De afgelopen jaren werden op enkele bedrijven praktijktesten gedaan met een oogstrobot voor tomaat. Hierbij lag de focus op optimalisatie van de pluksnelheid. Inmiddels is de robot klaar voor een verdere marktintroductie: volgend jaar gaan er meerdere tomatenplukrobots draaien en daarna volgt een verdere opschaling. Hoewel de fabrikant veel belangstelling signaleert, zorgt het feit dat er sprake is van nieuwe technologie ook nog voor aarzeling bij telers.
De Israëlische startup MetoMotion startte in 2017 met de ontwikkeling van de tomatenoogstrobot. Twee jaar later haakte Ridder aan als medeaandeelhouder en distributeur. “Toen MetoMotion bij ons aanklopte, was een eerste prototype van de robot gereed”, vertelt Joep van den Bosch, chief strategy officer bij Ridder. “Dit prototype is inmiddels diverse malen vervangen en verbeterd. Ook naar aanleiding van proeven op praktijkbedrijven. In 2020 deden we testen bij Bayer, in 2021 ging de eerste robot draaien bij Duijvestijn Tomaten en sinds begin dit jaar heeft ook RedStar een robot in gebruik. De focus in de ontwikkeling lag tot nu toe op het trostomatensegment; zowel de gewone trostomaten als de cocktail- en de cherrytrostomaten.”
Twee plukarmen en andere grijper
De zogeheten GRoW-oogstrobot is zelfrijdend en uitgerust met twee autonoom bewegende plukarmen, links en rechts. Deze armen zijn voorzien van schaartjes, die de trossen knippen op basis van beeldherkenning. De geoogste trossen worden op een transportband geplaatst, die vervolgens de kratten vult. “In eerste instantie had het prototype slechts één plukarm, maar daarmee zou de oogstsnelheid van een mens nooit te evenaren zijn. Vandaar dat we de stap naar twee plukarmen hebben gemaakt. Ook is de grijper, het instrument dat de plukactie doet, aangepast. Aanvankelijk was sprake van een vouwmechanisme, dat zich om de tros vouwde en deze afknipte. Dit mechanisme was echter te groot, wat manoeuvreren door het gewas bemoeilijkte. Daarom zijn we geswitcht naar een compacter schaartje.”
Iedere 20 seconden een tros
De doorontwikkeling van de software vergde verreweg het meeste werk, geeft Van den Bosch aan. De robot maakt een foto van iedere tros en brengt de omgeving rondom de vruchten in beeld De computer analyseert deze beelden en kijkt bijvoorbeeld naar de omvang van de vruchten, de kleurschaal, de positie van de tros, et cetera. Hoe meer beelden hij verzamelt en analyseert, hoe slimmer hij wordt. Dit is een tijdrovend proces. Inmiddels plukt de robot iedere 20 seconden een tros. En er is nog steeds sprake van een stijgende lijn, doordat de robot steeds meer uren maakt en ervaring opdoet. Op termijn moet het mogelijk zijn om iedere 10 seconden een tros te oogsten. Iedere robot heeft de capaciteit om 1 hectare trostomaten te plukken.
In de praktijktesten kwam ook naar voren dat iedere teler andere plukcriteria hanteert. En deze verschillen dikwijls ook per seizoen en per klant. “Om die reden is de kleurschaal waarbij geplukt wordt nu instelbaar door de gebruiker. Dit biedt de teler ook de kans om snel te schakelen, bijvoorbeeld wanneer er meer doorkleuring is dan verwacht. Daarnaast kan een ondernemer aangeven welke ‘uitzonderingen’ hij accepteert; bijvoorbeeld hoeveel groene tomaatjes aan een tros voor hem acceptabel zijn.”
Dag en nacht inzetbaar
Inmiddels is de robot gereed voor een verdere marktintroductie: doelstelling is dat er volgend jaar meerdere gaan draaien in Nederland, België en Frankrijk. “Daarmee is dit de eerste oogstrobot voor tomaat die op brede schaal draait in de praktijk. We zijn in gesprek met nieuwe klanten, maar ook met onze bestaande gebruikers. Hoe meer robots je inzet op je bedrijf, hoe efficiënter hij namelijk wordt. De robot rijdt weliswaar autonoom in het pad, maar heeft ondersteuning nodig bij het wisselen van pad. Wanneer je meerdere robots − bij voorkeur vijf − hebt lopen, kun je hier een supervisor opzetten. Deze kan de robots van rij laten wisselen, zorgen voor de afvoer van de volle karren en een kwaliteitscontrole doen.”
De robot vergt een investering van 15 tot 20 euro per vierkante meter. Deze is met de huidige pluksnelheid in vier tot vijf jaar terug te verdienen, geeft Van Den Bosch aan. “In tegenstelling tot een mens is een robot immers dag en nacht inzetbaar. Daarnaast zijn we in gesprek met telers over alternatieve financieringsmodellen, zoals ‘betalen per kilo’ of het leasen van robots.”
Koudwatervrees
Na 2023 zal de productie en inzet van de robots verder worden opgeschaald, is de verwachting. Er is wereldwijd namelijk veel belangstelling. “Bijna iedereen is ervan overtuigd dat dit de toekomst is. Arbeid wordt immers steeds schaarser, en de kosten voor arbeid stijgen. Dus het is voor telers niet de vraag óf ze de robots willen aanschaffen, maar wanneer. Het feit dat sprake is van nieuwe technologie maakt ondernemers ook huiverig, er is nog wat koudwatervrees. Ze vragen zich onder meer af hoe lang de robot meegaat en hoe hoog de operationele kosten zijn. Om dit te tackelen, gaan we werken met een service- en onderhoudscontract. Hierbij geven we de garantie dat de robot minimaal tien jaar up-to-date en inzetbaar blijft. Updates kunnen er bovendien voor zorgen dat de pluksnelheid verder opgevoerd kan worden en de investering sneller terug is te verdienen.”
Tekst: Ank van Lier, beeld: Fotostudio G.J. Vlekke
