Bij een teeltwisseling hoort ook nieuw plantmateriaal. In het geval van komkommer kiezen telers en plantenkwekers steeds vaker voor hoge blokken, om diverse redenen. Gipmans Planten gebruikt sinds dit jaar standaard hoge blokken in de periode van mei tot augustus, om zo de risico’s in de laatste periode van opkweek te minimaliseren. “Een hoog blok stelt ons in staat om – ook bij temperaturen van 35°C of hoger – een homogene partij planten af te leveren, die voldoet aan de eisen van de teler.”
De eerste ervaringen met hoge blokken werden enkele jaren geleden opgedaan in de paprikateelt. “Doel van de proef was een droger blok te creëren; er waren toen namelijk veel problemen met olifantspoten”, vertelt opkweekspecialist Hans van Herk van Grodan. “Door een blok te kiezen van 10 x 10 x 7,5 centimeter in plaats van 10 x 10 x 6,5 centimeter komt het water meer onderin het blok te zitten. Doordat de kolom hoger is, wordt het water namelijk harder omlaag geduwd onder invloed van de zwaartekracht.”
Het hoge blok resulteerde bij de plantenkweker in een gewas met een meer vegetatieve inslag. Maar bij de teler manifesteerden zich eveneens verschillen, geeft Van Herk aan. “In de eerste vier weken bij de teler reageerde de plant generatiever. Inmiddels worden hoge blokken steeds meer ingezet in de paprikateelt en de verwachting is dat deze tendens de komende jaren zal doorzetten.”
Meerwaarde in komkommer
Op basis van de positieve ervaringen in de paprikateelt besloot de substraatleverancier twee jaar geleden de mogelijke meerwaarde van hoge blokken te onderzoeken in de opkweek en de belichte en onbelichte hogedraadteelt van komkommer. “Bij de plantenkweker was duidelijk zichtbaar dat de planten in de hoge blokken verder waren, ook was sprake van meer bladmassa”, zegt Van Herk. “In de eerste vier weken van de teelt zagen we echter geen verschil; dat was een tegenvaller. Maar bij de teeltwisseling merkte de teler op dat de planten in de hoge potten meer kracht in de koppen hadden. Daarop heeft hij een grotere proef opgezet, waarbij tevens de productie in kaart werd gebracht. De hogere blokken leverden een meerproductie van circa 3% op.”
Inmiddels gebruiken meerdere plantenkwekers en telers hoge blokken in de opkweek van komkommerplanten voor de belichte en onbelichte hogedraadteelt. Van Herk. “Het standaard hoge blok is 7,5 centimeter hoog, wat betekent dat sprake is van een extra substraatvolume van circa 15%. We leveren echter ook blokken van 8,5 of 10 centimeter hoog.”
Wapenen tegen warmte
De Venlose plantenkweker besloot dit jaar om in de periode van 1 mei tot 15 augustus, volledig en bij alle gewassen over te stappen naar de opkweek in hoge potten. “We ervoeren steeds vaker dat de hoge temperaturen in deze periode grote uitdagingen met zich meebrachten voor de planten die bijna konden worden afgeleverd”, vertelt Joost van den Beucken van de plantenkweker.
“Ook dit jaar was het in mei en juni bijvoorbeeld erg warm. Omdat de planten dan al behoorlijk groot zijn en veel blad hebben, is onder deze omstandigheden eigenlijk een groter steenwolvolume nodig. Dat wordt nog eens versterkt door het feit dat we meer en meer getopte planten afleveren, die in feite ook een groter volume aan steenwol vragen. We moesten bij deze temperaturen daarom snel terugkomen met watergeven; regelmatig was twee maal daags gieten nodig. Ben je onverhoopt te laat, dan kan dat desastreuze gevolgen hebben. Dat willen we voorkomen door in de zomermaanden te kiezen voor een blok van 7,5 centimeter hoog met een groter steenwolvolume. Zo houden we de risico’s beheersbaar; dat is het belangrijkst voor ons. Daarnaast biedt dit meer teeltgemak.”
Betere plant
Van den Beucken voegt toe dat het veranderende klimaat eveneens een rol speelde in de keuze om gedurende de zomermaanden standaard te kiezen voor hoge Plantop Delta-blokken. “Vroeger was 32 graden extreem heet, nu kijken we niet meer op van een temperatuur van 35 of 36 graden.”
Hij benadrukt dat het uiteindelijke doel vanzelfsprekend is om een homogeen en kwalitatief hoogwaardig product af te leveren bij de teler. “Het is logisch dat, wanneer wij de interne zaken beter onder controle hebben, we ook een betere plant kunnen leveren aan onze klanten. En dat is waar het uiteindelijk om draait.” De accountmanager glastuinbouw geeft toe dat deze beslissing meerkosten met zich meebrengt, die worden neergelegd bij de klant. “Om dit toe lichten zijn we met al onze telers om tafel gegaan. Vrijwel iedereen had begrip voor de gemaakte keuze.”
Ervaringen
Ook komkommerteler Frank van Lipzig begrijpt het besluit van het opkweekbedrijf. Hij runt een teeltbedrijf van 8,5 hectare in glastuinbouwgebied Californië in Horst. “Wanneer de plantenkweker een manier vindt om extra zekerheden in te bouwen in het opkweekproces, is dat logischerwijs ook positief voor mij als teler”, zegt de ondernemer. “Voor mij is het vooral belangrijk dat we een gezonde, vitale en groeikrachtige plant krijgen, die niet te zeer geremd is.”
Van Lipzig heeft zelf nog geen ervaring met de teelt in hoge potten; hij krijgt volgend jaar zomer pas de eerste planten in hoge blokken geleverd. Van Herk geeft aan dat andere komkommertelers echter goede resultaten boeken met de hoge potten. “De beworteling is vaak beter, doordat het water sneller naar beneden zakt en er zo meer ruimte is voor zuurstof. Bovendien is sprake van een betere benutting van het substraatvolume en is het gewas makkelijker generatief te sturen.”
Van den Beucken benadrukt dat het effect van een hoog blok samenhangt met veel andere factoren. “Heeft de teler een vegetatief of generatief gewas, hoe is de ligging van het bedrijf enzovoort. Hierdoor zijn de resultaten niet overal hetzelfde. Daarbij is het substraatblok natuurlijk maar een klein radertje in het totale teeltproces.”
Verdere opmars
Kent het gebruik van hoge blokken in komkommer ook nadelen? “De opkweek in hogere blokken levert in zijn algemeenheid een vegetatiever gewas op”, zegt Van den Beucken. “Voor telers die al een vegetatieve tuin hebben, kan dat een nadeel zijn. Maar de meeste telers kunnen in de zomer wel wat extra groeikracht gebruiken.”
Van Lipzig voegt toe dat een komkommergewas redelijk goed vegetatief en generatief te sturen is. “Door bijvoorbeeld te stoken en te snoeien, kun je hier veel invloed op uitoefenen; veel meer dan bij bijvoorbeeld een paprikagewas.”
Van Herk verwacht dat hoge blokken de komende jaren verder aan terrein zullen winnen in de belichte en onbelichte hogedraadteelt van komkommer. “In belichte tomaat werkt men al jarenlang met blokken van 7,5 centimeter hoog. En ook in paprika zien we deze ontwikkeling. Overigens is het Limburgse bedrijf wel de enige die zo rigoureus is omgeschakeld naar hoge blokken; andere plantenkwekers laten de omschakeling meer klantgestuurd verlopen.”
De opkweekspecialist benadrukt dat er vooral winst te boeken is in de zomermaanden. “In de winter heeft een hoog blok weinig meerwaarde in een onbelichte komkommerteelt. Dan zijn er immers weinig invloeden van buitenaf en zijn de meeste plantenkwekers prima in staat de risico’s te beheersen.”
Samenvatting
In de opkweek en teelt van komkommer worden steeds meer hoge blokken ingezet. Gipmans Planten kweekt in periode van 1 mei tot 15 augustus al haar groentegewassen op in hoge potten. Op warme dagen was het steenwolvolume namelijk vaak te beperkt, vooral bij planten die bijna uitgeleverd konden worden. Door de inzet van hoge blokken beperkt de plantenkweker de risico’s, bovendien hoeft men minder vaak water te geven.
Tekst en foto’s: Ank van Lier.
