Op vrijdag 17 maart organiseerde Energy Matters haar jaarlijkse Glastuinbouwdag in De Meern. Toonaangevende sprekers gingen in op de laatste ontwikkelingen en slimme energie-innovaties binnen de glastuinbouw. Circa 150 deelnemers luisterden aandachtig toe. In het laatste deel van deze reportage aandacht voor warmtenetten.
In 2020 moet zo’n 25 procent van de warmte voor kassen niet langer van aardgas, maar van duurzame bronnen komen. Dergelijke warmtebronnen houden de glastuinbouw dan ook flink bezig, met name in Zuid-Holland. Dat liet procesmanager warmteclusters Hans van den Berg van LTO Glaskracht weten tijdens de Glastuinbouwdag.
Voor realisatie van de warmtenetten is het Warmtefonds Zuid-Holland opgericht, dat met 65 miljoen euro warmtenetten in de regio gaat ondersteunen. LTO Glaskracht trekt samen op met provincies en gemeenten om het belang van duurzame warmte te benadrukken en de processtappen scherp te krijgen en uit te voeren.
Warmtenet Rotterdam
Het meest concreet is nu de leiding van het zuidelijke deel van Rotterdam naar Leiden. Van den Berg: “In Leiden zijn nu 10.000 woningen gekoppeld aan de restwarmte van de gascentrale van Uniper in Leiden. Die centrale draait tot 2019, dan houdt het contract op en dus ook de productie van warmte en de levering aan 10.000 woningen en honderden bedrijven. Wat gaat er dan gebeuren? Gaan we terug naar gas, of zoeken we naar een duurzamere oplossing?”
Ondertussen ligt een business case klaar met Havenbedrijf Rotterdam en Heineken om dit gat in te vullen. LTO Glaskracht haakt hierop in met het traject ‘Warmte Zuidplas’. De tuindersorganisatie inventariseerde 57 glastuinbouwbedrijven met ruim 250 hectare, waarvan 210 hectare inmiddels is aangesloten bij de warmtecoöperatie Zuidplaspolder. De warmtecoöperatie tekende met Warmtebedrijf Rotterdam en groenverwerker Wagro een intentieovereenkomst. Nu wordt de business case uitgewerkt. De warmtevraag uit de coöperatie zou in pieklast ruim 100 MWth zijn, in het dal rond 25 MWth. Jaarlijks komt dit neer op een basislastwarmtevraag van 33 MWth.
Inmiddels zijn ook de warmtecoöperaties Noordpolder (Berkel en Rodenrijs) en Wilgenlei (Bleiswijk) formeel opgericht. De behoefte van beide gebieden aan warmte en CO2 past goed bij de ambitie van de Rotterdamse haven, zoals recent werd gepresenteerd door het Havenbedrijf Rotterdam. Een alliantie van havenbedrijven heeft afgesproken om havenwarmte beschikbaar te stellen aan de bebouwde omgeving en de glastuinbouw én om CO2 af te vangen. Tevens is twee weken geleden de Warmte-alliantie Zuid-Holland gevormd waarin afspraken zijn gemaakt voor ontwikkeling van de benodigde warmte-infrastructuur in Zuid-Holland. Bij de warmtecoöperatie Wilgenlei is inmiddels ruim 50 ha glas aangesloten. Bij de coöperatie Noordpolder is dat 130 ha.
Kas als leverancier en afnemer
De glastuinbouw moet een afnemer worden van rest- en aardwarmte, maar kan ook een bijdrage leveren aan dergelijke netten. LTO Glaskracht onderzoekt op welke manier de sector de ‘meest toegevoegde waarde aan het systeem kan bieden’, zegt Van den Berg, zoals in de aanvoer van Rotterdam naar Leiden. “Vanuit Rotterdam gaat er in de leiding 120 graden naar Leiden toe. Die temperatuur is nodig voor de processen van Heineken en ook voor de levering aan de stad Leiden. De retourtemperatuur is 70 graden in de winter. De tuinbouw kan dit verder uitkoelen naar 35 tot 40 graden in de retourstroom naar Rotterdam.”
Met dit laatste project is te bereiken dat er geen extra beslag op de capaciteit in de leidingen wordt gelegd die nodig is voor de tuinbouw om haar warmtevraag te dekken, zo legt Van den Berg uit. “Een nog groter voordeel hiervan is dat er dan in Rotterdam ook restwarmtebronnen op 50 tot 60 graden kunnen gaan invoeden. Dergelijke bronnen zouden in de configuratie van het net zonder de glastuinbouw nutteloos zijn.”
Een rondgang langs andere warmtetrajecten waar LTO Glaskracht zich mee bezig houdt maakt duidelijk dat het ene net het andere niet is. Zo heeft de infrastructuur die gevoed wordt door de RoCa-centrale in Rotterdam ‘geen geweldige businesscase’ volgens de procesmanager warmteclusters van LTO Glaskracht. Dit terwijl het potentieel behoorlijk is (Van den Berg noemt een capaciteit van 400 MWth) en de potentiële warmtevraag voor de glastuinbouw in het hele Oostland 247 Mwth betreft.
Westland en Aalsmeer
De dynamiek in de regio Westland is weer anders, waar twee aardwarmteprojecten in de startblokken staan. “De gemeente Westland wil de meest duurzame glastuinbouwgemeente van Nederland worden”, weet Van den Berg. “Daar liggen mogelijk kansen in aardwarmte. Het stuur in dit traject ligt in eerste instantie bij de ondernemers zelf in Westland.”
Het traject Warmte Aalsmeer draait in eerste instantie om CO2, nodig voor de groei van gewassen in de glastuinbouw. Het doel is om tuinders in deze regio aan te sluiten op OCAP, dat CO2 levert aan de tuinbouw. Een randvoorwaarde van dit traject is ook om ‘grote stappen met warmte te zetten’. In Rijsenhout is gestart om de tuinders in Prima4a, een glastuinbouwgebied langs de A4, te koppelen aan de restwarmte van nieuw te ontwikkelen datacenters op Schiphol. Verder wordt in De Kwakel en Nieuw Amstel een businesscase rond de restwarmte van een biomassaketel verkend. Het aardwarmtepotentieel is twijfelachtig, meer onderzoek is nodig.
Duidelijk is dat de energieverduurzaming van de glastuinbouw verloopt via warmte, zegt Van den Berg. “Zowel besparen als verduurzamen van die vraag is keihard nodig. De glastuinbouw is zich hiertoe aan het organiseren en het momentum bij publieke partijen en de energiesector is er. Samenwerking over sectoren heen en tussen publieke en private partijen is daarbij noodzakelijk. De glastuinbouw is daarbij leidend.”
Dit is deel 4 van de reportage over de Glastuinbouwdag van Energy Matters. Lees ook deel 3, deel 2 en deel 1.
Bron: LTO Glaskracht. Foto: Mario Bentvelsen.
