Ventilatoren zijn een veel gebruikt en relatief goedkoop hulpmiddel om vochtgerelateerde problemen in kassen te voorkomen, nu steeds meer telers op LED-belichting overstappen, langer schermen en een dubbel scherm installeren. Telers die ventilatoren gebruiken kunnen met een simpele ingreep 5 tot 15% energie besparen. Wie overstapt op nieuwe ventilatoren kan daarmee zelfs het stroomverbruik halveren.
Onder een gesloten scherm kan het vochtniveau bij vochtig en donker weer snel oplopen, terwijl een minimumbuis gebruiken altijd gas kost. Om condensatie van vocht op plantendelen te voorkomen is luchtcirculatie een veel gebruikte en relatief goedkope oplossing. Het kost wel extra stroom en daarom is het goed om ook te letten op het stroomverbruik van ventilatoren.
Rooster verwijderen
Een simpele ingreep om ventilatoren zuiniger te laten draaien is het verwijderen van het rooster, al is dat niet in alle gevallen mogelijk, zegt salesmanager Peter van der Putten van Vostermans Ventilation. “Doordat een ventilator zonder rooster minder weerstand ondervindt, kan 5 tot 15 procent aan energie bespaard worden en zal deze ook meer lucht verplaatsen”, vertelt de ventilatiespecialist. “Het is wel belangrijk dat de veiligheid blijft gewaarborgd. Als het risico bestaat dat iemand bij de ventilator kan komen, dan moet de ventilator voorzien worden van beschermroosters.” Dit is vastgelegd in verschillende regel- en wetgeving zoals ISO, CE (Europa) en OSHA (USA). Het kan dus zijn dat de lokale regelgeving afwijkt van de ISO-norm.
Zuiniger model
Ventilatoren gaan vaak lang mee, vaak even lang als een kas, zegt Van der Putten. Maar net als bij oude koelkasten kan het slim zijn om deze voor het overlijden te vervangen door een nieuwer en zuiniger model. De ventilatiespecialist: “Veel telers laten het oude model op halve kracht draaien, om energie te besparen en af te zijn van de hinderlijke bromtoon op volle kracht. Dat is met de nieuwste generatie niet meer aan de orde. Het nieuwste model gebruikt de helft minder stroom en is ook veel stiller. De stroomprijzen zijn ook heel anders dan twee jaar geleden, waardoor de investering zich sneller terugverdient.”
Verticaal ventileren
Steeds meer telers tonen de afgelopen jaren belangstelling voor verticaal ventileren, ondanks de hogere investering. Er zijn dan immers meer ventilatoren per kas nodig. Dan moet je denken aan een ventilator op elke 250 m². Het stroomverbruik ligt op minder dan 1 W/m²/uur, maar je moet dan wel altijd op 100% van de capaciteit draaien, anders werkt het systeem niet.”
Bij horizontale ventilatie kun je theoretisch na een aantal uren het toerental wat terugregelen, omdat de luchtmassa dan al in beweging is gekomen. 1 m³ lucht weegt 1,3 kilo. Een ventilator die 5.000 m³/u verplaatst, moet dus 6.500 kg lucht in beweging brengen. Van der Putten: “En als die lucht eenmaal beweegt, stopt die niet meer ineens, en dus kan het toerental dan omlaag worden gebracht. In de praktijk hoef je echter alleen nog maar aan of uit te regelen, omdat het stroomverbruik al erg laag is.”
Ventilator onder de goot
Telers met een lage kas of hoog gewas hebben soms niet genoeg ruimte om ventilatoren onder het (dubbele) scherm op te hangen. Als vuistregel geldt dat de afstand tussen gewas en ventilator en tussen scherm en ventilator minimaal een halve meter moet zijn. Anders bestaat er kans op uitdroging van de planttoppen of een fladderend scherm, wat allebei onwenselijk is.
Tomatenkwekerij Van Rens in Meterik kwam met het idee om horizontale ventilatoren onder de teeltgoot te plaatsen. Van der Putten: “Hij gebruikt een enkel energiescherm in combinatie met AC-folie en had last van vochtproblemen. Wij hebben voor hem berekend hoeveel capaciteit hij nodig zou hebben en hebben daarvoor een lay-out gemaakt. Hij hoeft nu minder te luchten, profiteert van een gelijkmatiger klimaat en heeft geen last meer gehad van Botrytis. Het werkt.”
Tekst: Mario Bentvelsen, beeld: Fotostudio G.J. Vlekke
