Op 17 maart organiseerde Energy Matters haar jaarlijkse Glastuinbouwdag in De Meern. Toonaangevende sprekers gingen in op de laatste ontwikkelingen en slimme energie-innovaties binnen de glastuinbouw. Circa 150 deelnemers luisterden aandachtig toe. In deel 3 aandacht voor veelbelovende technologieën als power-to-gas, flow batterijen en aminowassers voor CO2-afvang.
Volgens Hans Vlap, technisch consultant van DNV GL, zit de grootste uitdaging in de verduurzaming van ons energiesysteem in het matchen van vraag en aanbod. Als gevolg van wind- en zonenergie zullen pieken en dalen in het net toenemen. Bij tekorten worden nu fossiele centrales bijgeschakeld, maar in 2050 zal dat verleden tijd zijn. WKK’s leveren nu flexibiliteit, maar dit zal op termijn worden overgenomen door batterijen en warmtebuffers (voor korte termijn) en power-to-gas (lange termijn). In het laatste geval worden elektriciteitsoverschotten (bij negatieve elektriciteitsprijzen) benut om via elektrolyse waterstof te produceren. De voordelen van waterstof zijn legio, zei Flap: het is relatief eenvoudig en goedkoop te transporteren, het huidige aardgasnet kan dienen als ‘opslagvat’, bijmenging in het gasnet is mogelijk, evenals seizoensopslag (ondergronds). Het is bovendien direct toepasbaar in brandstofcellen en in het verkeer. Waterstof kan ook worden omgezet in chemicaliën (power-to-chemicals, power-to-liquid) of in methaan (power-to-gas ofwel P2G).
Power-to-…
Nadelen van waterstof als opslagmedium zijn er ook, zei Vlap: het rendement is laag (60 tot 65%), bijmenging in het huidige gasnet is beperkt mogelijk en de toepasbaarheid in de huidige gasapparatuur is beperkt. Maar het omzetten van duurzaam opgewekte elektriciteit naar methaangas is CO2-neutraal: bij het omzetten van waterstof in methaan wordt CO2 gebonden, die weer vrij komt bij de verbranding van het gas. Door deze CO2 uit de rookgassen terug te winnen wordt CO2 een ‘intern’ gas. Het is ook al technisch mogelijk CO2 terug te winnen uit de lucht, alleen is de economische haalbaarheid hiervan nog een vraagteken. “Ook is een Europees power-to-gas platform nodig, er zijn nog veel uitdagingen. Tot die tijd zal fossiel als plan B moeten fungeren”, aldus Vlap. Waterstof is dus mogelijk een oplossing voor de lange termijn, waarbij de brandstofcel de WKK kan vervangen. In een appartementencomplex in Rozenburg draait al een praktijkproef met power-to-gas.
Flow batterij
Guido Dalessi van Elestor ging vervolgens in op de mogelijkheden van de HBr (waterstof-broom) flow batterij, een nieuwe veelbelovende technologie voor grootschalige opslag van energie. In 2025 zal de Europese markt voor elektriciteitsopslag 20 miljard euro bedragen, maar is daar nu geen economisch haalbare methode voor, zei Dalessi. De flow batterij biedt een heel flexibel systeem, waarbij capaciteit en vermogen onafhankelijk van elkaar gekozen kunnen worden. Ook is de levensduur oneindig en zijn de kosten relatief laag: circa 5 cent/KWh, wat aanzienlijk lager is dan de power wall van Tesla (30 tot 35 cent/KWh). Het helemaal leegtrekken van de batterij is niet schadelijk voor de levensduur, bovendien is het systeem eenvoudig te upgraden en onderhouden, aldus Dalessi. Dankzij de korte reactietijd is de batterij in te zetten op de APX markt, en kan deze leiden tot lagere aansluitkosten. Bovendien kan de (laagwaardige) warmte bij ontlading worden gebruikt. De flowbatterij is rendabel vanaf 100 KWh vermogen en 300 KWh opslagcapaciteit. Vorig jaar is een pilot gestart, vanaf 2018 worden ook grotere systemen (50 tot 150 MW opslagcapaciteit) getest.
CO2-afvang
Immanuel Jurg van CarbonOro kwam met nog een interessante technologie voor het afvangen van CO2 uit bio- en afvalgas. Van biomassa is biogas te maken, die weer omgezet kan worden in elektriciteit en biomethaan. Deze laatste is gelijkwaardig aan aardgas. “Alleen is biogas en CO2-afvang nu een lastige business case, wij willen de rentabiliteit ervan verbeteren.” CarbonOro ontwikkelde een aminowasser, die in staat is om tegen lagere kosten CO2 te onttrekken aan biogas. Deze technologie kan ook worden gebruikt voor het afvangen van CO2 van afvalcentrales. De afvalcentrale van AVR in Duiven gaat vanaf 2018 CO2 afvangen en leveren aan bedrijven in de regio Arnhem. De AVR wil ook vanuit Rozenburg CO2 gaan leveren aan tuinders in het Westland, in vloeibare vorm of door injectie in de OCAP-leiding. Dit kan leiden tot een lager energieverbruik en de CO2-uitstoot jaarlijks met 50 Kton reduceren. In principe is de technologie ook achter een houtketel toepasbaar, aldus Jurg.
Dit is deel 3 van de reportage over de Glastuinbouwdag van Energy Matters. Lees ook deel 2 en deel 1.
Tekst/foto’s: Mario Bentvelsen.
