De eerste hogedraad komkommerteelt in de data gedreven kas van een groentezadenbedrijf eindigt met ruim 415 komkommers met een gemiddeld vruchtgewicht van 380 gram. Dat is meer dan het dubbele ten opzichte van onbelichte toptelers. De komkommerteelt is na sla en tomaat de derde teelt met een beter resultaat dan in de praktijk.
Achtergrond van de ontwikkeling van autonoom of data gedreven telen is de vraag naar gezond en duurzaam geproduceerd voedsel voor een groeiende wereldbevolking. Als er rond 2050 ruim 10 miljard mensen zijn, moet de productie per vierkante meter verder toenemen. Met name de hightech glastuinbouw pakt dit op. De data gedreven kas van de veredelingslocatie van het groentezadenbedrijf van BASF in ’s-Gravenzande is een van de proeflocaties van het autonoom telen op basis van de principes van Plant Empowerment, waarbij de plantprocessen centraal staan. Deze combinatie heeft bij de eerste drie teelten – sla, tomaat en komkommer – tot gemiddeld 40% meeropbrengst geleid.
Data gedreven telen
“In deze kassen zijn we al zeker vier jaar bezig met data gedreven telen. We verzamelen realtime data. Met behulp van algoritmen en kunstmatige intelligentie op de achtergrond kunnen we vooraf bepalen welke beslissingen de klimaatcomputer moet nemen om een gekozen teeltstrategie te volgen. We geven wel zelf de grenzen aan waarbinnen we sturen”, vertelt Marcel Huibers, senior product development agro technologist bij het groentezadenbedrijf.
Zijn collega Frans Goud, senior specialist en teler op de locatie ‘s-Gravenzande, omschrijft het data gedreven telen ook wel als pro-actief telen. “Je volgt je teeltplan om je doelstellingen te halen.” Hij geeft een praktisch voorbeeld. “In een gewone kas regelt de klimaatcomputer dat de ramen open gaan als de luchtvochtigheid of temperatuur te hoog oploopt. In de data gedreven kas stel ik randvoorwaarden voor de temperatuur en RV in. Binnen deze randvoorwaarden berekent de computer op basis van verzamelde data de beste klimaatomstandigheden voor de plant. Hierdoor kun je op verschillende manieren de gewenste etmaaltemperatuur van bijvoorbeeld 24ºC bereiken.”
Praktijktest bedrijf
“We telen op basis van de Plant Empowerment-principes. Deze strategie zorgt voor sterke, gezonde en weerbare planten met een hogere opbrengst, een betere kwaliteit en een efficiënt gebruik van grondstoffen. Als je teelt volgens deze principes, krijgt de plant precies wat hij nodig heeft en verloopt de fotosynthese optimaal”, zegt Goud. Hij volgde verschillende cursussen om de principes, met als basis de plantbalansen: water, energie en assimilaten, toe te kunnen passen.
Dit gebeurt in nauwe samenwerking met Hoogendoorn Growth Management die hen de IIVO next level klimaatcomputer leverde. LetsGrow heeft een dashboard waarin het hele teeltplan bijgehouden en gevolgd kan worden. Deze monitort alle belangrijke parameters in de kas en slaat de data op.
“Toen de tuinbouwautomatiseerder op zoek was naar bedrijven om data gedreven telen in de praktijk te testen, kwamen ze bij ons uit. Onze veredelingskas in ‘s-Gravenzande heeft kleine afdelingen waarin we rassen testen. Dit is ook ideaal voor de praktijktesten”, vertelt de teler die blij is om op deze manier betrokken te zijn bij de ontwikkeling van nieuwe teeltstrategieën. “Deze ontwikkeling past ook in de visie van het zaadbedrijf om kennispartner te zijn in de hightech teelten.”
Data gedreven telen
Bij de start van het data gedreven telen zat Goud naar eigen inschatting tot wel vijf uur per dag achter de twee beeldschermen, waar hij in grafiekvorm alle processen volgt. “Ik controleer de data, kijk of ik het ermee eens ben en of ik op die manier mijn doelstelling ga halen. Ik voelde me soms meer data analist dan teler.”
Inmiddels heeft hij veel meer rust gekregen. “De klimaatcomputer neemt me de handmatige regelingen steeds meer uit handen. Ik zie dat ik kan vertrouwen op de intelligente regelingen van de computer.”
Succesvolle komkommerteelt
De komkommerteelt liep van 16 november 2021 tot 3 oktober 2022. De data gedreven kas waarin dit record werd gehaald met driemaal het komkommerras Hi Light F1 is uitgerust met 340 μmol/m².s LED lampen van Signify en een groot aantal sensoren en camera’s om de verschillende parameters te meten op het gebied van het klimaat en de plantengroei.
Huibers zorgde voor data van de planten, Goud volgde het klimaat. Vroeger deden de telers het meeste door op gevoel te telen. Tegenwoordig draait het om data: getallen op basis waarvan telers beslissingen nemen en in toenemende mate ook de klimaatcomputer.
Goud stelt eenmaal per jaar op de klimaatcomputer de verhouding in van de temperatuur en straling (Ratio Temperature and Radiation). Slechts kleine aanpassingen werden tijdens de teelt gedaan. Telers hoeven in principe de kas niet meer in. Er kan steeds meer op afstand worden geteeld met daarbij het gebruik van camera’s en de juiste datagegevens van de plant.
Dat de productie zo hoog was, ligt behalve aan het zonnige jaar ook aan het data gedreven telen. “Omdat je de onderliggende principes van de plantenfysiologie kent, kun je begrijpen wat er gebeurt. Bij meer dan 30 mol zonlicht per etmaal zien we bijvoorbeeld dat zich zetmeel ophoopt in de bladeren. Je kunt dan meer kosten maken voor extra licht, maar krijgt dit niet terug in de vorm van meer productie”, zegt Huibers.
Dimbaar full LED
De proeven met komkommer zijn gedaan onder dimbaar full LED in één afdeling. “De computer reageert direct op het zonlicht met af- en opschakelen. Op een half bewolkte dag fluctueert het niveau van de LED-belichting.” De teler streeft naar iedere dag eenzelfde hoeveelheid licht en een etmaaltemperatuur op basis van de hoeveelheid licht.
Bij dimbaar LED is de temperatuur veel beter te regelen. “Bij SON-T op dit belichtingsniveau breng je 20ºC in de kas, bij LED’s is dat 10ºC en bij dimbare LED’s maar 5ºC, als de helft aan staat. Als je de SON-T-lampen aanzet, duurt het veel langer voordat de temperatuur-invloed weg is dan bij dimbare LED’s.”
Voordelen
Het uitvoeren van dit project heeft veel voordelen. Huibers: “Wij kunnen ons daarmee profileren als zaadbedrijf dat een toegevoegde waarde kan leveren in de vorm van rasspecifieke teeltadviezen en kunnen zelfs bij klanten online meekijken met de teelt. De data helpen ons ook om beter te laten zien wat de verschillende rassen doen.”
Voor het zaadbedrijf is het belangrijk om met nieuwe ontwikkelingen mee te gaan. “Het ontwikkelen van nieuwe rassen is een samenspel met de klant. Je moet begrijpen waar de klant mee bezig is en meegroeien met de toekomstige manier van telen.”
Tekst en beeld: Marleen Arkesteijn
