De kas van de broers Wilfred en Vincent van Winden in Zevenhuizen ligt er schoon en stralend bij voor de jonge planten die in week 37 arriveren. Een grondige schoonmaakbeurt plus machinaal chloorspuiten zorgde dit jaar voor een extra schone start. Deze was nodig om af te komen van plagen als tabakswittevlieg en galmijt en ziekten als Fusarium.
Kwekerij CG van Winden bestaat uit een onbelicht deel van 5,2 ha trostomaten met plantdatum 14 december en een belichte afdeling van 6,2 ha met plantdatum 13/14 september. Dat is zes weken eerder dan het afgelopen jaar.
“We zijn lid van telersvereniging Prominent. Dat is top. We hebben een goede kennisuitwisseling met collega’s. Dat brengt je verder in de teelt en je ondernemerschap. Daardoor houd je er lol in”, zegt Wilfred van Winden die al meer dan dertig jaar samen met zijn broer het bedrijf leidt. “We maken de rassenkeuze in samenspraak met de afdeling verkoop van Prominent. Nu hebben we in beide afdelingen grove trostomaten. Toen vanuit de verkoop de vraag kwam naar meer belichte cocktailtomaten, hebben we aangegeven interesse te hebben. Vanaf volgend jaar gaan we deze in het belichte deel telen.”
Tomatengalmijt
Tabakswittevlieg en de tomatengalmijt zijn voor de tomatentelers dé grootste problemen van het jaar. Ook de fusariumdruk nam toe. “Vooral de perikelen met de galmijt waren groter dan ooit tevoren. In het verleden gebruikten we Oberon en Vertimec aan het einde van de teelt. Dat werkt niet meer. Het beestje is er ongevoelig voor geworden. We zijn nog op zoek naar de juiste oplossing en voor komend jaar moeten we de strategie nog bepalen. In de haarden hebben we het afgelopen jaar swirskii ingezet. Deze roofmijten eten alles weg. Het nadeel is dat swirskii zich niet kan vermeerderen in de tomatenplanten. Je moet de haarden dus zelf – door te scouten – opzoeken. De galmijten zijn erg klein en lastig te vinden. We willen geen Vertimec gebruiken, omdat deze de biologie tegen de tabaks- en kaswittevlieg verstoort.”
Hygiëne is vanwege al deze problemen, net als op andere bedrijven, een belangrijk item. “Er zijn bedrijven die hygiënischer werken dan wij. We hebben geen toegangspoortjes, maar er is qua mensen wel een strikte scheiding tussen de onbelichte en belichte afdeling. Pas na maart is die scheiding over.”
Schone kas
Om dit jaar een stapje extra te doen, besloten de broers de kas voor de start van beide teelten goed te reinigen, te beginnen bij de belichte teelt. “Ik belde sproeibedrijf Van Hattem met de vraag of ze mijn kas wilden ontsmetten met formaline. Hij stelde voor om de kas te reinigen en daarna met chloor en Hydrocare te behandelen.”
“Foggen met formaline is iets van het verleden. Foggen is leuk, spuiten is beter. Je bent niet afhankelijk van een luchtstroming, maar creëert zelf een luchtstroming”, legt Gert-Jan van Hattem uit. “Je ziet en hoort in de praktijk dat telers hun kas intensiever schoonmaken. Zo onderbreek je een patroon. Begin je een nieuwe teelt schoon, dan heb je minder problemen met schimmels en mogelijk ook met plagen.”
Inmiddels heeft hij een heel protocol ontwikkeld om de kas grondig te reinigen en machinaal te ontsmetten. “We werken inmiddels 6 à 7 jaar op deze manier in het buitenland. Buitenlandse bedrijven zitten over het algemeen verder van hun toeleveranciers af, wat betekent dat ze alles zelf goed moeten regelen en ze hoesten het geld om de kas te reinigen gemakkelijker op. Daar staat Clavibacter in tomaat bovenaan. De ervaringen met schoonmaken en chloorspuiten zijn daar erg goed. In Nederland werken we pas twee jaar op deze manier. Er is dit jaar duidelijk weer meer vraag naar. Je merkt dat de infectiedruk toeneemt.”
Machinaal chloorspuiten
“Het chloorspuiten is ontstaan vanuit het glas spuiten, waar we een jaar of vijftien geleden mee zijn begonnen”, vertelt Van Hattem. “We passen het toe op het moment dat we al 99% van alle narigheid hebben verwijderd met water en een schoonmaakproduct. Chloor heeft een groot indringend vermogen en doodt virussen en bacteriën.”
Het was moeilijk om aan goede pompen voor het spuiten met chloor te komen. Deze zijn in eigen beheer ontwikkeld. Chloor is enorm corrosief. ‘Standaard’ pompen zijn al binnen een paar uur kapot. Een chloorspuitunit bestaat uit één pomp en twee karren. “We zetten een spuitkar in het midden van een tralie en spuiten naar links en rechts tegelijk. Onze reikwijdte is meer dan tien meter breed en drie à vier meter hoog. We spuiten twee maal per tralie, waardoor we continu overlapping hebben. De pomp spuit met een kracht van 80 bar. De werkdruk aan het einde is zeker 40 bar. We spuiten zo’n 100 à 120 liter per minuut.” Het streven is 1,2 à 1,3 liter spuitvloeistof (1% chlooroplossing) per m2. De bedenker van deze ontsmettingsmethode kan ongeveer 1 ha per uur met chloor behandelen.
Protocol
Chloor spuiten is geen aparte bezigheid, maar een onderdeel van het schoon spuiten van de kas. Zo’n protocol bestaat uit meerdere achtereenvolgende werkgangen. “We beginnen met het onder hoge druk schoon spuiten van het glas aan de binnenzijde van de kas. Dan worden de teeltgoten met roterende spuitkoppen onder hoge druk met water en chloor gereinigd en vervolgens afgespoten met water.”
Vervolgens wordt de kas zelf volvelds schoongespoten met een 1% chlooroplossing. Daarna gaan de schermdoeken op een kier na dicht en wordt gespoten met Hydrocare of Jet 5 (een mengsel van waterstofperoxide en perazijnzuur) boven tegen het schermdoek. “Doordat de vloeistof door de kieren boven het doek komt, is het aan twee zijden schoon”, geeft Van Hattem als voorbeeld. Ook bij de tomatentelers uit Zevenhuizen is dit zo gebeurd.
Alleen het glas spuiten onder hoge druk gebeurt door gekwalificeerd personeel van het spuitbedrijf. “Telers huren het materiaal en de pomp van ons en krijgen daarbij begeleiding.” Bij Van Winden hebben zes personeelsleden meegewerkt aan het reinigen van de kas. “Doordat het resultaat zo duidelijk is, vinden ze het leuk om eraan mee te werken”, zegt Van Winden.
De broers weten nog niet of ze deze behandeling ieder jaar gaan doen. “Het is de eerste keer dat we de kas zo grondig reinigen. Het is bedoeld om de trend van een toenemende besmettingsdruk te doorbreken. We willen schoon starten en zo schoon mogelijk blijven. Of we het in de toekomst herhalen, hangt af van het voorgaande teeltjaar.”
Samenvatting
Wilfred en Vincent van Winden uit Zevenhuizen telen trostomaten. Ze hebben 5,2 ha met een onbelichte teelt en 6,2 ha met een belichte teelt. De infectiedruk op het bedrijf neemt langzaam maar zeker toe. De tomatengalmijt en tabakswittevlieg vormen een hardnekkig probleem en de fusariumdruk loopt op. Tijd voor een grondige schoonmaakbeurt. Daarbij spoten ze niet alleen de kas en de goten schoon, maar lieten ze de kas ook machinaal schoonspuiten met een 1% chlooroplossing. Deze methode is nog vrij nieuw in Nederland.
Tekst en foto’s: Marleen Arkesteijn
