Na een ontwikkeltraject van anderhalf jaar lanceren twee toeleveranciers een primeur voor de tuinbouw: een schuimrobot die volautomatisch een kas met teeltgoten kan ontsmetten met schuim, in één werkgang. “Wij denken de reset-knop gevonden te hebben voor telers die virusvrij willen starten.”
Het idee voor de robot is afkomstig van Jan Willem Keijzer, productmanager hygiëne & desinfectie bij Royal Brinkman. Die constateerde dat een schuimbehandeling met Menno Florades als desinfectiemiddel in kassen goed werkt, maar dat er nog geen goede oplossingen waren voor het volledig geautomatiseerd toepassen hiervan. “Een machine is altijd consequent, een mens niet. Die kan net even tien centimeter vergeten, waar dan zomaar een nieuwe bacterie- of virushaard kan ontstaan.”
Goed en snel desinfecteren
Dirk Timmers, productspecialist desinfectie bij Royal Brinkman, vond het daarom een goed idee om te starten met de ontwikkeling van een robot. “Telers willen graag snel hun teelt wisselen, maar het moet ook goed gebeuren, zeker met het komkommerbont- en ToBRFV-virus. Het moest dus sneller kunnen dan handmatig met een schuimlans en zorgen voor een uniform, 100 procent dekkend resultaat. We wilden een kas in één werkgang kunnen desinfecteren, inclusief de teeltgoten. Dit waren de uitgangspunten waarmee we in gesprek gingen met Berg Hortimotive.”
Goed en snel desinfecteren, dat was dus de uitdaging voor de engineers. Product en Marketing Manager André Valstar van deze leverancier: “Wij waren een van de eersten met een spuitrobot voor gewasbeschermingsdoeleinden, maar deden nog niets in desinfectie. De uitdaging voor ons was: maak een simpele add-on, zodat je de Meto-spuitrobot het hele jaar kan blijven gebruiken voor het toedienen van gewasbeschermingsmiddelen, maar tijdens de teeltwissel snel kan ombouwen voor het desinfecteren van de kas. Daardoor blijft de investering voor de teler beperkt.”
Effectiever dan spuiten
Een voordeel van schuimen is dat het effectiever werkt tegen virussen dan gewoon spuiten. Timmers: “We hebben een onderzoek laten doen bij Wageningen University & Research en daaruit bleek dat het schuimend toepassen van Menno Florades sneller en effectiever werkt dan de standaardbehandeling. Van 1 liter vloeistof maken we maar liefst 8 tot 10 liter schuim.”
Het schuim – met benzoëzuur als werkzame stof – hecht makkelijk aan oppervlakten, waardoor je een lange inwerktijd hebt. “Het is eigenlijk lucht die je met een vloeistof mengt; iedere keer als er een bubbeltje lucht klapt, komt er verse vloeistof in aanraking met dat oppervlak. Dat komt ten goede aan de inwerktijd van het middel.”
Schuimen wordt al jaren toegepast als desinfectiemethode, vooral in de voedingsindustrie. Bij vlees- en voedselverwerkende bedrijven worden machines vaak volledig ingeschuimd. Dat werd eerst ook met de hand en een lans gedaan, maar nu zie je dat ze daar steeds meer overstappen naar geautomatiseerde systemen, zegt Valstar. “Ook om aan de strenge HACCP-normen te kunnen voldoen.
Technische uitdaging
Schuimen is ook geen nieuwe techniek voor de tuinbouw, maar krijgt met de komst van de robot wel een nieuwe toepassing. De grootste uitdaging voor Berg Hortimotive was om op elke plek in de kas een uniforme kwaliteit schuim te krijgen. Valstar: “Bij lange paden van 130 meter zou er aan het einde van de leiding meer vloeistof dan schuim komen als we het mengsel al op het betonpad zouden maken. Je moet het schuim dus heel lokaal maken, op de robot zelf. De uitdaging was: hoe kunnen we op de robot de juiste combinatie tussen vloeistof- en persluchtdruk krijgen, zodat we mooi uniform schuim krijgen?”
Eigenlijk was het relatief simpel: een luchthaspel erachter zetten en zorgen dat er genoeg doorlaat vanuit een grotere compressor komt. Die compressor staat nu naast de vloeistoftank op het betonpad, maar als je een ringleiding met perslucht hebt liggen, kan een teler gewoon een aftakking maken.
Op de robot kwam ook een in hoogte verstelbare spuitboom, waardoor de machine kan worden aangepast aan de kas en aan de hoogte van de teeltgoten. Het prototype werd in januari getest bij Theo Groenewegen, komkommerteler in De Lier (zie kader).
Doorontwikkeling prototype
“Het prototype werd gebruikt om te kijken naar allerlei zaken”, zegt Timmers: “Wat voor kwaliteit schuim hebben we, wat voor hoeken zijn er allemaal mogelijk, waar kunnen we wel en waar kunnen we nog niet bij, en is de unit wendbaar op het betonpad? Hij moet wel overal kunnen draaien en keren. Dat soort zaken hebben we bij Groenewegen getest en daarna hebben we – met name – de schuimboom doorontwikkeld.”
Inmiddels zijn vijf ‘nul-types’ gebouwd die nog dit seizoen in de praktijk gaan draaien. Valstar: “Er komen ongetwijfeld klantreacties op en daarom houden we het dit jaar bij vijf stuks. We zorgen ook voor actieve begeleiding, zodat de robot op de juiste manier wordt toegepast en wij eventuele verbeterpunten snel kunnen doorvoeren.”
Investering
De investering is relatief beperkt (circa 8.000 euro per machine), omdat de schuiminstallatie op de bestaande spuitrobot kan worden gemonteerd. Timmers: “Het voordeel van dit schuim met benzoëzuur is dat het is getest op virussen en bacteriën, dat het aantoonbaar werkt en bovenal officieel is toegelaten. Verder is het ook nog eens heel zacht voor alle kasmaterialen. En omdat je in één werkgang de kas kunt ontsmetten, bespaar je ook aanzienlijk op arbeid, minstens 50%. Schuimen is op zich misschien niet per se een revolutie, maar met deze nieuwe techniek verwachten we hier de komende jaren wel veel van, zeker in combinatie met een niet-agressief en toegelaten middel en klaar is voor de toekomst.”
Komkommerteler Theo Groenewegen uit De Lier:
‘Ik zou een schuimrobot zeker overwegen’
Bij komkommerteler Theo Groenewegen werd in januari van dit jaar een prototype van de schuimrobot getest. Hij was positief verrast: “Het resultaat was toen uiteraard nog niet optimaal, maar met de luchtondersteuning erbij zag het er eigenlijk wel goed uit. Wij hebben een kas met een poothoogte van 4,30 meter. Daar kwam het schuim makkelijk tot de nok. Je ziet ook goed waar je bent geweest.”
Vorig jaar sloeg het komkommerbontvirus toe bij Groenewegen, maar tot nu toe bleef hij virusvrij. Dat kostte wel veel moeite: “We zijn er bij de teeltwisseling een aantal keer doorheen gegaan met waterstofperoxide en Virkon S en er dan, bijna met het nagelborsteltje, langs gegaan om het goed schoon te krijgen. Dat kostte heel veel werk.”
Kostenplaatje
Schuim gebruikt de komkommerteler nog niet voor het ontsmetten van de kas, wel voor het intern transport, met een gewone handspuit. Hoewel schuim aanzienlijk duurder is, ziet hij de toepassing ervan wel zitten. “Als iets niet helpt, is het altijd duurder, zeker in deze tijd. Met mankracht vergeet je al gauw een plekje. Het is ook niet het fijnste werk natuurlijk. Als je een paar weken echt aan het borstelen en spuiten bent, en je kunt dat verkorten, dan is dat mooi meegenomen.”
En het argument van de zachte werking? “Voor kaspoten valt het wel mee, maar plantgoten en intern transport hebben toch wel veel te lijden onder agressieve middelen. Ik moet de rekensom nog maken, maar ik zou een robot zeker overwegen.”
Tekst en beeld: Mario Bentvelsen
