Hoogeveen Plants uit Hazerswoude sloeg twee vliegen in een klap. Letterlijk én figuurlijk. Het bedrijf schafte een automatische spuitrobot aan, die het in een handomdraai kan ombouwen tot zuiginstallatie die effectief de varenrouwmuggen opzuigt. Deze milieuvriendelijke methode past het bedrijf sinds vorig seizoen toe in de teelt van helleborus. Met succes.
Duurzaamheid staat bovenaan bij de kernwaarden van Hoogeveen Plants, het bedrijf dat op elf productielocaties van in totaal 30 ha tuinplanten opkweekt. Klimplanten, fruitplanten, bamboe, grassen, varens en helleborus gaan naar tuincentra, bouwmarkten en supermarkten in heel Europa. Die klanten stellen steeds striktere eisen aan het middelengebruik. Het duurzaamheidsbeleid blijft daarom niet steken in woorden. Hoogeveen Plants introduceerde bloemenstromen voor natuurlijke vijanden, organiseert collectief transport en reduceert actief de chemische middelen.
Van dat laatste is de helleborusteelt een goed voorbeeld. Deze winterbloeiers groeien langzaam en worden koud geteeld. Vroeg in het voorjaar start de opkweek, tussen oktober en december is de verkooppiek. In die periode vinden de meeste kerstrozen hun weg naar de Europese consument. Henk Oosterom, die op de locatie van 2,5 ha in Bleiswijk verantwoordelijk is voor deze teelt, streeft ernaar ieder jaar minder chemie in te zetten.
Minder effectief
“Luizen zijn de belangrijkste plaag. Vijf jaar geleden zette ik daartegen regelmatig chemische bestrijdingsmiddelen in, vooral curatief. De laatste jaren kies ik ervoor elke week preventief natuurlijke middelen te gebruiken, die ik combineer met biologische bestrijders. Omdat ik daardoor regelmatig moet spuiten, wilde ik graag overstappen op een automatische spuitinstallatie. Vorig jaar hebben we een nieuwe teeltvloer en tegelijkertijd een buisrailsysteem aangelegd, zodat automatisering mogelijk werd”, legt de bedrijfsleider uit.
Daar kwam nog een tweede wens bij. In de teelt van kerstrozen kan Sciara in warme voorjaarsmaanden een lastig probleem zijn. Zwarte moerasvliegjes noemt Oosterom ze, hoewel Sciara officieel een varenrouwmug is. Hoe dan ook, het beestje gedijt goed in het vochtige mos op de potjes. Vooral tussen week 15 en week 25 kunnen de beestjes een plaag zijn. “De planten gaan er niet dood van, maar de uitwerpselen vervuilen de planten en kunnen voor stress zorgen. Voorheen zette ik drie tot vier keer chemie in, maar dat was steeds minder effectief. Ook daar zocht ik een oplossing voor. Sommige collega’s gebruiken gele vangplaten, anderen een zelfgemaakte stofzuiger. Helemaal nieuw is het zuigprincipe dus niet.”
Eerst een prototype
Wel nieuw is dat Oosterom deze twee zaken graag wilde combineren: automatisch spuiten én automatisch de muggen opzuigen. Op een van de huurlocaties was een spuitinstallatie van Micothon aanwezig, die goed beviel. Daarom nam hij contact op met deze leverancier, die gespecialiseerd is in spuitrobots met luchtondersteuning. Theo Straathof, directeur van dit mechanisatiebedrijf vond het een uitdaging om met de vraag aan de slag te gaan.
“Voor techneuten zoals wij is het leuk om iets nieuws te ontwikkelen. De basis van deze modulaire oplossing was onze automatische spuitrobot. We wilden deze zo aanpassen, dat deze makkelijk om te bouwen zou zijn naar een zuiginstallatie. Die hadden we nooit eerder gemaakt, dus we hebben testen uitgevoerd om tot de juiste vorm en constructie te komen. Bij het prototype zagen we al dat het principe werkte en dat de varenrouwmuggen werden opgezogen. Daarna hebben we de uiteindelijke versie gemaakt.”
Vier brede zuigmonden
De technicus laat een aantal filmpjes zien, waarop te zien is hoe de zuiginstallatie werkt. De basis is die van de spuitrobot: een transportwagen die langzaam over de buisrail rijdt en automatisch de kas afwerkt. De lichte spuitbomen zijn vervangen door zwaardere bomen. Aan de twee bomen hangen in totaal vier brede zuigmonden. Op elke boom is een ventilator met stofzak geplaatst. De hoogte van de bomen is af te stellen, zodat de zuigers een paar centimeter boven de kleine plantjes hun werk doen.
Straathof: “De muggen moeten niet terug kunnen, dus een hoge luchtsnelheid is nodig. De zuigbekken zijn daarom breed en dun. Ribben aan de binnenzijde zorgen dat de zuigsnelheid overal even groot is. Als je het vergelijkt met een gewone stofzuiger is de zuigkracht lager. Het gewas lijdt er niets mee. De beestjes komen in de dichte stofzak, waar de droge luchtstroom hen verpulvert tot stof.”
Opvliegen bij beweging
Sinds maart 2017 zet Oosterom het apparaat in bij de teelt. Zodra de spuitrobot zijn wekelijkse ronde heeft gedaan, bouwt hij hem in een half uurtje om tot stofzuiger. Die rijdt dan de hele week door de kas om de muggen te zuigen. Na een week volgt weer de ombouw tot spuitrobot en start hetzelfde ritueel. De bedrijfsleider geeft aan dat de installatie keurig zijn werk doet. Chemisch ingrijpen tegen deze beestjes is niet meer nodig.
“Dagelijks zuigt het apparaat zo’n emmer vol met muggen op. Het mooie is dat de varenrouwmuggen, die normaal gesproken bij het mos zitten dat op de pot groeit, juist opvliegen als ze beweging voelen. Daardoor werkt het goed. Een mug die het apparaat de eerste keer niet vangt, zuigt hij bij een volgende ronde op. Na week 25 is het gewas zo dichtgegroeid, dat er geen mos meer op de potten gedijt en we ook geen last meer hebben van Sciara. Hoe nuttig het apparaat is, hangt natuurlijk af van de plaagdruk. Hoe vochtiger het is, hoe meer we er zien.”
Ook in andere teelten
Dit milieuvriendelijke systeem is voor deze helleborusteelt een uitkomst. De vraag is natuurlijk of zo’n stofzuiger ook interessant is voor andere potplanten, bloemen of zelfs groente. Techneut Straathof denkt dat meer toepassingen mogelijk zijn, maar kan niet exact inschatten voor welke gewassen dat geldt.
Zeker is dat een zuiginstallatie als deze alleen voor vliegjes en muggen werkt, want bijvoorbeeld kevers zijn te zwaar om op te zuigen. “Ik heb nu een aanvraag liggen van een plantenkweker van groenteplanten voor iets vergelijkbaars. Ook voor een hoger gewas zou het mogelijk zijn, want wij kunnen de installatie in hoogte verstelbaar maken. Of het in de tomatenteelt kan bijdragen aan bestrijding van de wittevlieg? We leveren ook verticale spuitrobots, dus het is het onderzoeken waard. Elke toepassing is natuurlijk maatwerk.”
Samenvatting
Sinds vorig voorjaar zet Hoogeveen Plants bij de helleborusteelt een spuitrobot in, die het bedrijf wekelijks ombouwt tot automatische zuiginstallatie voor Sciara’s. Deze varenrouwmuggen kunnen een plaag zijn in de teelt van kerstrozen. Door de inzet van de stofzuiger is chemische bestrijding niet meer nodig. Een zuiginstallatie als deze werkt vooralsnog alleen voor vliegjes en muggen, want kevers zijn bijvoorbeeld te zwaar voor deze methode.
Tekst: Karin van Hoogstraten. Foto’s: Studio G.J. Vlekke.
