Spaanse aardslakken vormen al jarenlang een groot probleem in de cymbidiumteelt. Ook teler Simon Vermeer leed hierdoor flink wat opbrengstderving. Sinds september vorig jaar zet hij vallen met tarwezemelen in om de slakken te vangen. Dit sorteert effect: Vermeer heeft goede hoop dat hij hiermee op termijn de slakkenpopulatie op zijn bedrijf en daarmee ook de vraatschade onder controle kan krijgen.
Slakkenval Backie is de uitkomst van een project waarbij zowel cymbidiumtelers als studenten Industrieel Ontwerpen van de TU Delft betrokken waren. “Telers klopten twee jaar geleden bij ons aan met de vraag of wij konden helpen om een oplossing te vinden voor de problemen met de Spaanse aardslak”, vertelt Kimberley van Kampen van Studio Catch Horticulture Solutions. Dit bedrijf werd opgezet door de TU-studenten. “In een speciaal project hebben we toen samen met hen deze val ontwikkeld en getest. Vorig jaar lieten we de eerste 100.000 stuks produceren. Sinds afgelopen najaar werken vijf cymbidiumtelers met de vallen, die in de markt worden gezet door Houweling Horticulture. Daarnaast testen veel telers op kleine schaal met de val. Hoewel Backie is ontworpen voor de teelt van cymbidium onderzoeken we ook of de val kan worden ingezet in andere gewassen. Denk aan alstroemeria, chrysant, anthurium, gerbera en roos.”
Handmatig vangen
Simon Vermeer van Leekade Orchids in Bleiswijk is één van de telers die de slakkenval − die ook in de race was voor de HortiContact Innovatie Award 2024 − op uitgebreide schaal inzet. De ondernemer, die snijcymbidiums teelt op een oppervlak van 1,6 ha, had jarenlang veel te stellen met de Spaanse aardslak. “Vooral de laatste tien jaar hadden we er enorm veel last van”, zegt Vermeer. “Doordat we minder chemie wilden inzetten, maar er ook steeds meer breedwerkende middelen wegvielen en de slakken hier tegelijkertijd resistent tegen werden. En er was verder niets dat echt goed werkte tegen deze plaag. Op een bepaald moment zijn we de slakken handmatig gaan vangen, ’s avonds en in de ochtenden. Maar dat was vechten tegen de bierkaai. Wanneer je er op een avond tweehonderd had gevangen, waren er in de tussentijd alweer vijfhonderd geboren.”
Oogst verloren
Na verloop van tijd richtten de slakken dusdanig veel schade aan dat Vermeer tientallen procenten van zijn oogst moest weggooien. “De slakken vreten de bloemen aan in het allerlaatste stadium, net voordat ze afleverklaar zijn. Hierdoor zijn ze niet meer verkoopbaar. Dat levert niet alleen veel economische schade op, maar doet ook emotioneel iets met je. Je hebt alles gedaan om een mooi product te telen en dan gaat het op het allerlaatst mis; dat is uitermate frustrerend. Ik heb op het punt gestaan om te stoppen met mijn bedrijf, puur vanwege de problemen met de Spaanse aardslak.”
Val met tarwezemelen
De inzet van de Backie-slakkenval is een uitkomst voor de teler, geeft hij aan. Hij experimenteerde al met enkele prototypes en zet de val sinds het najaar van 2023 op uitgebreide schaal in. “Het principe is heel eenvoudig: de val is een soort diamantvormig doosje, waarin je tarwezemelen schept. De slakken zijn dol op dit natuurlijke materiaal. De diertjes kruipen door een gat de val in en kunnen er vervolgens niet meer uit. Je kunt de slakken en tarwezemelen samen weggooien, de val schoonmaken en opnieuw gebruiken. Het is dus een uitermate duurzame oplossing.”
Nieuw toekomstperspectief
Op het bedrijf van Vermeer staan 17.640 vallen, in iedere plant één. De teler maakt de vallen gemiddeld iedere tien weken schoon. “Ik kies er nu voor om de vallen in te zetten vóór het oogstseizoen, zodat de slakken zijn weggevangen zodra we gaan oogsten. De vallen werken goed: de eerste keer zaten er tot 25 slakken in een val toen we deze omkiepten. De tweede keer waren er dat al minder, wat betekent dat de populatie afneemt.”
De teler kan nog niet zeggen of hierdoor ook de bloemschade vermindert. “Daarvoor is het nog te vroeg. Maar sowieso is dit iets van de lange adem; dit probleem los je niet in één seizoen op. De volwassen slakken die je wegvangt, hebben immers mogelijk al eitjes gelegd. Ik ben er echter van overtuigd dat − wanneer we de vallen op een goede manier blijven inzetten − we dit probleem op termijn kunnen beheersen, op een biologische manier. Dat is veel waard. In feite geeft de val mij als teler nieuw toekomstperspectief.”
Investering
Het leeg- en schoonmaken van de vallen is wel bewerkelijk, geeft Vermeer toe. “Maar je moet er ook geen al te groot ding van maken; het is wel te doen. Daarbij vergen de vallen natuurlijk een investering. Voor mijn bedrijf praat je over enkele tienduizenden euro’s plus de bijkomende arbeidskosten. Maar wanneer je je product niet kunt oogsten, ben je veel duurder uit en heb je helemaal niets.”
Tekst: Ank van Lier
