De hydrangea’s bij Sjaak van Schie variëren van mini’s tot grotere planten met één grote bol van bloemen van zeker dertig centimeter doorsnede en alles daartussen. Van tere pastelkleuren tot hardere tinten. Op het Maasdijkse bedrijf staan de visitekaartjes van het bedrijf dat zich in de loop van de afgelopen jaren steeds meer is gaan toeleggen op de productie van onbewortelde en bewortelde stekken van deze planten.
Sjaak van Schie begon in 1980 met anjers in Honselersdijk. Op een gegeven moment had hij 5 ha in Nederland en een vestiging in Portugal voor dit product. Toen de anjermarkt veranderde door sterke concurrentie vanuit het buitenland, ging hij op zoek naar een alternatief product. Hij besloot iets te kiezen dat niet zo gemakkelijk te transporteren was met het vliegtuig – om concurrentie te vermijden – en kwam uit bij de hydrangea, in de volksmond hortensia genoemd.
Tienjarenplan
Hij pakte het gelijk degelijk aan, maakte een tienjarenplan om zijn doel te bereiken met eigen vermeerdering via stek en aan het einde van de streep is hij zelf gaan veredelen. “Toen duidelijk werd dat ik niet met de juiste partner in zee was gegaan wat betreft de veredeling, gingen de deuren van de andere veredelingsbedrijven open. Ik mocht meekijken in hun keuken en zag kansen. Op hun beurt zagen zij dat ik als vermeerderingsbedrijf heel veel stekken maakte. Via mij hebben ze een goed afzetkanaal en kunnen ze veel royalty’s ontvangen.”
De teler levert de hydrangea’s van onbewortelde stek tot volwassen plant. Jaarlijks krijgt Van Schie virusvrije planten vanuit het lab aangeleverd. Deze kweekt hij op tot moerplanten.
Binnen- en buitenland
Nu bestaat het bedrijf uit een vestiging in Nederland van 12 ha kas en een containerveld van 24 ha. In het Portugese St. Isidro de Pegões heeft hij 24 ha containerveld en 6 ha kas. Daarvan is 1,5 ha bestemd voor moerplanten, 2 ha voor beworteling en 2,5 ha voor de potplanten Dipladenia en waxflowers om het risico te spreiden. In Oeganda ligt nog een bedrijf met 1,5 ha moerplanten, waarvan alleen onbewortelde stekken worden gemaakt.
“Ongeveer 40 procent van alle stekken bewortelen we zelf. De onbewortelde stekken verkopen we aan andere bedrijven. Van de bewortelde stekken verkopen we 30 procent. De rest kweken we zelf op tot eindproduct.” In Portugal is het gespecialiseerde bedrijf helemaal gestopt met de teelt van hydrangea als eindproduct. “We waren daarmee concurrent van onze eigen eindklanten. Zij wilden alleen nog halfwas planten van ons kopen indien we zouden stoppen. In Nederland telen we alleen onze nieuwe producten nog op als eindproduct. Dat is nog maar 10 procent van onze vroegere hoeveelheid aan eindproducten.”
Hy-pe
Uiteindelijk wil hij alleen zijn nieuwste en bijzondere ‘Hy-pe-rassen’ tot eindproduct afkweken. De naam is een combinatie van Hy-drangea en de Portugese herkomst van de planten. ‘Pe’ betekent ‘aan de voet van’ en is een verwijzing naar de opkweeklocatie in Portugal. In deze lijn zitten producten waaronder de ‘Avantgarde’ en ‘Double Dutch’.
“Ik struin, samen met mijn verkoopteam, alle veredelaars in Europa af. Ik mag de beste soorten uitkiezen. Van een deel krijg ik het alleenrecht voor de verkoop. De nieuwe rassen proberen we eerst in kleine aantallen uit om te voorkomen dat ze verzuipen in de grote massa. Als ze eenmaal door het topsegment worden opgepakt, volgt de rest vanzelf”, spreekt Van Schie uit ervaring.
Kenmerken waar de teler op let zijn een mooie bloemkleur, tweekleurigheid, speciaal blad, goede houdbaarheid, minder stressgevoeligheid en een stevige plant. Deze planten zijn bestemd voor de tuin- en kamerplantenmarkt. Voor welk land maakt niet uit. “Het is een gewilde plant, die het overal goed doet.”
Strak schema
De dagen van de gedreven ondernemer lijken in een strak schema gevat. “Mijn secretaresse houdt een perfecte agenda bij.” Dat moet ook wel, omdat hij zijn tijd moet verdelen tussen de bedrijven in Maasdijk en Portugal. “Ik ben twee weken in Nederland en een week in Portugal. Verder bezoek ik nog klanten in de Scandinavische landen, Duitsland, Engeland, Italië, Portugal, Spanje en Frankrijk. Gedurende de week in Portugal komen klanten over uit heel Europa. Gelukkig heb ik een heel sterk verkoopteam dat mij bijstaat.”
De dagelijkse aansturing is in handen van een Nederlands/Portugees team van medewerkers. Verder werken er in Nederland ongeveer 60 vaste medewerkers en tijdens piekperiodes 70 extra uitzendkrachten. In Portugal werken 75 medewerkers en tijdens piekperiodes wordt dit aangevuld met 90 tijdelijke krachten voor het stek plukken en planten rapen. De vestiging in Oeganda wordt geleid door JP Cuttings.
Arbeid
De teler benut de voordelen van de verschillende landen van zijn productiebedrijven. Halfwas uit Portugal komt pas later in het seizoen op de markt, maar is wel beter houdbaar. “Het Nederlandse halfwas product hebben we al vroeger, maar die zijn minder goed houdbaar. In Oeganda maken we alleen onbewortelde stekken.”
In Portugal werkt het bedrijf met een Nederlands managementteam. De Portugezen werken goed en doen voornamelijk productiewerk. “Qua veiligheid gelden dezelfde regels als in Nederland. Qua belasting betalen, ligt het anders. Sociale zekerheid staat op een hoog plan in Portugal. De salarissen zijn lager, maar de belasting ook. Die stijgt zeer progressief met het stijgen van het inkomen.”
Kwaliteit
Tot vorig jaar verkocht Van Schie nog eindproducten in Portugal. Hij heeft dus nog een aardig beeld van het ‘kwaliteitsdenken’ van de Portugese consumenten. “Spanjaarden en Portugezen zijn echte prijskopers. Ze willen wel een redelijke kwaliteit, maar niet zoals in Engeland of Duitsland gewenst is.”
De gemiddelde inkoper, die geen zaken doet met Lidl of Aldi, heeft geen duurzaamheidsvragen. “Drie jaar geleden mochten telers nog methylbromide gebruiken. Ze liepen twintig jaar achter. De EU maakt hier in een rap tempo een einde aan. De achterstand is nu nog een jaar of vijf. Voor mij is dat geen probleem. Ik weet al wat er aankomt, want veel zaken zijn al ingevuld.”
In Nederland is prijs bepalend
Duurzaam telen is een stokpaardje van de ondernemer. Hij doet er veel aan om een mooi en duurzaam product te kunnen leveren. Over de waardering in Nederland is hij minder te spreken. “Supermarkten hebben het over gezondheid en milieuvriendelijk telen, maar als puntje bij paaltje komt, is de prijs bepalend. Maar we gebruiken de door de supermarktketens ongewenste middelen niet meer.” Het kost het teeltbedrijf geld en energie om dat voor elkaar te krijgen.
“Ons probleem is dat de regels worden gemaakt door niet-telers zonder gevoel voor de teelt. De zwart-wit acties van de Nederlandse supermarkten leveren daarom frustratie op. In andere Europese landen zoals Engeland, Duitsland, Scandinavië en Zwitserland mogen we bij bepaalde klanten wél meer rekenen voor duurzaam geteelde producten.”
Samenvatting
Sjaak van Schie maakt bewortelde en onbewortelde stekken en halfwas planten van hydrangea in Portugal, Oeganda en Nederland. Alleen in Nederland teelt hij een deel door tot volwassen eindproduct. Dit gebeurt onder andere als Hy-pe producten, een toonaangevende lijn waarmee hij nieuwe hydrangea’s in de markt zet. Duurzaamheid staat bij het bedrijf hoog in het vaandel, al wordt dat met name door de Nederlandse supermarkten onvoldoende gewaardeerd.
Tekst en foto’s: Marleen Arkesteijn.
