Jaarlijks vinden vijf miljoen orchideeën hun weg van Wooning Orchids in Bleiswijk naar de klanten. Prachtige bloeiende planten, phalaenopsis en dendrobium, in een breed kleurenscala. Maar niet alleen uiterlijk telt. Het bedrijf wil zich naar zijn klanten ook onderscheiden door een duurzaam teeltproces en voldoet daarom aan de eisen van het Lozingenbesluit, dat per 1 januari 2018 is ingegaan.
Vóór 2013 richtte Wooning Orchids zich nog op ‘overige’ orchideeën. Het roer ging om en nu is het bedrijf gespecialiseerd in twee soorten: 60% phalaenopsis in zeven kleuren, tweetakkers bestemd voor de retail en 40% dendrobium nobile (bamboe-orchidee) in vijf kleuren, allemaal in 12 cm potten. Ze worden in mixtrays geleverd, met of zonder toegevoegde waarde.
Maar drie bedrijven in Nederland telen de bijzondere, van oorsprong Japanse bamboe-orchideeën. “Het zijn lastige planten om te telen. We hebben op teeltniveau contact met de twee collega-telers”, vertelt Johan van Velden, die sinds 2016 directeur is bij het bedrijf.
“Ons bedrijf bestaat ruim veertig jaar. In die tijd groeide het van een teeltbedrijf naar een onderneming in handen van vijf aandeelhouders, waaronder de broers Wim en Herbert Wooning, zoons van de oprichter. Vijf kapiteins op één schip werkte niet. Er kwam een positie vrij voor de algemene leiding”, verklaart hij zijn functie.
Specialisme
Reden om juist voor de ‘lastige’ bamboe-orchidee te kiezen is dat het een mooie plant is, die jaarrond te telen is en omdat er potentie in de markt zit. “We leveren over heel Europa en hebben vooral veel klanten in Frankrijk, Polen en Rusland. In Nederland zijn de planten hooguit een paar maal per jaar te koop als Intratuin een actie heeft.”
Sinds dit jaar heeft Wooning een winkel bij het bedrijf. Deze is eigenlijk opgericht om interesse te wekken voor de bamboe-orchideeën, maar ook om te laten zien wat er met phalaenopsis mogelijk is. “Op zaterdag zijn we geopend voor consumenten. Het is leuk om te zien dat mensen echt terugkomen voor de orchideeën. Eerst kopen ze er een voor zichzelf. Daarna komen ze er een halen als cadeautje voor anderen. Doordeweeks ontvangen we exporteurs en hun klanten. We proberen de planten tevens bij bloemisten onder de aandacht te brengen.”
Kasneutraal telen
De orchideeëntelers timmeren hard aan de weg om zich te onderscheiden naar hun klanten. Dat doen ze door een goede kwaliteit te leveren én door duurzaam te telen. Het uiteindelijke streven is ‘kasneutraal’ telen, zoals dat in 2027 verplicht gaat worden.
Wat betreft de gewasbescherming zijn ze aardig op de goede weg. “In de phalaenopsisteelt hebben we een goed biologisch evenwicht zonder gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen. We gebruiken rietsuikermelasse als plantversterker. Bij de bamboe-orchidee hebben we nog wat uitdagingen in de vorm van Echinotrips en spint. Die houden we onder controle door iedere twee weken natuurlijke vijanden in te zetten”, vertelt Mart Zuijderwijk, die het verhaal overneemt. Hij is binnen het bedrijf verantwoordelijk voor de teelt.
Inhaalslag
Wat betreft het hergebruik van drainwater moesten de ondernemers een inhaalslag maken. “Omdat orchideeën laag zaten qua meststoffengebruik, mochten telers jarenlang hun drainwater gewoon weg laten lopen. Met de zuiveringsplicht zijn we wél aan de beurt.”
Zowel phalaenopsis als de dendrobiums hebben drie teeltfasen: de opkweek, de koelfase, waarbij de bloei wordt opgewekt en de afkweek. Dit gebeurt in verschillende klimaatafdelingen, die ook verschillen wat betreft watergeven en voedingsbehoefte. Bij hergebruik kan het drainwater wel binnen één gewas opnieuw worden gebruikt. Beide soorten zijn qua behoefte zo verschillend dat de waterstromen gescheiden moeten blijven.
Recirculeren levert geld op
Voor beide teelten schaften ze een drainwatersilo van 600 m3 aan voor de opvang van het retourwater. De teeltman stapte over van meervoudige naar enkelvoudige meststoffen. “Bij de recirculatie moet je losse elementen kunnen toevoegen. De meststoffenleverancier heeft ons een computerprogramma geleverd. Na een analyse van de elementen in het retourwater kan dit programma berekenen hoeveel er nog nodig is van de verschillende elementen om een nieuwe voedingsoplossing te maken.”
De teeltvloeren waren op één na allemaal waterdicht. ErfGoed Vloeren voorzag ook de laatste afdeling van 11.000 m2 van een vloeistofdichte teeltvloer. Recirculeren brengt volgens Zuijderwijk niet alleen kosten met zich mee, maar levert bovendien iets op. “We hebben minder water en meststoffen nodig. In het verleden hadden we een chronisch watertekort en hadden we extra leiding- en osmosewater nodig.”
Waterstromen in beeld
Spuiwater mag vanwege het Lozingenbesluit alleen nog worden geloosd na 95% zuivering van resten van gewasbeschermingsmiddelen. “Je moet je aan de wet houden”, vindt Zuijderwijk. Om te voldoen aan deze eisen, is een goed waterplan nodig.
Hij begon met het plaatsen van watermeters om een beeld te krijgen van de waterstromen op het bedrijf. Het gaat om het proceswater van de teelt, filterwater en overloop water. “We weten nu van ieder putje waar het naartoe leidt en hoe groot de waterstromen zijn. We blijken ongeveer 1,4 kuub water per uur ‘over’ te hebben, dat moeten we afvoeren.”
Hij maakte het waterplan in overleg met het Hoogheemraadschap van Schieland. “Het waterplan zit uitgewerkt in een map voor ons zelf en voor een mogelijke controle. Wanneer je de waterstromen goed in beeld hebt, is de rest een kwestie van uitvoering.”
Mooi en simpel
De teeltman ging op zoek naar het meest geschikte apparaat om spuiwater te zuiveren. Via huisinstallateur Marck Watertechniek kwam hij op de CleanLite van HortiMaX, een van de goedgekeurde apparaten op de BZG-lijst. Het apparaat werkt op basis van lagedruk UV en waterstofperoxide. Het is een standalone systeem dat eenvoudig inpasbaar is in bestaande installaties van verschillende leveranciers.
“Het is een mooi en simpel apparaat, ‘hufterproof’. Je hoeft geen techneut te zijn om hem te kunnen bedienen. Er is weinig onderhoud aan. De UV-lampen gaan 12.000 uur mee en je moet af en toe waterstofperoxide bijvullen. Bovendien is hij storingsvrij. Dat is goed voor de nachtrust”, geeft Zuijderwijk als motivatie voor zijn keuze. Het apparaat is half november in gebruik genomen. De ervaring is nog maar kort, maar hij heeft er het volste vertrouwen in.
Modulair systeem
René van der Stam, sales manager en specialist watertechniek bij HortiMaX, begeleidde het project. “Het is goed om een jaar uit te trekken voor het in kaart brengen van de waterstromen. Kies vervolgens de juiste dimensie van de zuiveringsinstallatie op basis van een ‘worst case scenario’. Wooning moet 1,4 m3 per uur kunnen lozen om niet in volume drainwater op te lopen. Het is een modulair systeem met een oplopende capaciteit vanaf 10 m3 per dag. Wij hebben gekozen voor een iets groter apparaat, met vier sets van twee UV-lampen, dat per set 400 liter water per uur kan behandelen. Als het apparaat in de toekomst toch overbodig is, kan het ook worden ingezet om drainwater te ontsmetten.”
De waterspecialist ziet overigens veel telers die nog niet klaar zijn om te voldoen aan de nieuwe eisen. “Ze zijn er nog niet mee bezig of zeggen dat ze nullozer zijn. Maar dat moet je dan wel aan kunnen tonen aan de controlerende omgevingsdienst.”
Samenvatting
Wooning Orchids teelt phalaenopsis en bamboe-orchideeën op 9 ha met deels twee à drie teeltlagen. Naast kwaliteit is ook duurzaam telen belangrijk. In 2017 zijn de waterstromen in kaart gebracht en is er een waterplan gemaakt. Het drainwater wordt opgevangen in twee watersilo’s van ieder 600 m3. Voor de zuivering van het lozingswater is een apparaat op basis van lagedruk-UV en waterstofperoxide aangeschaft met een capaciteit van 1,6 m3/uur.
Tekst: Marleen Arkesteijn. Foto’s: Marleen Arkesteijn.
