In het voorjaar werd ik gebeld door een adviseur die worstelde met een toenemende infectie van een bladschimmel, Cladosporium in een tomatenteelt. Hij vroeg mij om advies hoe de infectie op een duurzame manier was in te dammen.
Met de adviseur heb ik verschillende maatregelen besproken en met deze kennis kon hij dit omzetten naar een uitvoerbaar teeltrecept. Ik was verrast toen ik in augustus werd teruggebeld. Het was gelukt! De schimmel was nog wel aanwezig, maar de sporulatie en verspreiding was nu tot een minimum beperkt.
Hoe werkt een systeemsprong?
Allereerst ben ik in de literatuur gedoken om na te gaan wat de specifieke groeicondities van deze schimmel zijn en randvoorwaarden voor een geslaagde infectie. Gelukkig kwam dit goed overeen met de algemene eigenschappen van de meeste bladschimmels.
Eigenlijk is hier weinig nieuws onder de zon. Een hoge luchtvochtigheid is nodig om de sporen te laten kiemen en een zwakker gewas met bladbeschadigingen is gevoeliger voor infectie van gekiemde sporen. Ik duik vervolgens in mijn ‘gereedschapskist’ en haal de plantenziektekundige driehoek daaruit tevoorschijn. Om een schimmelinfectie succesvol in te dammen zijn drie maatregelen noodzakelijk:
- Werk aan een sterkere plant;
- Verlaag de schimmeldruk;
- Verlaag vochtige klimaatcondities.
Het verlagen van de schimmeldruk, leunde voorheen sterk op de inzet van curatief werkende gewasbeschermingsmiddelen, maar er is nu meer aandacht nodig om de plant zelf sterker te maken en met preventieve maatregelen uitbraken van ziektes te voorkomen. Kortom, dit vergt een andere benadering ofwel een systeemsprong.
Naar praktijksprong en weerbaar teeltrecept
Hoe een systeemsprong in de praktijk is uit te voeren, is vaak nog niet duidelijk. Telers willen graag een kant-en-klaar recept dat al uitgebreid beproefd is en getest en het liefst met zo min mogelijk gewasrisico’s. Alleen elk gewas en elke cultivar kan weer anders reageren en dat maakt dat algemene teeltrecepten voor een weerbare teelt lastig te vinden zijn. Deze adviseur was echter bereid zijn weerbare teeltrecept met mij te delen.
Bouwstenen voor een weerbaar teeltrecept:
- Klimaat: droger telen om kans op sporenkieming te verlagen;
- Verlaging van de aanwezige sporendruk door een curatieve actie uit te voeren op het gesnoeide blad om de aanwezige sporen te doden met kaliumwaterstofcarbonaat en spuitzwavel;
- Bemesting: verlagen van nitraatgift en tegelijkertijd een wekelijkse dosering van molybdeen om de omzetting van nitraat naar organische stikstof te bevorderen. Borium toediening voor een betere opname van molybdeen;
- Gerichte plantversterking door inzet van plantextracten op basis van aromatische planten, kruiden (onder andere kruidnagelextract), algen en kleimineralen;
- Vanaf begin juni is er (alleen in de kop van de plant) gespoten met een mix van calcium en magnesium, aangevuld met de sporenelementen silicium, borium, mangaan, molybdeen en zwavel en vloeibare humuszuren. De frequentie kon worden afgeschaald van elke twee weken naar om de vier weken;
- Een snufje vindingrijkheid en doorzettingsvermogen.
Praktijktoets
Tijdens mijn cursussen merk ik dat dit voorbeeld herkenning geeft en veel deelnemers aanspreekt. Een kanttekening is dat je met een gecombineerd recept niet precies kunt aanwijzen welk onderdeel nu het meest belangrijke is. Maar zoals de Engelsen zeggen: ‘the proof of the pudding is in the eating’.
Tekst en beeld: Jantineke Hofland- Zijlstra, Weerbare Plant. Beeld Cladosporium: Luis Marchiori
