Sinds november 2022 worden de potlelies van Van Schie geteeld onder full LED. Om meer kennis te vergaren over de juiste teeltstrategie bij deze manier van belichten testten de ondernemers een nieuwe technologie, waarbij via speciale sensoren plantdata worden gegenereerd. Het feit dat de plant ‘terugpraat’ levert volgens teler Marcel van der Voort veel op. Het bedrijf wist afgelopen winter een betere productkwaliteit af te leveren, ook werden grote stappen gezet op het vlak van energiebesparing.
LED-belichting heeft al jarenlang de aandacht van Martin van Schie en Marcel van der Voort. De ondernemers, die in Honselersdijk potlelies en potchrysanten telen op een oppervlak van bijna 5 ha, deden al in 2015 de eerste proeven met de teelt onder LED’s in een klimaatkamer. “Dit was met name ingegeven door de behoefte om energie te besparen en meer controle te krijgen over de teelt”, zegt Van der Voort.
Klimaatkamer
“Uiteindelijk is de daglichtloze teelt in klimaatkamers geen succes geworden, maar we hebben op deze manier wel de nodige kennis opgedaan over het telen onder LED’s.”
In het belichtingsseizoen 2021/22 werd een nieuwe proef opgezet op het bedrijf, waarbij de teelt onder SON-T, een hybride installatie en de teelt onder LED’s werd vergeleken. Deze proef kwam ook voort uit de behoefte om energie te besparen, daarnaast was onze SON-T-installatie aan vervanging toe. “We hadden wel het idee dat LED de juiste keuze was, maar wilden daar meer onderbouwing bij. De uitkomst van deze proef was overduidelijk: we moesten voor full LED gaan. Dat kwam mede doordat we inmiddels waren ingehaald door de realiteit: als gevolg van de energiecrisis schoten de prijzen in de tweede helft van 2021 de hoogte in en was een investering in SON-T gewoonweg niet meer rond te rekenen.”
Veel vragen
De LED’s werden in het najaar van 2022 geïnstalleerd in de potlelieteelt. De ondernemers kozen voor een spectrum bestaande uit 88% rood, 6% blauw en 6% verrood licht. “We verwachtten met dit spectrum het beste rendement te kunnen realiseren qua efficiency. En om extra energie te kunnen besparen, zijn de armaturen dimbaar en is de hoeveelheid verrood licht afzonderlijk stuurbaar.”
Van der Voort is er heel duidelijk over: investeren in LED is één, maar er daadwerkelijk onder telen is iets heel anders. “Door de eerdere proeven hadden we al wat ervaring opgedaan, maar er waren ook nog veel vragen. We wisten eigenlijk niet wat er op ons pad zou komen. Tegelijkertijd was het voor ons wel cruciaal dat we minimaal dezelfde kwaliteit zouden kunnen blijven leveren. Voorafgaand aan het belichtingsseizoen 2022/23 hebben we voor advies daarom diverse bedrijven aan ons gekoppeld: Ledgnd, MechaTronix, Priva en Plant Lighting.”
‘Pratende plant’
Daarnaast gingen de ondernemers een samenwerking aan met LED-specialist Ledgnd en technologiebedrijf Vivent. “We waren alle drie heel nieuwsgierig wat deze manier van belichten met de plant doet. Een speciale technologie van Vivent gaf ons hier inzicht in. Heel eenvoudig gezegd: we prikken een soort accupunctuurnaalden met daaraan stroomdraadjes in de plant. Via de zogeheten biosensoren meten we − met behulp van speciale algoritmen − hoe een plant op een bepaalde actie reageert en wat hij ergens van vindt. Bijvoorbeeld van het aanpassen van de temperatuur, het open- of dichttrekken van het scherm, et cetera. De plant ‘praat’ dus in feite terug. Deze data komen samen in de portal MyLedgnd. Wij waren het eerste sierteeltbedrijf waar deze technologie werd toegepast.”
Details doen er echt toe
De pilot, die het gehele belichtingsseizoen liep en waarvoor ook 25.000 euro beschikbaar werd gesteld vanuit het Rabo Impactfonds, leverde de telers enorm veel bruikbare informatie op, geeft Van der Voort aan. “Doordat we wisten wat de plant ergens van vond, konden we veel beter sturen. De belangrijkste les is misschien wel dat details er echt toe doen bij de teelt onder LED. De data toonden bijvoorbeeld aan dat de planten enorm in de stress raakten van onderhoud of een bespuiting. Dan is het zaak om meteen maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat de plant zich weer goed voelt.
Ook is het belangrijk om het licht niet in één keer aan of uit te zetten. Nu bootsen we de zonsopgang en -ondergang in stapjes na. Veel aspecten waar je als teler niet over nadenkt, blijken in de praktijk een groot effect te hebben op de plant.”
Kwaliteitswinst en energiebesparing
De geschetste aanpak wierp zijn vruchten af: volgens Van der Voort was de productkwaliteit afgelopen winter beduidend beter dan andere jaren en was er sprake van een kortere teeltduur. Daarnaast kon extra energie worden bespaard. “En niet alleen omdat LED’s sowieso energiezuiniger zijn, maar ook omdat de informatie die de plant teruggaf extra aanknopingspunten opleverde om te besparen. Zo zagen we bijvoorbeeld dat twee uur langer belichten op bepaalde momenten geen effect had op de groei.”
De pilot wordt komend belichtingsseizoen voortgezet, geeft de teler aan. Want ondanks dat al veel kennis is vergaard, is er volgens hem ook nog veel te leren. “Met deze technologie verzamelen we steeds meer kennis, om zo te komen tot een optimale teelt onder LED en de kwaliteit te optimaliseren en energie te besparen. En het mooie vind ik dat we met deze technologie echt informatie krijgen over wat de plant ergens van vindt. Hierdoor word je jezelf veel bewuster van datgene wat je doet.”
Tekst: Ank van Lier, beeld: Mario Bentvelsen
