Chrysantenteler Piet de Bruijn van Hampie Flowers in De Lier stapte anderhalf jaar geleden over op dimbaar LED, ter vervanging van de SON-T-armaturen die hij nog had hangen. Er hangt nu in totaal 200 µmol aan licht, waarvan hij een deel kan dimmen en de verrood-modules (20 mmol) naar believen kan in- of uitschakelen, afhankelijk van de teeltfase. “Bij de meeste chrysantentelers werkt belichten met full LED niet honderd procent, maar bij mij wel.”
De Bruijn had anderhalf jaar geleden nog een hybride installatie, waarvan het LED-gedeelte alleen rood en blauw als lichtkleuren had, die bovendien niet dimbaar waren. “Wij wilden een dimbare lamp ter vervanging van de SON-T-armaturen, waar ook groen en verrood in zit. Wij hebben op advies van Orance gekozen voor de Agrolux WEGA Plus. Er zit 20 mmol verrood in, maar daarvan gebruik ik maar 10 mmol. Verrood gebruik ik voor de strekking van de plant in de winter, omdat er dan weinig van deze lichtkleur in het buitenlicht zit. Ook bij de beworteling gaat verrood aan, na de eerste rembespuiting doe ik hem uit. Zodra er wat kleur op de knoppen komt zet ik hem weer aan, om zo een mooiere bloemspreiding te krijgen. Dan komen de bloemen wat losser op de tak.”
Dimmen op instraling en onbalans
De Westlander dimt op basis van instraling en op onbalans. “De installatie die niet kan dimmen doen we bij voldoende instraling het eerst uit. Bij een instraling van 250 watt begint het dimbare armatuur te dimmen, boven 300 watt gaat dat uit. In het weekend, als de stroomprijzen vaak laag zijn, geef ik wat meer kleuren, maar je kunt dan niet zomaar 20 uur volle bak belichten en dan weer een tijdje niet. Als de takken zwaarder worden moet je dat tot het einde van de teelt volhouden, anders gaat de tak kwalitatief achteruit. Dat kost dan wel extra geld.”
Als de stroomprijzen omhoogschieten gaat het LED-armatuur automatisch dimmen, zodat hij op nul inkoop uitkomt en alle stroom zelf kan opwekken. “Verder pas ik het lichtniveau aan de teeltfase aan. In de bewortelingsfase geef ik maar 60 procent van de maximale lichtsterkte, in de lange dag is dat wat meer en in de korte dag en bloei 100 procent.” De teler belicht maximaal 20 uur per etmaal in de lange dag, net als in de hybride situatie.
Invloed op energieverbruik en watergift
Tegelijk met het installeren van dimbaar LED heeft De Bruijn een tweede scherm opgehangen. “Afgelopen winter heb ik een energiedoek erin getrokken, omdat ik toch wel zie dat ik de kastemperatuur moeilijk haal met full LED. Op die manier probeer ik energie te besparen. Mijn warmtenet trekt het wel, maar anders ga ik onnodig energie verbruiken. Dan gaat de buis naar 65 graden of meer zelfs. Als de instraling onder de 100 watt zakt gaat het energiedoek dicht. Ik maak nu veel meer schermuren dan in de oude situatie. Met vocht hebben wij tot nu toe geen problemen gehad.” Hij heeft op elke 500 m² een Airmix hangen met een capaciteit van 10 m³/m²/uur.
De watergift ging flink naar beneden, na zijn overstap van hybride naar LED. “Dat is op zich positief, maar watergeven luistert nu wel zeer nauw. Als je te veel water geeft aan het einde van de teelt droogt de grond onder LED gewoon niet meer op. Dat doe ik op gevoel.”
Maak duidelijke afspraken
Heeft De Bruijn nog een tip voor chrysantentelers die willen overschakelen naar full LED? “Kijk goed naar de lichtverdeling. Maak duidelijke afspraken met je leverancier. Men zegt een hoop maar komt niet alles na. Want op tijd leveren is wel een issue her en der. Ze willen heel graag verkopen, maar dan moeten ze het nog ophangen. Bij mij is het goed gegaan.”
Is dimmen en sturen op lichtkleuren de toekomst voor de chrysantenteelt? “Zeker, om zo min mogelijk stoom te moeten inkopen. Verrood is nuttig voor de beworteling en de strekking, terwijl het met groen licht veel prettiger werken is, onder meer bij het scouten. Je kunt dus niet alleen energie besparen, maar ook de plant beter sturen. Dat is dubbele winst.”
Tekst: Mario Bentvelsen
