Na een fantastisch eerste proefjaar met Het Nieuwe Telen bij paprika volgde een teelt met wat tegenslagen. Misschien hadden de proefnemers de lat iets te hoog gelegd door nog meer energie te willen besparen. De intensieve discussies tussen paprikatelers en onderzoekers zijn echter heel vruchtbaar geweest. Voor de komende tijd zijn telers aan zet om HNT op te pakken.
Het tweede proefjaar van Het Nieuwe Telen (HNT) paprika is afgerond. Een jaar dat heel anders verliep dan het eerste jaar. Marcel Raaphorst, onderzoeker bij Wageningen University & Research, Lisanne Schuddebeurs, onderzoeker bij het Improvement Centre en paprikateler Maikel van den Berg van Quality Peppers uit Bleiswijk blikken terug op een seizoen dat veel stof tot nadenken geeft.
Drie schermen
Het eerste proefjaar met het rode ras ‘Maranello’ verliep bijzonder goed. Zelfs zo goed dat de telers in de begeleidingscommissie zich achter de oren krabden. Is het dan zo eenvoudig om de principes van HNT te vertalen naar de paprikateelt? Het lukte om met maximaal inzetten van de twee energieschermen en een laag energieverbruik van 17 m3/m2 zowel een goede productie als goede kwaliteit te halen. Dat smaakte naar meer.
In het tweede proefjaar wilden de onderzoekers nog een stapje verder gaan om de grenzen op te zoeken. Ze stelden daarom de energiedoelstelling naar beneden bij (15 m3/m2) en kozen ditmaal voor het gele ras ‘Allrounder’. Zo werd het mogelijk om de teelt te vergelijken met het naastgelegen praktijkbedrijf van Maikel van den Berg.
Bij dat lage energieverbruik past wel de kanttekening dat de proeflocatie een OCAP aansluiting heeft; een situatie die zich in de praktijk niet altijd voordoet. Vanaf het begin was al duidelijk dat er nog meer moest worden geschermd dan het eerste jaar om de energiedoelstelling te halen. De afdeling kreeg daarom een nieuwe scherminstallatie met een enkel en een dubbel doek met 5 cm spouw (drie keer Luxous 1147 FR), voor extra isolatie.
Uit balans
“De teelt verliep vanaf het begin al anders en moeizamer dan vorig jaar”, vertelt Maikel van den Berg, die ook vorig jaar in de begeleidingscommissie zat. “Het eerste verschil kwam al tot uiting in de rassenkeuze, want Allrounder reageerde anders op het klimaatregime dan Maranello.”
Het eerste zetsel ontwikkelde zich goed. Het tweede zetsel volgde echter later dan bij Van den Berg. De proefnemers besloten om vruchten te dunnen om de plantbelasting niet te hoog op te laten lopen. Werken aan de plantbalans is een idee dat afkomstig is van de tomatenteelt waar het goed werkt.
Schuddebeurs: “Ik vraag me achteraf af of door dit vruchten dunnen de grofheid toeneemt of dat de plant vervolgens weer een extra vrucht aanmaakt.” Van den Berg: “De heersende gedachte is dat vruchten dunnen productie kost.” In ieder geval heeft het dunnen niet het beoogde effect gehad. Gedurende het hele seizoen is de balans niet helemaal hersteld.
Minder actief gewas
Er zijn meerdere oorzaken aan te wijzen voor de vertraging die in het begin is opgetreden. Zo is in het voorjaar gedurende een lange periode extreem veel geschermd en minder gestookt. Tel daarbij op dat het in februari negen dagen lang zo donker was dat het scherm overdag dicht bleef. Het gewas was daardoor niet actief meer.
Van der Berg: “Je merkte het al aan de matten, die veel natter bleven dan op ons bedrijf. In die periode was de verdamping minimaal.” Het dubbele scherm met spouw leverde wel de gewenste energiebesparing op, maar het bleek minder licht door te laten dan de twee enkele schermen van het jaar daarvoor.
Achteraf bezien is dit de aanzet geweest voor het productieverschil tussen de proef en die van het praktijkbedrijf. “In totaal is de productie 6% achter gebleven, er is 8% minder licht op het gewas terechtgekomen en door de lagere CO2-concentratie zou volgens modelberekeningen bovendien 4% minder fotosynthese hebben plaatsgevonden”, vertelt Raaphorst. De uiteindelijke productie tot en met het einde van de proef (week 48 tot en met week 44) is volgens de padregistratie 31,3 kg per m2. Het aantal verkochte kilo’s is 28 per m2, gebaseerd op de vuistregel dat er 10% verschil is tussen padregistratie en verkochte kilo’s.
Geen binnenrot
Ondanks deze kritische noot waren er ook meevallers. Zo zijn er vorig jaar aan het einde van de teelt enkele vruchten met binnenrot gesneden (minder dan 1%); dit jaar geen enkele. Iedereen had daarop gehoopt, maar het is ook gelukt. Door het toepassen van HNT en het terugdringen van uitstraling blijft de kop van de plant warmer. De combinatie met wat minder worteldruk kan er voor zorgen dat jonge vruchten minder snel nat slaan en dat cellen in de vrucht niet beschadigen. Zo krijgt de schimmel die vruchtrot veroorzaakt minder kans. Lastig blijft het om te bewijzen dat deze theorie klopt, maar uiteraard hoopt iedereen daar wel op.
Elementen toepassen
De situatie op het praktijkbedrijf is iets anders dan in de proefafdeling. Zo heeft Van den Berg twee energieschermen in plaats van drie. Bovendien heeft hij geen verticale ventilatoren. Daarentegen werd in de proef geen minimumbuis aangehouden, terwijl dit op het praktijkbedrijf wel gebeurt.
Raaphorst heeft het temperatuurregime van de twee situaties vergeleken. Vaak lag de etmaaltemperatuur in de proef twee graden hoger dan op het praktijkbedrijf. “We hebben in de proef minder gelucht als middel om vocht en CO2 binnen te houden”, legt hij uit.
De vraagt rijst of Van de Berg op zijn bedrijf het standaard klimaatregime heeft aangehouden of past hij inmiddels elementen van HNT toe. “Ik ben nog voorzichtig met het toepassen van HNT”, antwoordt hij, “maar heb zeker al dingen geleerd. Zo hield ik bijvoorbeeld altijd een minimumbuis van 45°C aan, maar nu heb ik deze 10°C boven de ruimtetemperatuur gehouden, tussen drie uur ’s nachts en acht uur ’s morgens. In de praktijk kwam de buistemperatuur niet boven 35°C.”
De paprikateler heeft meer dan voorheen geschermd om uitstraling, bijvoorbeeld in de namiddag, tegen te gaan. Ook heeft hij ‘feller’ afgelucht boven het gesloten scherm.
Leerzame jaren
In twee jaar tijd zijn er grote stappen gezet, maar er ligt nog geen pasklaar advies. Schuddebeurs vindt dat de praktijk nu aan zet is. “Als telers ermee aan de slag gaan, ontstaan er weer vragen voor vervolgonderzoek.” Voor Van den Berg waren het twee leerzame jaren. “Ik heb veel inhoudelijke discussies kunnen voeren met collega’s en onderzoekers. Dat had ik niet willen missen.”
Na dit jaar stopt het paprikaonderzoek. Wel komt er een proef in de naastgelegen 2SaveEnergy kas bij WUR. Het afgesloten onderzoek valt binnen het programma Kas als Energiebron en is gefinancierd door het Ministerie van EZ, LTO Glaskracht, Ludvig Svensson en Grodan.
Samenvatting
Het tweede proefjaar van Het Nieuwe Telen paprika is afgerond. Vorig jaar lukte het om met maximaal inzetten van de twee energieschermen een laag energieverbruik toch een goede productie en goede kwaliteit te halen. Dit jaar is in februari het gewas uit balans geraakt. De oorzaak ligt voornamelijk in het voorjaar, waarin extreem veel is geschermd om de energiedoelstelling te halen. Daardoor was het gewas een aantal weken minder actief.
Tekst en foto’s: Pieternel van Velden.
