Ook 2016 stond weer bol van de ‘tuinbouwinnovaties’; veel noviteiten werden gelanceerd of stonden om een andere reden in de belangstelling. Hoe is het deze innovaties vergaan? Zijn ze succesvol gebleken of bleef het gehoopte succes uit? Een update van drie innovaties die afgelopen jaar in de spotlights stonden: het Frezta-concept, de genetische sla-eigenschap Knox en de ranonkel Pon-Pon Malva. De belangrijkste conclusie? Een innovatie tot een succes maken, vergt tijd, durf én doorzettingsvermogen.
De EHEC-crisis vormde de concrete aanleiding voor het Frezta-concept dat Duijvestijn Tomaten in Pijnacker anderhalf jaar geleden introduceerde. “De inzakkende markt als gevolg van de EHEC-uitbraak dwong ons om grote hoeveelheden tomaten weg te gooien”, vertelt Peter Duijvestijn, die het bedrijf runt met zijn broers Ted, Ronald en Remco en met Ad van Adrichem. “Dat gaat je als ondernemer aan het hart. Er moesten andere manieren zijn om onze tomaten te vermarkten, zo was onze overtuiging. Het feit dat we in de zomermaanden veel aardwarmte en ook nog eens extra veel tomaten over hadden, kon wellicht aanknopingspunten bieden.”
Om een lang verhaal kort te maken: de broers besloten zelf ovengedroogde tomaten en tomenades te gaan produceren. “We gingen niet over één nacht ijs. Zo hebben we bij diverse fabrikanten in de keuken gekeken en marktonderzoek uitgevoerd. Er leken kansen te liggen.”
Mondjesmaat
Voordat de Duijvestijns daadwerkelijk aan de slag konden, moest er fors worden geïnvesteerd. Bij het bedrijf verrees een speciale productiefaciliteit, daarnaast werd een machine ontwikkeld voor het drogen van de tomaten met laagwaardige warmte afkomstig uit de aardwarmtebron. “Ook hebben we een voedingsmiddelentechnoloog in dienst genomen. Hij is verantwoordelijk voor het hele verwerkingsproces en voor het naleven van wetten en regels.”
Anderhalf jaar geleden werden de eerste gedroogde tomaten en tomenades geleverd onder de vlag van het nieuwe concept. Het creëren van voldoende afzet vormde de volgende uitdaging. “Supermarktketens hadden weliswaar belangstelling, maar leveren aan de retail bleek minder eenvoudig dan gedacht. Dit vergt veel tijd en vooral geduld. Inmiddels hebben we een aantal proeven gedraaid in supermarkten, met positieve resultaten. Waarschijnlijk liggen onze gedroogde tomaten nu binnen enkele maanden bij twee retailers in het schap. In ieder geval: de gesprekken lopen!”
Leerervaringen
Om genoemde reden werden tot nu slechts beperkte hoeveelheden gedroogde tomaten en tomenades geproduceerd, met name voor afnemers in het foodservicesegment. Desondanks werkt Duijvestijn al aan nieuwe producten die onder de vlag van Frezta in de markt kunnen worden gezet en heeft hij er nog steeds vertrouwen in dat het Frezta-merk een commercieel succes wordt. “Dit is echter een zaak van de lange adem. Maar hoe dan ook: van innoveren leer je altijd. En het brengt je verder als ondernemer. Dit proces heeft ons bijvoorbeeld veel geleerd over hoe de supermarktwereld werkt en hoe een retailer denkt. Dat is waardevol, ook voor de rest van ons bedrijf.”
Oplossing rozeverkleuring
Ook het verhaal van Rijk Zwaan toont aan dat het in de markt zetten van een innovatie tijd kost. Tijdens de Fruit Logistica 2016 presenteerde de groenteveredelaar Knox; een genetische eigenschap in slarassen die ervoor zorgt dat de bladeren na versnijden minder snel roze kleuren. Dit jaar staat de noviteit weer in de belangstelling, aangezien het product is genomineerd voor de Fruit Logistica Innovation Award.
“De rozeverkleuring op het snijvlak van sla is met name snijderijen al jarenlang een doorn in het oog”, vertelt Bauke van Lenteren, flavour and convenience manager bij Rijk Zwaan. “Om dit te voorkomen, wordt de sla zuurstofarm verpakt of worden bepaalde gassen ingezet. In de keten was echter behoefte aan een natuurlijke oplossing. Wij vonden daarop een ras dat een vertraagde verkleuring liet zien. Deze eigenschap is ingekruist bij alle slasoorten waar verkleuring een probleem is. Deze manier vertraagt de verkleuring met tenminste twee dagen.”
Verhoging slaconsumptie
Inmiddels is de kleurvertragende eigenschap ingekruist in tien slarassen. In Australië en het Verenigd Koninkrijk liggen deze rassen al in het winkelschap, in andere landen – waaronder Nederland – bleef het tot nu toe bij proeven. “Daar komt dit jaar verandering in”, geeft Van Lenteren aan. “We focussen in eerste instantie op de belangrijke markten voor verpakte sla. Naast Engeland, Australië en Nederland zijn dat bijvoorbeeld de Verenigde Staten, Frankrijk, Spanje en Italië.”
Ze is ervan overtuigd dat de rassen de slaconsumptie een stimulans kunnen geven. “Mooie en fris ogende sla verkoopt immers beter dan een verkleurd product. Ook kan deze nieuwe generatie slarassen helpen om de derving in supermarkten en snijderijen omlaag te brengen.”
Uitbreiding rassenpakket
Snijderijen, handelaren en retailers zijn volgens Van Lenteren positief over de Knox-rassen voor de gesneden sla-markt, maar tegelijkertijd nog zoekende hoe ze de meerwaarde het beste kunnen verzilveren. “Wanneer jouw afnemers nooit klagen over een verkleuring, zul je minder snel de toegevoegde waarde zien dan wanneer er wel klachten binnenkomen.”
In ieder geval wil de groenteveredelaar het aantal rassen met vertraagde verkleuring de komende jaren opschroeven: alleen al dit jaar komen er minimaal acht rassen bij. Hierbij ligt de focus op bindsla en ijsbergsla, aangezien deze soorten sla het meest gevoelig zijn voor verkleuring. “Doel is om binnen drie jaar een compleet pakket aan rassen met vertraagde verkleuring te creëren, waarmee telers en snijderijen jaarrond uit de voeten kunnen.”
Mercedes onder ranonkels
Een noviteit van een hele andere orde is de ranonkel Pon-Pon Malva, die vorig jaar de Glazen Tulp van Royal FloraHolland in de wacht sleepte. Leen van Velden van Maatschap van Velden-Seuneke in ’s Gravenzande is één van de acht aanvoerders van deze bijzondere ranonkel. “De Malva is één van de variëteiten in de Pon-Pon-lijn en kenmerkt zich door een bijzondere kleurencombinatie van groen-, paars- en wittinten”, vertelt Leen van Velden. “Ze zijn niet te vergelijken met de ranonkels zoals we die kennen; ze hebben een andere vorm en de bloemen zijn veel groter. Het zijn echte eyecatchers, ik noem ze ook wel de Mercedes onder de ranonkels.”
Experiment met belichting
Van Velden, die een bedrijf van 5.000 m2 heeft waar hij ranonkels, anemonen en pluischrysanten teelt, ging vijf jaar geleden als eerste Nederlandse teler aan de slag met deze nieuwe snijbloem. “Ik ben altijd op zoek naar mooie nieuwe dingen. Daar ligt mijn hart, een bulkproduct telen is niets voor mij. Toen ik foto’s van deze nieuwe productlijn zag, was ik meteen verkocht en heb ik een bezoek gebracht aan de Italiaanse veredelaar Biancheri. Via Florensis kreeg ik toen het eerste plantmateriaal geleverd.”
Intussen teelt Van Velden negen verschillende variëteiten. “De Malva is de bekendste; daarvan worden de grootste aantallen geproduceerd. Vandaar dat deze de Glazen Tulp in de wacht heeft gesleept.” Om zich te onderscheiden in de markt, experimenteert Van Velden sinds afgelopen jaar ook met de belichte teelt van dit nieuwe type. “Maar het is niet eenvoudig om ze onder belichting te telen; je moet wel enige kennis van zaken hebben. Voordeel is dat wij nu al vanaf december kunnen leveren, terwijl collega-telers pas in maart op de markt komen.”
Absolute topper
De teler is tevreden over de afzet. De ranonkels, die Van Velden verkoopt via FloraHolland Connect, gaan vooral naar exclusieve bloemisten. “Er is tot nu toe meer vraag dan aanbod; de Glazen Tulp heeft de vraag absoluut aangewakkerd. Gemiddeld leveren deze innovatieve soorten twee maal zoveel op als een gewone ranonkel. Daar staat tegenover dat het uitgangsmateriaal duurder is en dat de oogst en verwerking erg bewerkelijk zijn. Desondanks is deze nieuwe lijn voor ons een absolute topper.”
De teler hoopt zijn areaal de komende jaren te kunnen uitbreiden. “We zijn echter afhankelijk van de gunst van de veredelaar; die bepaalt hoeveel we kunnen en mogen telen.”
Samenvatting
Het in de markt zetten van een innovatie is niet altijd eenvoudig, zo blijkt uit het verhaal van tomatenteler Peter Duijvestijn. Onderhandelingen met retailers kostten meer tijd dan verwacht, waardoor de Frezta-producten nog niet in het supermarktschap liggen. Rijk Zwaan krijgt positieve reacties op de genetische sla-eigenschap Knox, maar het duurt nog maximaal drie jaar voordat een jaarrond rassenpakket met vertraagde verkleuring kan worden aangeboden. Teler Leen van Velden is positief over de vraag naar en de prijzen van zijn innovatieve Pon-Pon-ranonkels. Hij wil het areaal uitbreiden, maar is afhankelijk van de goodwill van de Italiaanse veredelaar.
‘Ontmoetingsplek Nederlandse tuinbouw’
Voor Peter Duijvestijn is een bezoek aan HortiContact Gorinchem een jaarlijkse traditie. “Het is voor mij geen verkoopbeurs, maar vooral een event om te netwerken en om bij te praten met relaties en collega’s.” Leen van Velden noemt HortiContact ‘een laagdrempelige en gemoedelijke vakbeurs’. “Desondanks ben ik er de afgelopen twee jaar niet geweest; het kwam er gewoonweg niet van. Dit jaar probeer ik wel te gaan. Sowieso: van een beursbezoek word je nooit dommer.” Voor Bauke van Lenteren is HortiContact Gorinchem vooral ‘een effectieve beurs’. “Deze vakbeurs is ideaal om in een kort tijdsbestek bij te praten met klanten en contacten. Het is een goede ontmoetingsplek voor de Nederlandse tuinbouw.”
Tekst: Ank van Lier. Foto’s: Gert Janssen (Vidiphoto).
