Telers stellen steeds zwaardere eisen aan hun bedrijfsruimten. Een vermeerderaar van tuinplanten liet de nieuw te bouwen foliekas, maar ook de bedrijfsruimte, afstemmen op het gespecialiseerde productieproces.
Wie vanuit Heerhugowaard de Noordscharwouderpolderweg opdraait, ziet meteen links een nieuw en fraai gebouw staan met een onmiskenbaar industriële uitstraling. Hier liet eigenaar Simon Gootjes van AllPlant in 2016 zijn nieuwe vestiging bouwen. Met de nieuwe kas van 2,2 ha inclusief de bedrijfsruimte en de kantoren, sloot de weefselkweekvermeerderaar van tuinplanten een periode af waarin uitsluitend op gehuurde locaties werd gewerkt.
Speciale eisen aan ontwerp
De nieuwe kas is een foliekas waarin de bedrijfsruimte is geïntegreerd; zowel de kas, met zijn afdelingen, als de bedrijfsruimte en de kantoren gebruiken dezelfde constructie. Dat blijkt aan de binnenzijde, waar de kasconstructie ook in de bedrijfsruimte zichtbaar is.
Het nieuwe bedrijf voldoet aan alle moderne eisen en werd ontworpen door DLVge, dat tevens voor de vergunningen en de bouwbegeleiding verantwoordelijk was. Projectmanager Onno Zwaan legt uit dat de weefselkweekproductie speciale eisen stelde aan het ontwerp. “De opdrachtgever wilde een indeling die een maximaal efficiënt productieproces mogelijk zou maken. Dat is bereikt door de kas een kwartslag te draaien: de kappen lopen niet evenwijdig met de bedrijfsruimte, maar staan hier haaks op.”
Elke partij op de voet volgen
Het afwijkende ontwerp was een noodzaak. AllPlant produceert ongeveer zeshonderd cultivars van tientallen tuinplanten. Belangrijke soorten zijn onder meer echinacea, geranium, heuchera, sedum en een aantal siergrassen. “Natuurlijk hebben we de productie zoveel mogelijk geautomatiseerd”, vertelt Simon Gootjes, “maar dat betreft vooral de teelttechniek: klimaat, water, licht. Als het gaat om de logistiek ligt dat anders. Er zitten veel verschillen tussen de gewassen en de cultivars en die hebben elk hun eigen teeltregime. En het is natuur: een bepaalde cultivar kan na twee weken afgeteeld zijn, maar dat kan soms ook drie weken vragen. Daarom willen we visueel kunnen beoordelen of een partij klaar is voor aflevering. De partijen die klaar zijn, halen we met de hand eruit.”
Kas haaks op bedrijfsruimte
De speciale werkwijze werd mogelijk door niet te kiezen voor een centraal middenpad met kappen links en rechts daarvan, maar voor een kas haaks op de bedrijfsruimte. Aan de linkerkant gaan de jonge opgepotte pluggen de groeiruimte in. Na te zijn uitgegroeid verlaten zij aan de rechterkant de kas.
Zo werkt de ondernemer als het ware met een rondweg, die het mogelijk maakt alle partijen letterlijk op de voet te volgen en de partijen die uitgegroeid zijn op precies het juiste tijdstip te verwerken en klaar te zetten bij de dockboards. Zwaan: “Met een conventionele indeling zou dat nooit mogelijk zijn. Vandaar deze oplossing.”
Efficiënt productieproces
AllPlant is één van de slechts vier of vijf bedrijven in Europa die gespecialiseerd zijn in de weefselkweekvermeerdering van tuinplanten. Het bedrijf levert aan de Europese producenten van tuinplanten, met de nadruk op de landen rondom Nederland, en voorziet deze van jonge planten die uitsluitend via weefselkweek zijn vermeerderd.
“In deze markt neemt de concurrentie toe”, vertelt Gootjes, die het bedrijf na zijn HEAO-studie in twintig jaar tijd vanuit het niets opbouwde. “Op de prijs kunnen wij Nederlanders het met onze kostprijs niet winnen. Daarom focus ik met mijn bedrijf op kwaliteit, sortiment – de beste rassen – leveringszekerheid en service. Daar moet ik het van hebben. En uiteraard van een zeer efficiënt productieproces.”
Sorteerruimte deel van de kas
De bedrijfsruimte strekt zich uit over de hele breedte van de kas. Hij biedt ruimte voor het planten van de pluggen, het sorteren, de opslag en de technische installaties. De sorteerruimte is daarbij onderdeel van de kas, waardoor de klimaatcomputer het klimaat in deze ruimte kan regelen. Ook voorkomt dit onnodig transport van de plantjes. “We hebben de diverse werkzaamheden op verschillende plekken georganiseerd”, legt Gootjes uit, “zodat we weinig transportbewegingen hebben. Er is dus geen onnodig gesleep met de kwetsbare jonge plantjes en de looplijnen blijven mooi kort.”
Enkel en dubbel foliedek
Voor zowel de kas (met eb-en-vloedsysteem) als de verwerkingsruimte kozen de ondernemer en het adviesbureau voor 60 millimeter sandwichpanelen. In de kas is dit deels dubbel en deels enkel folie, in de bedrijfsruimte is het dak volledig van dubbel melkwit folie. De teler: “Tuinplantjes komen buiten te staan; voor hen is vooral het aandeel UV-B in het licht belangrijk. Het folie laat tachtig procent van dit licht door, zodat de plantjes al goed kunnen wennen, terwijl dat bij gewoon glas slechts zestig procent is. Bovendien zorgt een foliedek voor een diffuus licht, het dubbele folie bespaart energie en ik kan bovendien het vocht in de lucht beter vasthouden.”
Nog een voordeel: overal, dus ook in de bedrijfsruimte, werken de zeventien vaste medewerkers (aangevuld met veertig losse medewerkers in het drukke zomerseizoen) in en onder natuurlijk daglicht. Het foliedek is daarnaast goed geluidsdicht – vooral belangrijk bij veel wind – en tochten doet het nergens.
Rest- en aardwarmte
Wat de waterstromen betreft, is het bedrijf helemaal gesloten. AllPlant werkt met verschillende gewassen en cultivars, daardoor ook met uiteenlopende teeltrecepten en dientengevolge zijn afzonderlijke drainagesystemen aangelegd voor de opkweek, de afkweek en de testruimte.
Bijzondere klimaatmaatregelen heeft Gootjes niet getroffen. Hij stookt met een verlengde HR-ketel (binnenin een extra laagtemperatuurcompartiment en aangebouwd een condensor), die een rendement heeft van 92%. De ketel verwarmt niet alleen de kassen, maar ook de vloerverwarming in de bedrijfsruimte. “We willen innovatief zijn als het gaat om de energie”, vertelt de eigenaar. “Het staat al vast dat wij in de toekomst overschakelen op restwarmte van de regionale afvalverwerker en bovendien met aardwarmte aan de gang gaan. Daarom hebben we de energie-infrastructuur nu eenvoudig gehouden. Met andere en extra investeringen zouden we kapitaal vernietigen.”
Tekst en beeld: Jos Bezemer
