Financieel adviseur René Grootscholten en makelaar Erik den Drijver zien nog geen toename in faillissementen of verkopen in de glastuinbouw, maar zien wel veel onzekere factoren die de vastgoedmarkt kunnen beïnvloeden, waaronder de sterk gestegen energie- en bouwkosten. “Telers die al jaren naar een koper op zoek zijn, zie je nu wat actiever worden.”

De energieprijzen zijn in het afgelopen jaar geëxplodeerd. Wat doet dat met de vastgoedmarkt?

Erik den Drijver van Santen & Gasille makelaars en adviseurs in De Lier: Vanuit makelaarskant zien wij op dit moment niet meer bedrijven in de verkoop komen of aangekocht worden. De markt loopt eigenlijk gewoon door, de prijzen hebben een gezond niveau. Je ziet wel dat bij aankoop of verkoop de discussie rond energie heel actueel is en in elk gesprek met telers naar voren komt. Als iemand verkoopt vanwege de hoge energieprijzen, heeft een koper natuurlijk met diezelfde energiemarkt te maken als die daar geen positie voor heeft. We zien op dit moment ook niet meer faillissementen dan voorheen.
Collega René Grootscholten: Wat je wel ziet is dat mensen nadenken over hun teelt voor komende winter. Je ziet wat leegstand ontstaan, ook bij bedrijven die verpacht worden. Pachters die geen energiepositie hebben zie je weggaan, waar dan wel vaak een ander voor terugkomt, veelal met een wat koudere teelt. De sierteelt loopt over het algemeen best wel goed door. Bij de groentetelers zijn meer zorgen. Die hebben nu geen omzet, maar zien wel in het laatste en eerste kwartaal hun energiekosten oplopen.

Verwachten jullie in de groenteteelt meer gedwongen verkopen of aanbod van bedrijven?

Grootscholten: Er zijn nu buffers aanwezig van de afgelopen een tot twee jaar. Hoe hard teren die buffers in als de energieprijzen van gas en elektra zo blijven bij het niet afgedekte deel van de energieposities? Daar zien we grote verschillen in. Er zijn ook energieposities vanuit het verleden dit najaar te gelde gemaakt. Dan heb je een grotere liquiditeitsbuffer ineens op je bankrekening, maar als de gasprijs rond de 90 cent blijft de komende maanden, hoe hard teer je daarop in? De verwachting is wel dat het qua liquiditeit in maart-april met deze gasprijzen gaat knellen.
Den Drijver: We verwachten wel meer aanbod vanuit die kant dan vanuit de sierteeltbedrijven. We worden de laatste tijd ook wel iets vaker gebeld door mensen die daar interesse in tonen. Telers die al jaren naar een koper op zoek zijn, zie je nu wat actiever worden. Die verkopers vragen zich af: moet ik nu wel of niet doorzetten met de verkoop? Wij proberen een koppeling te maken met de financierbaarheid van zo’n bedrijf. Bij moderne bedrijven zien we dat die financierbaarheid er wel is, bij verouderde bedrijven is dat onzeker. Die onzekerheid wordt alleen maar groter als je met een hoge gasprijs en een koude winter geconfronteerd gaat worden.

Zien jullie wel al effecten op de vraag naar bouwkavels?

Den Drijver: We zien van de bouwkavels die bouwrijp liggen de verkoop wat stagneren. Dat heeft ook te maken met de gestegen bouwkosten, maar misschien moet je als nieuw bouwende teler over twee jaar concluderen: hadden we het nu maar eerder gedaan. De vraag naar bouwkavels, nieuwbouw en reconstructie is niet alleen verminderd door de energieprijzen, maar ook door de eerder gestegen bouwkosten en de relatief hoge uitgifteprijs van bouwkavels. Of de grondprijzen gaan zakken weet ik niet, dat zie ik niet gebeuren. De grondprijzen zijn momenteel gewoon goed. Voor een mooie bouwrijpe kavel betaal je nu 60 euro plus. Bij bedrijven onder glas is de bandbreedte 45 tot 50 euro, dan heb je het over een hele goede kavel met een flinke oppervlakte, een ideale lengte-breedteverhouding en een optimale ontsluiting. Voor bebouwd land ligt deze prijs 10 tot 15 euro lager. Dan praten we over uitgifteprijzen, wat iets anders is dan het realiseren van een netto grondwaarde. Er spelen ook altijd fiscale belangen op de grondprijs en totaalprijs, en elk perceel is maatwerk. Ik denk wel dat kopers langzaam maar zeker meer te vertellen krijgen.

Zijn er nog andere factoren die een rol spelen?

Grootscholten: Je ziet een sterke inflatie van de grondstofprijzen, bij alles wat afhankelijk is van energie, zoals: kunstmest, plastic, karton, staal, glas en aluminium. Dat gaat negatieve invloed hebben op de rentabiliteit en met name financierbaarheid. Ik heb van een chrysantenteler gehoord dat hij – ook met de huidige gasprijzen – chrysanten kan blijven telen. Maar is die goede productprijs er volgend jaar nog steeds?
Ik denk dat de kostprijs over het algemeen blijft stijgen, die zal niet zo snel weer naar beneden gaan, verwacht ik, maar wat gaan de productprijzen doen? We gaan een onzekere tijd in, met name voor glasgroenten. Er komen bedrijven (deels) leeg te liggen, er wordt later geplant. Wat voor effect gaat dat hebben op de productie in maart tot en met mei, ook in de rest van Europa, en wat gaat dat met de prijs voor groenten doen? Komt het allemaal tegelijk op de markt, of vallen er gaten in de productie van tomaten, paprika’s, komkommers en aubergines? Kort samengevat: in de komende maanden is een groot aantal variabelen onzeker.

Tekst: Mario Bentvelsen