Het Nederlandse areaal glasaardbeien nam vorig jaar met 30 ha toe en voor dit jaar staat het dubbele op de rol. Zachtfruit heeft de wind duidelijk mee. Het grotere aanbod van kwaliteitsfruit stimuleert de vraag; daarbij is ketenoptimalisatie wel een voorwaarde om het volume goed op te kunnen nemen.
Al toen het areaal glasaardbeien de grens van 100 ha overschreed, waren er mensen die waarschuwden dat de sector zijn eigen glazen aan het ingooien was. De markt zou de groei niet aankunnen. Nu zitten we op 325 ha en de sector kijkt terug op een prima jaar. En de groei gaat door: er zit nog 50-60 ha aan te komen. “De drijvende kracht achter de voortdurende groei met 8-10% per jaar sinds midden jaren ’90 is dat er jaar op jaar een redelijk of goed rendement wordt gehaald. Je ziet dat vooral bestaande glastelers uitbreiden”, vertelt Ad van Laarhoven, aardbeispecialist bij Delphy.
Consumptiestijging
In 2016 produceerden Nederlandse telers volgens het CBS 58 miljoen kilo, waarvan de helft uit de bedekte teelt (kas en betreedbare tunnels) kwam. In 10 jaar tijd is de productie bijna 50% gestegen, waaraan vollegronds- en bedekte teelt in gelijke mate hebben bijgedragen.
“Ik heb geen idee meer waar de bovengrens voor de glasteelt in Nederland zit”, zegt Van Laarhoven. “Vergeleken met het enorme aardbeienareaal in Spanje, zo’n 5.000 ha, is de toename eigenlijk helemaal niet zo groot. De Nederlandse consumptie is heel laag: 1,5 kilo per persoon (Italië zit bijvoorbeeld op 4,1 kilo). Als je die met één kilo omhoog weet te krijgen, verruim je de binnenlandse markt met 16 miljoen kilo. Daar zijn zeker mogelijkheden voor. Nu wordt de mindere kwaliteit nog verkocht, bijvoorbeeld op weekmarkten. Als je die van de markt weet te weren, stijgt de totale consumptie. Dat hebben de Engelsen bewezen”, vertelt hij.
Belichte teelt
De Engelse markt groeit, maar wordt deels bediend door eigen telers en bovendien is onduidelijk wat de gevolgen van de Brexit zullen zijn. Ontwikkelingen in Duitsland bieden duidelijk kansen, geeft hij aan: “Daar zit weinig uitbreiding in het glas en het areaal grote vollegrondspercelen loopt terug door omschakeling op substraat. Hun seizoen wordt later en dat biedt onze telers kansen. In het voorjaar zijn Nederlandse aardbeien bovendien erg onderscheidend qua smaak.” Ook in oktober zit nog ruimte: Egypte en Marokko zijn nog niet in productie en de productie en kwaliteit van de vruchten uit zuidelijke landen loopt terug.
Het echte winterseizoen kan alleen worden bediend met belichte teelt; momenteel is 20-25 ha voorzien van belichting. Van Laarhoven ziet duidelijke kansen voor ‘winterkoninkjes’, mits de marktintroductie op een gestroomlijnde manier plaatsvindt.
Populariteit neemt toe
In het algemeen kijkt de adviseur dus positief tegen de groeikansen aan. Toch zijn er ook telers die vrezen dat in het najaar de productiepieken te hoog gaan oplopen met bijbehorende lage prijzen. Om die reden wilden ze niet meewerken aan dit artikel.
Kreling Aardbeien in Zuilichem daarentegen ziet nog volop groeimogelijkheden in de markt en bouwt de komende tijd 20 ha glas erbij, naast de huidige 10 ha (9 ha aardbei, 1 ha framboos) en 1,5 ha onbedekte stellingen. Boudewijn van der Wal, financieel directeur: “De Britse retailketen Asda heeft onlangs de verkoopcijfers over 2017 bekendgemaakt. Aardbeien stegen op de lijst van meest verkochte producten van plaats 12 naar 3. Asda concludeert dat de populariteit van ‘berries’ nog steeds toeneemt en 80% van de berry-markt bestaat uit aardbeien.”
Eigenaar van het bedrijf is Gijbert Kreling, een van de vooraanstaande telers uit de Bommelerwaard. Met aardbeienteelt heeft hij al ervaring sinds 1981. Daarnaast heeft hij bedrijven in de chrysanten- en kalanchoëteelt.
Optimistisch
Om goed te kunnen inspelen op de gestage groei van de markt is optimaal ketenoverleg noodzakelijk om het supermarktprogramma op de productie af te stemmen. Van der Wal: “Je moet je eigen bedrijf en de markt goed kennen en een bewuste keuze maken in welke markt je wilt opereren, op basis van reëel perspectief. Wij kiezen voor de volumemarkt: 80% van onze productie gaat de grens over naar Noorwegen, Duitsland en Engeland. Met de stellingenteelt bedienen we de Nederlandse markt.”
Elk bedrijf dat op Engeland levert, houdt de Brexit-onderhandelingen goed in de gaten. Van der Wal is optimistisch gestemd: “De Engelsen zijn inmiddels gewend jaarrond aardbeien te eten. Handelstechnisch wordt het wellicht iets ingewikkelder na de Brexit, maar de vraag blijft en is – zoals gezegd – bovendien groeiende.”
Rasontwikkeling
De standaard bij de glasteelt is de doorteelt Elsanta. Dit ras betekent betrouwbaarheid voor de teler en vertrouwdheid voor de handel. Maar meer rasdiversiteit zou voor een betere (vrijwel) jaarrond bediening van de markt kunnen zorgen.
De dominante positie van Elsanta werkt echter remmend voor de introductie van nieuwe rassen, vertelt Bert Meulenbroek van veredelingsbedrijf Fresh Forward. “Als je een herfstplanting van een ras doorzet naar het voorjaar, krijg je altijd een compromis. Ontwikkeling van rassen voor een speciaal segment is zeker mogelijk. Dat bewijst Sonata. Dat ras heeft een markt voor de vroege stookteelt geforceerd. Je moet dus nieuwe rassen onder voor hun optimale omstandigheden testen; dan pas komen de volle mogelijkheden aan het licht. Dat betekent dat je een rasnummer dat veel kou nodig heeft, in de proefkas eigenlijk niet samen kunt telen met eentje die weinig nodig heeft. In de praktijk echter wordt veel vergeleken met Elsanta en dus onder die omstandigheden getoetst. Zo kan het referentieras remmend werken.”
Elke teelt een specifiek ras
Ondanks dat handel en supermarkten gewend zijn aan Elsanta, rukken rassen als Sonata, Opera en Sonsation op. “De volledige overheersing van één ras is er niet meer en die situatie zal er ook niet meer komen. We gaan naar de situatie dat voor elke soort teelt specifieke rassen gekozen worden. De telers zullen zich gaan specialiseren”, verwacht Meulenbroek.
Informatie en inspiratie
Boudewijn van der Wal: “De jaarlijkse beurs in Gorinchem is voor ons ter informatie en inspiratie in een gezellige netwerksfeer.”
Samenvatting
Het Nederlandse glasareaal van aardbeien groeit maar door. De markt neemt het grotere volume tot nu toe goed op. Groei met het oog op de markt gericht, is het devies zeggen adviseur en teler. Kreling Aardbeien breidt fors uit door geloof in de markt. Speciale rassen voor marktsegmenten maken een nog betere bediening mogelijk.
Tekst: Tijs Kierkels. Foto’s: Wilma Slegers en Jos Bezemer.
