Het koude en natte voorjaar zorgt bij Prominent Grevelingen, net als op veel andere bedrijven, voor een significant hogere schimmeldruk dan normaal. Tomatenteler Marc Groenewegen kiest er bewust voor om dit probleem te lijf te gaan met extra arbeidsinzet − voor het verwijderen van aangetaste bladeren − in plaats van door meer energie in de kas te brengen. Daarnaast zet hij in op een optimale klimaatsturing en is ook de inzet van chemie onontkoombaar. Ondanks al deze inspanningen is het probleem nog niet volledig onder controle, alhoewel dit volgens de ondernemer een kwestie van tijd is.
“Normaal schijnt de zon volop gedurende de lentemaanden, is er voldoende temperatuur, staan de ramen meer open en zijn de schermen minder lang gesloten Dan is er volop luchtuitwisseling tussen binnen en buiten. Dit voorjaar is het echter overwegend koud, is er weinig zon en zit alles potdicht. Ook om de energiekosten binnen de perken te houden. Hierdoor wordt de kaslucht niet ververst, loopt het vochtgehalte op en daarmee ook de schimmeldruk.”
Hiermee schetst Marc Groenewegen in een notendop het probleem dat dit voorjaar speelt op zijn bedrijf in Sirjansland. De teler, die samen met zijn broer Arnold middeltrostomaten teelt op een oppervlakte van ruim 11 ha, zag door het hoge vochtgehalte al in week 13 de eerste bladranden ontstaan. “Deze zijn we toen preventief gaan verwijderen, ondanks dat er op dat moment nog nauwelijks schimmeldruk was. Doe je dat niet, dan gaan die randen rotten en schimmelen en zijn de problemen niet te overzien.”
Vocht op de grond
Ook is er dit voorjaar volgens Groenewegen meer sprake van vocht op de grond, wat de schimmeldruk verhoogt. “Het druppelwater is koud, wat zorgt voor condensatie op de druppelslangen. Dit vocht valt op de plastic folie op de grond. Ook de WKK-rookgassen gaan op een bepaald moment condenseren in de CO2-darm. Wanneer die leegloopt, zorgt dat nog voor extra vocht op de grond. Datzelfde gebeurt als de teeltgoten overlopen. Bij normale voorjaarstemperaturen lost dit probleem zich vanzelf op, maar dit jaar is een soort van ecosysteem van schimmels ontstaan in het vocht op de folie. En die schimmelsporen verplaatsen zich, mede door de ventilatoren die we hebben hangen, makkelijk door de kas.”
De teler probeerde dit te voorkomen door de folie al op voorhand te perforeren. “Maar dat is niet afdoende om al het vocht weg te krijgen. Het opwarmen van het druppelwater is ook technisch moeilijk en erg duur, aangezien wij werken met hemelwater uit het bassin.”
Preventieve trukendoos uitgeput
Ook op andere vlakken haalt Groenewegen dit voorjaar alles uit de kast om de druk van met name Cladosporium, valse meeldauw en Botrytis binnen de perken te houden. Hij probeert het klimaat optimaal te sturen, om condensatie te voorkomen. Daarnaast tracht hij met meststoffen een weerbaarder gewas te creëren.
“Verder zetten we nog altijd extra arbeid in om bladeren met aan aantasting weg te halen. Dat kost ons gemiddeld tien uur per hectare per week. We hadden er natuurlijk ook voor kunnen kiezen om meer energie in de kas te brengen, maar onze inschatting is dat de inzet van extra arbeid per saldo goedkoper is.”
Desondanks sorteerden de genomen maatregelen nog onvoldoende effect. Daarom zet hij ook gewasbeschermingsmiddelen in om de schimmeldruk binnen de perken te houden. “Maar dat is een grote puzzel. Je wilt immers zoveel mogelijk afwisselen, geen resistentie opbouwen, et cetera. Maar je moet ook de MRL’s in de gaten houden. Eigenlijk wil je als teler gewoon niet aan de slag met chemie, ook omdat je te maken hebt met wachtdagen en dergelijke. Maar op een bepaald moment is de ‘preventieve trukendoos’ uitgeput en móet je wel.”
Oplossingsrichtingen
Ondanks alle inspanningen, ligt de totale schimmeldruk volgens Groenewegen beduidend hoger dan andere jaren. “Ik verwacht niet dat dit tot opbrengstderving zal leiden, maar feit is wel dat het een hoop extra arbeid kost. En die is duur. Uiteindelijk is Moeder Natuur de enige die nu uitkomst kan bieden; de temperatuur moet omhoog, zodat we meer kaslucht kunnen verversen. Wat dat betreft is het een kwestie van tijd voordat dit probleem getackeld is.”
De teler overweegt in de toekomst ook te investeren in een ontvochtingssysteem. “We houden die ontwikkelingen in ieder geval scherp in de gaten. Ik denk dat daar een oplossing kan liggen voor dit probleem. Daarnaast is een deel van onze planten bij de plantenkweker opgekweekt onder LED’s. Hier lijkt de schimmeldruk lager te zijn. Hierin, in luchtbehandelingskasten en in de samenstelling van het licht tijdens de opkweek en in de teelt onder LED kan ook een oplossingsrichting liggen.”
Tekst: Ank van Lier, beeld: Marcel Otterspeer
