De auberginekwekerij van Greenbrothers in Zevenbergen werkt met technische partners aan een unicum in Nederland. Het tuinbouwbedrijf wordt aangesloten op de eerste ondiepe geothermiebron. Warmte van 30°C wordt straks vanaf een diepte van 600 á 700 meter omhoog gepompt. Een warmtepomp verhoogt deze temperatuur naar circa 60°C, voldoende om kassen te verwarmen.
Deze nieuwe installatie, in de vakwereld al Lage Temperatuur Aardwarmte (LTA) genoemd, verenigt de voordelen van een WKO-systeem met die van diepe geothermie. Tegelijk heeft LTA niet de bekende nadelen van die systemen. Nadeel van een WKO-systeem is dat de watertemperatuur niet hoger is dan 15 á 18°C. Met diepe geothermie zijn hogere investeringen gemoeid. Bovendien pomp je bij diepe geothermie water omhoog dat vervuild is met agressieve zouten, aardgas en soms zelfs olie. Ondiepe geothermie kent deze nadelen niet of nauwelijks.
Op één plek boren
Het initiatief voor het nieuwe systeem ontstond bij Greenbrothers. Zij zochten een alternatief voor hun WKK centrale, die steeds minder rendabel presteert. Zelf dachten Greenbrothers eerst aan diepe geothermie. Een techniek die al vaker in de tuinbouw wordt toegepast. Maar in overleg met Visser & Smit Hanab (V&SH) kregen zij het advies om Lage Temperatuur Aardwarmte toe te passen. In tegenstelling tot diepe geothermie, waarbij op twee plekken een bron wordt geboord – een koude en een warme bron – wordt er bij LTA maar vanaf één plek geboord. Dit komt door een innovatieve techniek die V&SH ontwikkelde.
Op basis van horizontale boringen
Vanuit een plek wordt er een kilometer naar rechts schuin de grond in geboord en ook een kilometer schuin naar links de grond in geboord. V&SH heeft hiervoor een speciale boortechniek ontwikkeld, die is ontstaan vanuit hun kennis en ervaring met horizontale boringen. “Deze techniek gaat de wereld op zijn kop zetten”, zegt Kees van der Zalm van VS&H in de lokale media. “Het is een disruptieve innovatie. Het water dat we aanboren is iets minder warm dan op grote diepte maar het biedt zo veel voordelen.” Het boren van de bronnen is inmiddels gestart en zal naar verwachting op 26 oktober zijn afgerond.
Horizontale filters toepassen
Het puur aanboren en oppompen van lauw grondwater in de zogeheten Brussels Zand-aardlaag is op zichzelf niet rendabel. Dit komt omdat warm water gewoonlijk vanuit verticaal geplaatste filters omhoog wordt gepompt. Vanuit deze relatief ondiepe aardlagen zou de hoeveelheid opgepompte water bij verticale filters niet in verhouding staan tot de kosten van het boren. V&SH ontwikkelde echter een methodiek om de filters horizontaal in het Brussels Zand te plaatsen. De techniek die zij hiervoor gebruiken is te vergelijken met het leggen van kabels en leidingen onder rivieren. Door horizontale filters toe te passen, kan er over een veel grotere afstand veel meer aardwarmte worden onttrokken, waardoor het boren rendabel wordt.
Warmtepompen van Dubotechniek
Naast V&SH is ook Dubotechniek bij dit project betrokken. Beiden zijn dochterbedrijven van VolkerWessels. Dubotechniek is een specialist in warmtepomp- en WKO-systemen. “Dit is ons eerste project dat wij samen met zusterbedrijf V&SH gaan uitvoeren. Tegelijk is het een project met enorm veel potentie, ook voor de woning- en utiliteitsbouw, waarin wij gewoonlijk actief zijn”, zegt Ad van Rijsewijk, directeur van Dubotechniek. “Met LTA kunnen we straks conventionele stadsverwarmingsnetten vervangen door duurzame aardwarmte. Voor de installatie bij Greenbrothers plaatsen we extra een grote uitvoering van ons modulaire warmtepompsysteem ONE, bestaande uit drie modules met elk een vermogen 2 MW. Dit systeem kan later nog worden uitgebreid met een extra module van 2 MW.”
Broncapaciteit van 350 m³/uur
In dit systeem onttrekt en injecteert Dubotechniek water vanaf 150 meter diepte (de bron zelf is 700 meter diep). De broncapaciteit is in beginsel 265 m³/uur en dit kan oplopen naar 350 m³/uur afhankelijk van de vraag. Het opgepompte water van 30°C wordt met warmtepompen tot 60°C opgewaardeerd, waarna het in de kassen wordt gebruikt om uiteindelijk met een temperatuur van 12°C, en op termijn mogelijk zelfs 8°C, weer in de bodem te worden geïnjecteerd. Technokas verzorgt in dit project de inpassing van dit bijzondere aardwarmtesysteem in de bestaande verwarmingsinstallatie van Greenbrothers. “Het grote voordeel van LTA ten opzichte van diepe geothermie is dat de investeringskosten beduidend lager zijn en er ook minder risico’s aan vast zitten. Wel kom je met deze vorm van geothermie in aanmerking voor een SDE-subsidie”, zegt van Rijsewijk.
Tekst: Rob van Mil, beeld: Rindert van den Toren
