Diffuus licht is in de glastuinbouw een hot item, niet in het minst dankzij prof. Leo Marcelis. In 1987 (!) deed hij al onderzoek naar het nut ervan. “Diffuus glas is wel duurder, maar met een meerproductie van 5% is dat snel terugverdiend. En vaak is die meerproductie hoger dan 5%.”
“Maar in 1987 ging dat onderzoek naar diffuus licht nog alleen met simulatie in rekenmodellen. Theoretisch konden we berekenen dat diffuus glas beslist positieve effecten had op de groei van de plant en de productie. 25 jaar later hebben we toch wel iets geleerd. De resultaten met diffuus glas zijn zelfs nog iets positiever dan we destijds berekenden.”
“Sinds een jaar of vijf zijn er diffuusglassoorten met een goede lichtdoorlaatbaarheid. Daar zijn proeven mee gedaan. In die proeven zien we vooral dat diffuus glas werkt: het geeft een positief effect in de productie van 5 tot 10% per jaar.”
“Diffuus glas is wel duurder, maar met een meerproductie van 5% is dat snel terugverdiend.”
Toepassing van diffuus glas: Marcelis gelooft er helemaal in. Of de praktijk er ook in gelooft is niet helemaal duidelijk, omdat er de laatste jaren weinig nieuw wordt gebouwd.
“Maar van wat er gebouwd wordt, wordt toch vrij veel gedekt met diffuus glas.” En diplomatiek: “Daar waar het niet gebeurt, heeft de teler er blijkbaar goede redenen voor. Diffuus glas is wel duurder, maar met een meerproductie van 5% is dat snel terugverdiend. En vaak is die meerproductie hoger dan 5%.”
“Op de markt wordt ook diffuus glas aangeboden met een lage lichtdoorlaatbaarheid. Die moet je dus niet hebben. Wat je dan aan het ene verdient (lichtspreiding), verlies je weer aan het ander (lichtverlies). Licht is nu eenmaal de basis voor groei. Gebruik dat zoveel mogelijk, en zo effectief mogelijk.”
Is diffuus glas toepasbaar in alle landen?
“De positieve werking van diffuus glas geldt niet alleen voor Nederland, het geldt voor alle landen, waar ook ter wereld, en zeker voor gebieden met heel veel licht.”
“Hoe meer licht, des te meer speelt het voordeel van diffuus glas. Bij felle instraling werkt het extra goed: je hebt niet meer die felle lichtintensiteit op de kop van de plant. Nee, je hebt overal in de kas dezelfde lichtintensiteit.”
Welke gewassen hebben het meeste profijt van diffuus licht?
“Met gewoon glas heb je een afwisseling van schaduwplekjes en plekken met hoge lichtintensiteit. Dat kan schade aan het blad veroorzaken, wat zeker bij potplanten zeer ongewenst is. Vooral in potplanten wordt daarom veel licht weggehaald met scherm of krijt. Maar dat gaat wel ten koste van de groeisnelheid en van de bloemkleur.”
“Door de angst voor bladverbranding zie je in de potplantenteelt een lage lichtintensiteit. Met diffuus glas kan die lichtintensiteit sterk omhoog. Daar kan de teler profijt van hebben.”
“In 25 jaar heb ik nog nooit een proef gehad waarmee je ten opzichte van de praktijk zo’n sprong maakte.”
“Bij sterke instraling gaat de temperatuur omhoog, terwijl de luchtvochtigheid daalt. Als je daar een goed evenwicht in weet te bereiken, kan de plant meer licht benutten. Anthurium wordt in de praktijk bijvoorbeeld geteeld bij 5 mol licht zonder luchtbevochtiging. Afhankelijk van de potmaat en het seizoen duurt een teelt daar 22 weken. Met diffuus glas plus een luchtvochtigheid die niet onder de 70% daalt, kun je prima naar 10 mol. Daarmee was een teelt in 16 weken klaar én zwaarder van gewas. Dat is een gigantisch resultaat. In 25 jaar heb ik nog nooit een proef gehad waarmee je ten opzichte van de praktijk zo’n sprong maakte.”
“Dat je anno 2014 dit soort sprongen in productie kunt maken, is nauwelijks te geloven. Dat zou je alleen nog verwachten in ontwikkelingslanden, waar alle gewassen heel sterk worden geschermd.”
Voor meer licht is dus een regeling van de luchtvochtigheid noodzakelijk?
“Voor een positief effect van diffuus licht moet je liefst een totale klimaatbeheersing hebben. In teelten waar overdag geschermd wordt, zou je al iets kunnen bereiken met een diffuus scherm.”
“Telers met bestaande kassen zullen niet snel de kas gaan verdekken met diffuus glas, want dan haal je nogal wat overhoop. Daar zou je een diffuus scherm kunnen installeren; dat doet ook wat. Nieuw glas is toch typisch iets voor nieuwbouw; daar moet je diffuus glas nemen. En voor teelt van potplanten geldt dat nog eens extra.”
“Ik neem aan dat het kasdek voorlopig van glas blijft, maar het kan natuurlijk best zijn dat er over een paar jaar een goede kunststof komt.”
Maar wat als er een prima vervanger voor glas komt?
“Ik neem aan dat het kasdek voorlopig van glas blijft, maar het kan natuurlijk best zijn dat er over een paar jaar een goede kunststof komt. Er is bijvoorbeeld al een uitstekende folie met een zeer hoge lichtdoorlatendheid, F-clean. Het zou er ook al in diffuse uitvoering zijn. Die folie is echter duur. Daalt de prijs van die folie, dan zou dit zomaar het glas kunnen vervangen”.
Leo F.M. Marcelis (Elst Gld, 1963) studeerde Tuinbouw in Wageningen en promoveerde in die discipline in 1994 in Wageningen. De laatste jaren was hij tot 2013 buitengewoon hoogleraar Plantenteelt in Energiezuinige Kassen aan Wageningen Universiteit en teamleider bij Wageningen UR Glastuinbouw. Per 1 december 2013 werd prof. dr. ir. Leo Marcelis benoemd tot gewoon hoogleraar Tuinbouw en Productfysiologie van Wageningen Universiteit.
Tekst/foto: Tuinbouwteksten.nl/Theo Brakeboer.
