Het Nieuwe Telen heeft een grote rol gespeeld in de keuzes van orchideeënteler Rob Olsthoorn van OK Plant bij de bouw van zijn nieuwe kas in Naaldwijk. “We willen zoveel mogelijk gesloten telen. De drie schermen in de kas helpen daarbij.”
Het onderste doek is een transparant en energiebesparend doek. Het middelste doek is een zonweringsdoek met een open structuur om 55% van het licht weg te vangen. Als bovenste scherm heeft Rob Olsthoorn van het Westlandse potplantenbedrijf gekozen voor een lichtreductiedoek. Dat doek houdt 99% van het assimilatielicht binnen de kas en wanneer het nodig is kan hij dit scherm als zwaar schermend doek gebruiken.
Het glas is hoog diffuus. “Op deze manier heb ik met mijn triplescherm een mooie lichtverdeling”, zegt de orchideeënteler, al lopend door zijn nieuwe kas. “Het middelste doek schermt 50 procent van het zonlicht. Dat is voldoende. Ik ben van mening dat je niet te zwaar moet schermen. Beter te licht – en moeten bijschermen met de andere twee doeken – dan te zwaar, waar je weinig aan kunt corrigeren. Het is belangrijk dat we de volledige controle hebben, zodat we zelf de meest ideale teeltomstandigheden kunnen creëren. Alles draait om kwaliteit.”
Zo gesloten mogelijk
Olsthoorn teelt op 6 ha phalaenopsis in 9 cm potten, waarvan de laatste 2,5 ha momenteel wordt bijgebouwd. Op een andere 2 ha teelt hij seizoensproducten zoals cyclamen, campanula, en primula obconica. “We gaan voor het hogere segment, zoals de vakhandel en tuincentra. We telen geen massa, maar juist producten met een stevige toegevoegde waarde. Dat betekent dat we erg op kwaliteit gespitst moeten zijn. Sommige klanten zijn zo streng, dat ze bij een verkeerd blaadje of plekje al aan de bel trekken.”
Het Nieuwe Telen speelt een grote rol bij de gewenste kwaliteitsverbetering in zijn kas. “Het klimaat, de luchtvochtigheid en het energieverbruik moeten zo stabiel mogelijk zijn, zodat we zo gesloten mogelijk kunnen telen.”
Het teeltbedrijf heeft daarom gekozen voor een driedubbele scherminstallatie die is geïntegreerd in de kas. Nergens is een stuk afsluitstrook van doek te vinden. Op dit deel van het bedrijf is, langs de uiteinden van de scherminstallaties, gekozen voor witte stalen platen, die door kassenbouwer Technokas met de kas zijn geïntegreerd. Hierdoor is de kas geheel energie- en luchtdicht voor een kasleven lang.
Onderhoudsvrij
“Door in het voortraject met de juiste partners om de tafel te zitten, kun je al veel winst boeken. Dit systeem is eigenlijk een scherminstallatie 2.0”, zegt Jeroen de Jonge van Peter Dekker Installaties (PDI). “Het scheelt ons heel veel arbeid. Voorheen konden onze installateurs pas aan het eind van de bouw de vaste stroken gaan maken. Dat betekent dat ze zich langs verwarmingen, waterleidingen en lampen moeten wringen om de stroken van drie schermen onafhankelijk van elkaar vast te maken aan de kas. Met dit nieuwe systeem hangt de kassenbouwer het plaatwerk er al tijdens de start van de bouw in. Wij hoeven alleen het doek op te trekken, vast te zetten en klaar. Het is veel minder storingsgevoelig en het is onderhoudsvrij.”
Ook de teler noemt het systeem uitstekend. “Ik ben nu voor de komende twintig jaar klaar. Het is een investering, maar op de lange termijn haal je je winst eruit. Door de algehele afsluiting blijft het klimaat in de kas veel stabieler en qua onderhoud is het een stuk eenvoudiger. Tijdens het schoonspuiten van de kas heb ik geen flappen meer die losschieten.”
Het gekozen triplescherm in combinatie met hoog diffuus glas dient ook een doel. “Hierdoor kunnen we een transparant energiescherm gebruiken dat maximaal licht doorlaat. Dat zorgt ervoor dat het zonlicht veel verstrooider de kas in schijnt.”
Weerbaardere teelt
De orchideeënteler is van mening dat de planten daardoor minder snel opwarmen, waardoor ze meer zonlicht aankunnen en dus meer UV-straling opnemen. “Dat levert een sterkere plant op en dus ontstaat er een weerbaardere teelt.” Hij heeft het met eigen ogen gezien in Azië. “Daar telen ze in plastic kassen. Ik heb mijn lichtmeter meegenomen en het bleek dat ze daar veel meer licht toelaten dan hier gangbaar is. Toch stonden die planten er ‘preigroen’ bij.”
Om een te vochtig kasklimaat te voorkomen, laat hij in de nieuwe kas een ontvochtigingsinstallatie plaatsen die droge lucht van buiten naar binnen blaast. “Op die manier hoef ik minder te corrigeren met de schermen en blijft de kastemperatuur stabieler.”
Dubbele opwaaidraden
Het triplescherm kent wel een risico: de schermen zitten erg dicht op elkaar. Aan een tralie van 60 cm hoog zitten drie assen, die onafhankelijk van elkaar kunnen draaien. Zeker bij opwaaien van de doeken kan er een risico ontstaan dat de doeken in de draaiende assen kunnen komen. “Natuurlijk zijn drie schermen altijd risicovoller dan een enkel systeem”, zegt De Jonge. We hebben daarom systemen toegepast die dat risico verminderen. Zo hebben we langs de assen een as-beveiliging aangebracht, als een soort noodrem. Op een moment van storing stoppen de motoren, waardoor eventuele gevolgschade uitblijft. Ook het monteren van dubbele opwaaidraden is een must bij een triplescherm.”
Hoe optimaal de kas ook is ingericht met deze schermen, diffuus glas en een ontvochtigingsinstallatie, luchtramen blijven een probleem. Olsthoorn ziet daarin een oplossing en heeft gekozen voor een eenzijdige nokluchting. “We hadden het geluk de kas zo te kunnen bouwen dat de luchtramen aan de noordoostzijde van het dek konden worden gemonteerd. Als om 12.00 uur de zon schijnt en de luchtramen staan open, dan komt er geen direct zonlicht de kas binnen en kunnen de planten dus niet verbranden.” Over de wind maakt hij zich niet druk. “Die komt voor 90 procent uit het westen.”
Buitenscherm
Niet alleen de nieuwe kas is in aanbouw, ook de bestaande kas wordt verbouwd om de kwaliteit van de teelt te verhogen. Hier heeft de teler ook een triplescherm: een schermdoek van 88%, een schermdoek van 66% en een diffuus lichtdoorlatend doek. “In combinatie met floatglas en een krijtscherm van 50 procent, is dit niet voldoende om de teeltkwaliteit nog verder te optimaliseren”, stelt Olsthoorn. Aan de buitenzijde van de kas zijn installateurs daarom druk met het aanleggen van een buitenscherm, dat boven het kasdek wordt geïnstalleerd. Door de ruimte tussen het kasdek en het doek kan de temperatuur in de kas zo’n 6 tot 7ºC koeler zijn dan buiten.
De teler heeft gekozen voor een 50% schermdoek met een open structuur. “Dat betekent dat ik minder geforceerd hoef te koelen en bij donker weer in de zomer minder te belichten. Dat scheelt een hoop kilowattjes”, stelt hij.
Vergeleken met zijn krijtscherm is het misschien moeilijk financieel rond te rekenen, geeft hij toe. “Maar de winst zit in de lange termijn. We hebben door het buitenscherm de volledige controle over de weersomstandigheden. Als we hierdoor maar een fractie betere kwaliteit kunnen leveren, dan is het doel van het buitenscherm al bereikt.”
Samenvatting
Teler Rob Olsthoorn van OK Plant uit Naaldwijk heeft bij de bouw van zijn nieuwe kas expliciet gekozen voor een triplescherm, om zo gesloten mogelijk te kunnen telen. Daarbij heeft hij, om de klimaatgelijkheid, nog meer te optimaliseren, het scherm laten integreren in de kas. Dat betekent een geheel energie- en luchtdichte kas voor een kasleven lang. De bestaande kas krijgt een buitenscherm, waardoor de weersomstandigheden volledig te controleren zijn. Verbetering van kwaliteit is het uitgangspunt.
Tekst en foto’s: Marjolein van Woerkom
