We merken het tegenwoordig: het klimaat verandert. Forse regenbuien, lokale overstromingen, soms een beetje warm en Pinksteren was dit jaar kouder dan Kerstmis vorig jaar. Het lukt niet meer om zomerkleren of winterkleren een half jaar op te bergen, we kunnen ze het hele jaar nodig hebben.
Het klimaat in de maatschappij verandert ook. Men accepteert niet meer dat bedrijven bijen doodspuiten, gif in groenten stoppen en oppervlaktewater vergiftigen. Ben ik ongenuanceerd? Inderdaad, maar dat is de publieke discussie ook. Aandacht krijg je alleen als je dingen scherp formuleert. Zelfs wanneer actiebewegingen als Greenpeace en Foodwatch zich genuanceerd uitlaten, beklijven alleen boodschappen van maximaal 140 karakters en plaatjes van gifspuiten en dode bijen.
Het gevolg is nu, dat de tuinbouw toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen kwijtraakt en het lozingswater moet zuiveren. Alle rapporten stellen de tuinbouw verantwoordelijk voor de slechte kwaliteit van het oppervlaktewater: overschrijdingen vinden plaats in glastuinbouwgebieden door te hoog stikstof en fosfaat en gewasbeschermingsmiddelen met tuinbouwtoepassing. Handhaven ligt voor de hand: lozingen opsporen en aanpakken. Wat volgt: dwangsommen, bedrijfssluitingen?
Er wordt al vele jaren geroepen dat de waterkwaliteit omhoog moet, maar wat kon een hardwerkende teler daar aan doen? Die had genoeg aan zijn hoofd en kon zich niet met dit soort ongrijpbare kwesties bezighouden. Het bedrijf moest draaien. Net als bij adviseurs, die moesten adviseren over wat de klant bezighield, anders hadden ze geen klanten meer. Zo kreeg waterkwaliteit geen aandacht en veranderde er dus niets.
Maar het maatschappelijk klimaat veranderde wel, met de genoemde gevolgen. Gaan we nu eindelijk reageren? En blijft ondernemersvrijheid het individueel recht om de sector gewasbeschermingsmiddelen en maatschappelijk draagvlak te ontnemen, of spreken we collega’s aan op hun verantwoordelijkheid?
Al tientallen jaren is duidelijk dat de CO2-uitstoot het klimaat ernstig beïnvloedt en nu pas komt de mensheid langzaam in beweging. Het water staat sommigen letterlijk aan de lippen. Hoe ver gaat de tuinbouw met betrekking tot waterkwaliteit?
Jaap BijdeVaate
Specialist duurzame productiesystemen
