Na Komeett was Merlice aan de beurt om een prestatie te leveren onder 100% LED-belichting. Daar hadden de proefnemers hun handen aan vol. Het groeizame grove trostomatenras had sterk de neiging om vegetatief te groeien. Desondanks is het gelukt om een topproductie te behalen.

Afgelopen teeltseizoen is bij het Delphy Improvement Centre in Bleiswijk een proef gehouden met de grove trostomaat Merlice en onderstam Maxifort. Na jarenlange ervaring met Komeett is voor dit betrekkelijk nieuwe ras gekozen omdat het inmiddels standaardras is in de praktijk.
In een tamelijk korte teelt van half oktober tot de eerste week van augustus is een productie van 90 kg per m2 behaald, die constant goed van kwaliteit was. Die hoge productie had nog kunnen uitlopen naar 110 kg per m2 bij een jaarrondteelt. Het gewas is echter vroeg geruimd om plaats te maken voor een vroege tomatenteelt die in week 33 alweer is geplant.
Het onderzoeks- en demonstratieproject staat vooral in het teken van het uiterste halen uit 100% LED-belichting; een combinatie van toplicht en tussenlicht die in de praktijk vooral in het buitenland veel belangstelling heeft. Arjan Bimmel van De Ruiter, Piet Hein van Baar van Philips Horticulture en Lisanne Schuddebeurs, onderzoekster bij Delphy, praten na over het afgelopen teeltseizoen. Hoewel ze tevreden zijn, kan het in hun optiek natuurlijk altijd beter.

Vegetatief

Bimmel bijt het spits af. “Het is best moeilijk geweest om de planten in deze proef generatief te houden. Dit speelde eigenlijk gedurende het hele jaar”, legt hij uit. Vorig jaar lukte het juist buitengewoon goed om het gewas naar de hand te zetten, maar toen stond er nog Komeett. Merlice blijft een ras dat langer blad maakt en de neiging heeft om vegetatief te groeien.
De geënte, getopte tomaten zijn op 13 oktober geplant. De planten hebben in de beheersperiode nog tien dagen naast het plantgat gestaan. Op het moment dat de eerste tros in bloei stond is een extra kop aangehouden. Daarmee ging de plantdichtheid omhoog van 2,8 naar 3,7 stengels per m2. In week 51 is weer een extra kop aangehouden, waardoor de eindafstand 4,15 stengels per m2 werd.
“We zijn bewust vroeg naar een hoge stengeldichtheid gegaan, voor een snelle en hogere winterproductie”, gaat hij verder. Het resultaat viel echter wat tegen. De koppen waren mooi en er traden geen bladrandjes op. Daarentegen vond het team de trosstelen wat lang en zwak.

Wat vertraagde productie

Volgens Van Baar is de plant in het begin van de teelt iets teveel beheerst met een geremde ontwikkeling als gevolg. De plant heeft te lang naast het plantgat gestaan. “We hadden dus best iets sneller kunnen oogsten.”
De oogst kwam uiteindelijk rond Kerstmis op gang. Vanaf week 4 was de productie goed. Dat de wat vertraagde productie wellicht iets te maken heeft met het gemis aan stralingswarmte van SON-T lampen bestrijdt hij. “Ik zie dat de aanmaaksnelheid van vruchten onder honderd procent LED’s niet minder snel hoeft te zijn. Het gewas groeit krachtiger en dan is het een kwestie van de temperatuur naar boven toe aanpassen”, vindt hij.

Per etmaal 20 uur belicht

De belichtingsinstallatie bestaat uit 104 µmol/m2/s toplicht in combinatie met twee rijen tussenlicht van ieder 53 µmol, samen goed voor 210 µmol/m2/s. Vanaf 1 december is er twintig uur per etmaal belicht. Dat is ongeveer twee uur meer dan in de praktijk gebruikelijk is. Desondanks heeft het gewas geen bladrandjes opgelopen. Tijdens het belichtingsseizoen is met variabele belichtingstijden gewerkt, afhankelijk van de stralingssom.
De LED’s hebben veel langer aan gestaan dan met SON-T lampen mogelijk is. Tot week 27 is het toplicht ingezet op basis van de verwachte instraling. De tussenlichtmodules zijn elke dag opgestart. Ze gingen in de loop van de dag uit op basis van directe instraling.
Het energieverbruik komt ongeveer 30% boven dat van de praktijk. In deze proef is Het Nieuwe Telen (HNT) niet toegepast. Centraal staat het zoeken van de uiterste mogelijkheden met LED’s.

Blad plukken

Onderdeel van deze proef was extra bladplukken in combinatie met een hogere stengeldichtheid. Dit gebeurde naar aanleiding van het onderzoek dat vorig jaar bij Wageningen University & Research is gedaan. Onderzoekster Lisanne Schuddebeurs en HAS-student Robin Stolk hebben op drie goten extra blad weggenomen.
Standaard wordt één op de drie bladeren weggenomen (33%), maar nu is ook bij iedere derde tros nog een extra blad geplukt (44%). Op de goten is iets dikker geplant. Het idee was om met een hogere stengeldichtheid en minder blad een hogere productie te halen. Het extra bladplukken heeft niet geleid tot een hogere productie. Schuddebeurs: “Het gemiddeld vruchtgewicht kwam iets lager uit.”

Smalle bandbreedte

Terugkijkend op de proef luidt de conclusie dat de teelt vlot is verlopen en dat er weinig ziekteproblemen zijn opgetreden. Wel is op het eind nog wat neusrot ontstaan als gevolg van een te hoge luchtvochtigheid in een extreem warm weekend. Bimmel: “In feite ben je hier bezig met topsport en er kan gewoon iets mis gaan.”
Hoewel er een topproductie is gedraaid is het wel duidelijk dat twintig uur belichten niet echt veel meer oplevert. Bovendien valt het niet mee om een goede klimaatstrategie voor de avond te bedenken.
“De bandbreedte wordt steeds smaller”, merkt Bimmel op. “Maar proeven zijn ervoor bedoeld om de randjes op te zoeken van wat kan.” Alle drie vinden ze de terugkoppeling met telers en praktijkbedrijven erg belangrijk. Afgelopen seizoen heeft een enthousiaste begeleidingscommissie van telers de proef gevolgd en aangestuurd. Dit werkt erg stimulerend en levert vruchtbare discussies op.
Deze proef is gestart op initiatief van Philips Lighting, samen met Delphy, De Ruiter en Cultilene.

Samenvatting

De tomatenproef met LED-toplicht en tussenlicht heeft dit jaar een topproductie opgeleverd. Merlice bleek een erg sterk groeiend ras te zijn, waardoor het erg moeilijk was om de gewasstand generatief te houden. Ondanks het maximale aantal belichtingsuren lijkt een optimale productie te zijn bereikt.

Tekst en foto’s: Pieternel van Velden.

Gerelateerd