nog nooit zo goed gelopen als toen.”
Het afgelopen seizoen begon de handel op zich goed. “Alleen vanaf december-januari waren de prijzen superlaag. Heel veel bloemen werden door de telers en de handel doorgeschoven naar de van oudsher populaire weken. De retail kon al deze bloemen niet verkopen. De aanvoer was te groot en de bloemen moesten gezien de gestegen kosten duurder verkocht worden dan in voorgaande jaren. Dat ging niet. Er bleef te veel onverkocht en de orders werden stopgezet. Voorraadvorming in welk stuk van de keten dan ook is niet goed”, vat Vellekoop de prijsval in het vorige seizoen samen. “We hadden nog één afdeling (10 – 15%) over richting Valentijnsdag. Toen herstelden de prijzen zich gelukkig.”
Als Vellekoop nu naar de klok en de statistieken kijkt, ziet het er beter uit dan vorig jaar. “Het aanbod in de piek zal wat kleiner zijn en is beter gespreid over het seizoen.”
Niet alleen een kerstproduct
“Natuurlijk zijn we blij met het sterke kerstimago van onze bloemen, maar we willen graag ook meer aandacht voor en na deze periode. De amaryllis is meer een winterbloem dan alleen een kerstproduct. Naast de traditionele rode en witte amaryllissen zijn er nog mooie andere kleuren. Op dit moment zie je bijvoorbeeld veel pastelkleuren.”
“Zeker in de Scandinavische landen hebben de mensen in januari, februari, als de dagen gaan lengen, de lente alweer in het hoofd. Ze kiezen dan eerder voor gele en witte tulpen. Dat geldt ook voor Duitsland. Vanuit Frankrijk is er iets meer vraag in het voorjaar.
Koudwater opslag
“Onze bollen groeien in teeltbedden die gevormd worden door betonnen U-profielen met perliet als substraat. Onderin ieder teeltbed liggen acht slangen om de bedden naar wens te verwarmen of koelen.”
Eind juni begint de teler met het koelen van de eerste paar 1.000 m² van het oktobervak. Daarvoor pompen de telers water van 5°C op vanuit een koudwater opslag in een aquifer tussen 120 en 160 meter diepte. Via een warmtepomp wordt hiermee het slangensysteem in de teeltbedden gekoeld. Het opgewarmde water gaat terug de bodem in, naar een warmwater opslag. Van daaruit wordt weer warm water opgepompt gedurende de teeltperiode van de bollen.
Koelen en verwarmen
De koelperiode duurt tien weken. Daarna volgt een groeiperiode waarbij de temperatuur in het substraat op 21 à 22ºC wordt gebracht. Na vijf weken verschijnen de eerste bloemen. “Als we op 1 juli starten met koelen, hebben we de eerste bloemen in de derde of vierde week van oktober. Voor de kerstperiode gaat tussen 1 en 10 augustus de koeling aan.” Over het hele jaar gezien gaat de koeling drie tot vier maanden per jaar aan en negen maanden verwarming. Zo is het redelijk in evenwicht. Na de bloei moeten de bollen weer energie opdoen voor het nieuwe seizoen.
De amaryllisteelt is duurzaam. Behalve de eigen warmtepomp met warmte- en koudebronnen, gebruikt de teler sinds vijf jaar ook de restwarmte van de WKK van zijn buurman tomatenteler, via een leiding tussen de twee bedrijven. De ketel gebruikt hij alleen in noodgevallen of bij extreme kou. In de toekomst kan het bedrijf een aansluiting krijgen op het aardwarmteproject Maasdijk.
Tuin te koop
“We willen stoppen en bieden ons bedrijf te koop aan. De reden dat we stoppen is dat we allebei geen opvolger hebben. Over een paar jaar word ik zestig. We kiezen er niet voor om nog vijf à tien jaar verder te gaan. Ik wil wel graag nog iets in de amaryllisen blijven doen en mijn vakkennis op een andere manier toepassen.”
De bollenkraam verkoopt hij niet in een keer, maar gefaseerd, omdat de teler verwacht dat het op die manier meer oplevert. De eerste hectare is nu leeg. Daar komen jonge bollen in, die hij opkweekt vanuit jonge klisters of klein plantgoed.
Vellekoop is niet de enige die stopt. Hij ziet om zich heen dat de laatste vier à vijf jaar meer collega’s stoppen door vergrijzing en ook omdat ze geen opvolger hebben. Het areaal krimpt gestaag: van destijds 120 ha tot op het moment 80 à 90 ha. “Dat is nog steeds een gezond areaal. Er is een goede toekomst voor amaryllistelers weggelegd die duurzaam telen en blijven investeren. Als alles in orde is, kun je een goede boterham verdienen.”
Zuinig op eigen bollenkraam
De amaryllis is een meerjarige teelt, die gemiddeld drie jaar vast staat. “We rooien ieder jaar een derde van de bollen in januari. We sorteren de bollen en verjongen ze door de ‘zool’ aan de onderkant eraf te snijden, zodat de bollen weer opnieuw kunnen uitlopen. Bollen die ziek zijn of aan vervanging toe zijn, gooien we weg. Na een droogperiode van drie weken worden de bollen weer terug geplant in de ontsmette bedden. Dit is ook het moment om eventueel te wisselen van sortiment, vanwege de gezondheid van de bollen of een tegenvallende opbrengst qua prijs of productie.”
Ieder jaar komen er nieuwe cultivars uit vanuit de veredeling. Toch is het vak redelijk behoudend. “In de top 10/20 zijn de oude soorten nog steeds sterk vertegenwoordigd. Ze zijn betrouwbaar qua groei en prijsvorming. Nu wordt er meer veredeld op productiviteit. Daardoor zijn de nieuwe cultivars kwetsbaarder dan de oudere qua uitval. Je kunt minder lang doorgaan met dezelfde bollen dan bij de oudere soorten. Je hebt een jonge bollenkraam nodig om de uitval van de gevoelige cultivars aan te vullen.”
Vellekoop probeert ook regelmatig nieuwe cultivars uit. Hij begint met een paar bedjes en als het dan wat is, koopt hij extra bollen. Maar dat laatste gebeurt zeker niet jaarlijks.
Amaranthos shop
Als de eerste bloemen bloeien in oktober gaat ook de Amaranthos shop (in Bleiswijk en ‘s-Gravenzande) weer open. “Voor ons als telers is dit dé kans om te ervaren wat de eindklant van onze bloemen vindt en te horen welke kleuren en nieuwe soorten ze het mooist vinden.”
“We leveren geen rommel, maar alleen exportkwaliteit waar we trots op zijn. Je maakt pas reclame als je de betere spullen langs de weg zet!”
Tekst: Marleen Arkesteijn, beeld: Kas_Kraker
