Henry Satter gaat een uitdaging niet uit de weg: acht jaar geleden begon hij vanaf nul met een eigen chrysantenbedrijf en dit jaar verdrievoudigde hij zijn areaal. De ondernemer nam onder meer een gloednieuwe kas van 6 ha in gebruik. Met name energiebesparing en de realisatie van een optimaal kasklimaat waren belangrijke aandachtspunten bij de nieuwbouw. Hij ging onder meer aan de slag met full LED.
Ondanks zijn jonge leeftijd, is Henry Satter een ondernemer met visie. Hij weet wat hij wil en wijkt daar ook niet snel vanaf, geeft hij zelf aan. “Ik wist bijvoorbeeld al heel vroeg dat mijn toekomst in de glastuinbouw lag”, zegt de 29-jarige teler. “Ik ben opgegroeid in de kassen; mijn ouders telen chrysanten, snijcampanula’s en orchideeën in Gameren. Maar hun bedrijf overnemen, was geen optie. Enerzijds omdat mijn ouders nog relatief jong zijn, daarbij wilde ik graag zelf iets opbouwen.”
Satter stelde daarom − tijdens zijn mbo-opleiding glastuinbouw − een ondernemingsplan op, dat hij daarna in de praktijk bracht. Hij kocht in 2015 een kas van 3,2 ha in Gameren, waar hij aan de slag ging met de teelt van chrysanten. “Het feit dat ik een gedegen ondernemingsplan had, was belangrijk bij het verkrijgen van de financiering. Voor mij was het overigens niet meer dan logisch om aan de slag te gaan in de chrysantenteelt. Deze teelt trekt me het meest.”
Afzet via coöperatie
In eerste instantie verkocht de teler zijn troschrysanten via de klok, sinds 2021 verloopt de afzet via de Coöperatie Kreling Chrysanten. “Ik ben getrouwd met Hilde Kreling, van de bekende chrysantenfamilie in de Bommelerwaard”, vertelt de teler. “Zij is ook nauw betrokken bij ons bedrijf. En de naam van ons bedrijf Henda Flowers is een samentrekking van mijn naam en Hilda, de doopnaam van Hilde. Onze chrysanten gaan via de coöperatie naar retailers in heel Europa. De coöperatieleden stemmen hun assortiment ook op elkaar af, zodat we datgene kunnen bieden wat de retail vraagt. Ik teel gemiddeld zo’n zes soorten troschrysanten.”
Nieuwbouw
Twee jaar geleden besloot de teler een volgende stap te zetten: hij kocht twee tuinen aan in Zuilichem. Deze waren voorheen eigendom van zijn schoonvader. “De bedrijven waren echter te oud en moesten worden gesloopt. Ik zag hierin een kans om verder te groeien. En die marktruimte was er ook, omdat op de betreffende locatie al werd geproduceerd voor de coöperatie. Daarnaast houd ik wel van een uitdaging; het leek me prachtig om nieuw te bouwen.”
Op de locatie verrees een nieuwe kas van 6 ha. In week 12 van dit jaar werd het bedrijf officieel in gebruik genomen. “De hele bouw was inderdaad een uitdaging”, geeft Satter toe. “Het was best spannend en ik heb veel gespard met mijn vader en schoonvader, die de nodige ervaring hebben op dit vlak.”
Royal Brinkman speelde een sleutelrol in het nieuwbouwproject. Niet alleen leverde het bedrijf de water-, elektra- en klimaattechniek, ook ondersteunde Aad van der Sman de teler in de planning. “Er waren enorm veel partijen betrokken bij de nieuwbouw, terwijl sprake was van een vrij kort tijdspad”, geeft de projectbegeleider van Royal Brinkman aan. “Om Henry te ondersteunen, nam ik de planning op me: ik hield in de gaten wanneer elke partij wilde beginnen, hoeveel tijd er nodig was en of alle installaties op elkaar aansloten. Op die manier, en door tweewekelijkse bouwvergaderingen te beleggen, zaten we er heel dicht bovenop. Dit was belangrijk om de nieuwbouw binnen de gestelde termijn op te leveren.”
Full LED-belichting
Satter wilde in de eerste plaats een toekomstbestendig bedrijf realiseren. Energiebesparing en het realiseren van een goed kasklimaat vormden daarom belangrijke speerpunten bij de nieuwbouw. Om die reden is de nieuwe kas voorzien van diverse geavanceerde technieken en installaties. Hierbij gaat het onder meer om een tweede scherm − in de vorm van een diffuus energiedoek − en dimbare full LED-belichting van MechaTronix. Deze wordt draadloos aangestuurd door de Priva-computer. Het spectrum bestaat uit 5% blauw licht, 6% groen licht en de rest rood licht. Daarnaast is er een aparte sturing op verrrood.
“Ik was de eerste chrysantenteler die aan de slag ging met full LED”, zegt de ondernemer. “Hoewel ik wat testen had gedaan op mijn tuin in Gameren, nam ik hiermee wel een risico. Maar ik wist dat de te realiseren energiebesparing nodig was om het bedrijf toekomstproof te maken.”
Satter geeft toe dat het telen onder LED niet eenvoudig is, vooral omdat de stralingswarmte van de lampen ontbreekt. “Hierdoor heb je minder warmte en dus minder vochtafvoer. Om de vochthuishouding onder controle te houden, hangen er luchtbehandelingskasten. Daarmee wordt het vocht in de kas gestuurd door middel van het doseren van de buitenlucht en kaslucht. Hierbij is er ook de mogelijkheid om de lucht te verwarmen. Hoewel we nog geen echte winter hebben gedraaid, zie ik wel dat de kasten helpen om het vocht onder controle te houden.”
Nevelinstallatie en gaas
Om een optimaal kasklimaat te creëren, investeerde hij ook in een nevelinstallatie. Dit werpt vooral in de zomer zijn vruchten af. “De RV zakt minder snel weg dan op andere tuinen, waardoor de plant actief blijft. Ook heeft de installatie een licht koelende werking, wat een voordeel is op de warmere dagen. We investeerden namelijk ook in insectengaas. En daarmee boet je toch in op luchtingscapaciteit.”
Het insectengaas sorteert volgens de ondernemer duidelijk effect: hij heeft geen last meer van wantsen, motten en rupsen. “Ik hoef hiertegen ook geen chemie meer in te zetten, terwijl dat op de andere tuinen wel het geval is. Dat is veel waard. Daarnaast ben ik blij met onze volautomatische Alumaster-spuitrobot, die ook werd geleverd door Royal Brinkman. Bijkomend voordeel is dat hier in de toekomst wellicht een camera op kan worden geplaatst, zodat we de robot ook kunnen inzetten om te scouten.”
Van 3,2 naar 11,6 ha
Naast dit alles nam de ondernemer begin dit jaar ook nog een huurlocatie van 2,4 ha in gebruik. Deze ligt op een steenworp afstand van zijn tuin in Zuilichem. In totaliteit groeide het bedrijf dit jaar daardoor naar 11,6 ha. “Waarom ik die huurtuin er nog bij nam? Omdat ik het nog niet druk genoeg had”, lacht de jonge ondernemer. “Nee, ik zag hierin kansen om mijn rendement verder te optimaliseren. En het feit dat de locatie dichtbij ligt, is natuurlijk uitermate efficiënt. Maar eerlijk is eerlijk: het was wel pittig om alles onder controle te krijgen, ook organisatorisch. Sinds kort heb ik op alle locaties een bedrijfsleider. Dat geeft veel rust.”
Krapte elektriciteitsnet
Verdere uitbreidingsplannen heeft Satter op dit moment niet. “Voor nu houd ik het even zo; met deze bedrijfsopzet zijn we klaar voor de toekomst. Daarbij maak ik even pas op de plaats vanwege de onzekerheid op energievlak; het is afwachten hoe de verhoging van de energiebelasting uitpakt. Eventuele investeringen in de komende jaren zullen met name gericht zijn op energiebesparing en optimalisatie van bedrijfsprocessen.”
Satter, die zijn bedrijf nu verwarmt met WKK’s, denkt ook volop na over hoe hij op termijn volledig van het gas af kan. Hij ziet de meeste kansen in elektrificatie: zonnepanelen, e-ketels, enzovoorts. “Maar daarvoor hebben we wel een grotere elektriciteitsaansluiting nodig. En die extra capaciteit is pas in 2029 beschikbaar. Dat is een enorme beperking: de krapte op het elektriciteitsnet remt de verdere verduurzaming van mijn bedrijf.”
Tekst en beeld: Ank van Lier
