Het dek van veel nieuwe kassen bevat tegenwoordig glas met een antireflectiecoating, die zorgt voor een betere lichtinval. Voor bestaande kassen was er lange tijd niet zo’n oplossing. Maar dat is veranderd. Van Adrichem Kwekerijen hoort bij de eerste lichting bedrijven die ervaring heeft met zo’n nieuwe coating. Resultaat: een productiestijging van 5%.
Als zonlicht op het kasdek valt, gebeuren er drie dingen. Een groot deel gaat er doorheen; dit heet de transmissie. Een deel weerkaatst op het dek en gaat verloren voor het gewas. Dit is de reflectie. Het derde deel wordt gevormd door de absorptie. Het materiaal warmt hierdoor een beetje op. Transmissie, reflectie en absorptie zijn samen altijd 100% van de zonnestraling die op het kasdek valt. Aan de absorptie valt niet zoveel te doen; dat is een materiaaleigenschap. Dus om de transmissie te verbeteren, is vermindering van de reflectie een goed aanknopingspunt.
Het inzicht dat de toepassing van een antireflectielaag een positief effect heeft op het gewas kwam al naar voren in onderzoek van Wageningen University & Research in 2006. Sindsdien laten telers bij nieuwbouw het glas vrijwel altijd voorzien van een fabrieksmatige AR-coating.
Praktijkervaringen
Tien jaar later is er nu ook een oplossing voor bestaande kassen. Metingen door het Lichtlab van WUR hebben aangetoond dat het effect van deze coating vergelijkbaar is met AR-glas. Een antireflectiecoating is zo dus bereikbaar voor iedereen.
Het wachten was op de eerste praktijkervaringen en die zijn er nu. Van Adrichem Kwekerijen heeft de coating AntiReflect van Mardenkro in maart 2017 laten aanbrengen op een onbelichte afdeling van de locatie Steenbergen. In de kas wordt het grove trostomatenras Merlice geteeld. “We wilden zelf zien wat het effect is en daarom hebben we het heel degelijk aangepakt. Eén afdeling van één hectare gecoat en de naastgelegen afdeling niet. In beide afdelingen hebben we twintig rijen gekozen om te vergelijken. Die liggen in het midden om geveleffecten uit te sluiten”, vertelt hij.
In het begin gebeurde er helemaal niets. Hoe goed Loek van Adrichem het gewas ook in de gaten hield, hij zag echt geen verschillen. Niet in bladkleur, bladgrootte, vegetatieve of generatieve groei, of vruchtontwikkeling. “De teelthandelingen waren precies hetzelfde en we hebben in beide afdelingen, die onafhankelijk van elkaar te sturen zijn, precies hetzelfde gedaan met het klimaat, schermen, luchten en dergelijke, omdat er geen reden was om het verschillend aan te pakken. Verder zat er her en der wel wat galmijt, maar bij de wekelijkse tellingen zagen we geen verschillen tussen de paden.”
Juist vroeg in voorjaar coaten
Maar gaandeweg begon er iets op te vallen uit de gegevens van de padregistratie: de productie in de gecoate afdeling liep ten opzichte van het onbehandelde deel steeds verder op. “In juli zaten we op 2% meer. Half oktober was dat opgelopen tot 5% in die gemeten 20 rijen. Hierdoor waren we blij verrast. Omdat we alle trossen op vijf vruchten snoeien, hebben we niet meer tomaten geplukt, maar ze waren iets grover. Enige kanttekening is dat de galmijtaantastingen het beeld wat kunnen vertekenen. Hierdoor zou het verschil iets kleiner kunnen zijn.”
Eigenlijk was het beter geweest om meteen bij de planting in december te coaten. Door te koud en te nat weer was dat echter technisch niet mogelijk. “In principe zou je bij jonge planten het grootste effect van meer licht moeten krijgen. We hebben dus drie maanden lichtwinst verloren door het late tijdstip van aanbrengen. We hebben vooral meer zomerkilo’s geplukt, dat is een beetje jammer. Maar in de herfst heeft het ook aardig aangetikt. Dat moet ook, want het is geen goedkope oplossing. Er moet wel iets tegenover staan. Als je zowel in het voor- als het najaar meer kilo’s plukt, is het financieel heel interessant.”
Lichtmetingen
Bij het opbrengen van de coating in Steenbergen zijn zes losse ruiten meegespoten. Het Lichtlab van WUR heeft de transmissie daarvan gemeten. In vergelijking met onbehandelde exemplaren lieten ze 3,6% meer hemisferisch licht door.
De fabrikant gaat dit jaar het effect in de praktijk meten met speciaal ontwikkelde meetunits. Dat is complex omdat meten van PAR-licht onder praktijkomstandigheden erg lastig is; niet voor niets verricht WUR alle metingen onder gestandaardiseerde omstandigheden.
Inmiddels is er ruim 50 ha glas in Nederland voorzien van de nieuwe antireflectiecoating. Het gaat om bedrijven met tomaat, paprika, roos, chrysant en lelie. In alle gevallen is Mardenkro aanwezig geweest bij het aanbrengen op het kasdek en worden lichtmetingen uitgevoerd. “Dat doen we omdat het aanbrengen veel nauwer komt dan bij alle andere coatings. Alleen door ons gecertificeerde loonbedrijven kunnen het doen volgens een strikt protocol en alleen onder de juiste weeromstandigheden. We garanderen dan een stijging van de lichtinval met minimaal 2,5%, maar in de praktijk halen we gemiddeld ruim 3%”, zegt accountmanager Paul van Gils.
5% meerproductie
In 2016 heeft het onderzoeksinstituut berekend wat het gewas kan met dat extra licht. Bij tomaat (3%), paprika (3%), komkommer (5%), roos (2,5%), gerbera (2,5%) en chrysant (3%) kwamen de onderzoekers uit op wisselende meerproducties. Van Adrichem zit dus ruim boven het berekende getal. Hier spelen de groene vingers een rol.
De bedoeling is om dit jaar op te schalen naar 200 ha in Nederland, België, Duitsland en Engeland. Ook hier weer met een strikte controle bij het aanbrengen. Inmiddels blijkt – uit metingen van het laboratorium – dat de lichtdoorlatendheid na een jaar nog vrijwel op peil is.
Van Adrichem gaat verder met dezelfde coating. Hij wacht de resultaten van het lopende seizoen af en beslist dan over het vervolg. “Als we vanaf het begin iets grovere vruchten plukken en vroeg in het seizoen de hogere productie realiseren, dan is 5% een mooi streven om te halen.”
Samenvatting
Van Adrichem Kwekerijen heeft bijna een jaar ervaring opgedaan met een nieuwe antireflectiecoating, die kan worden aangebracht op bestaande kassen. Het gecoate glas laat 3,6% meer licht door. Het bedrijf realiseerde 5% meerproductie bij het tomatenras Merlice. Voor het lopende seizoen zet het bedrijf de proef voort met dezelfde coatingslaag.
Tekst: Tijs Kierkels. Foto’s: Wilma Slegers.
