Wie zijn productie verhoogt zal ook zijn boslijn moeten aanpassen. Tulpentelers Groot Koerkamp hebben zojuist een grote verbouwing achter de rug. Nu het broeiseizoen volop is begonnen draait de nieuwe bloemen verwerkingslijn met oogstband op volle toeren. Bijzonder is de verbeterde techniek van de ontboller die geen steelbreuk geeft.
In het uiterste puntje van de Noordoostpolder, tegen de groene dijk van het IJsselmeer, ligt het bedrijf van de familie Groot Koerkamp. Buiten ligt het akkerland er nog kaal bij, maar in de nieuwe schuur draait de tulpenproductie op volle toeren. Op de rood oplichtende display schieten getallen van meer dan 10.000 stuks per uur voorbij. De stemming zit er in. Zoon Bart wil nog even van soort wisselen, voordat hij tijd heeft voor een gesprek. Zijn ouders zijn druk aan het oogsten. Vader Tonny, in blauwe overall, kijkt uit op de oogstband die vol ‘Prinses Catharina Amalia’ ligt.
Akkerbouw en tulpen
De familie Groot Koerkamp kreeg in 1955 een boerderij toegewezen in de polder. Van oorsprong was het een gemengd bedrijf met akkerbouw en melkvee. In 1985 besloot Tonny naast aardappels, pootgoed en uien ook tulpen in zijn teeltplan op te nemen. Dat paste hem goed, zoals veel akkerbouwers in de polder. De toenemende schaalvergroting deed de familie nadenken over de toekomst. Zoon Bart begon daarom vijf jaar geleden met het broeien van tulpen onder kunstlicht in een schuur van 900 m2. De productie bedroeg toen één miljoen stuks per seizoen.
Vorig jaar besloten zij hun broeierij uit te breiden. “Je ontkomt niet aan schaalvergroting vanwege efficiency”, legt Bart uit. Dus op het moment dat het laatste deel van de bollenoogst was gespoeld ging de nieuwbouw van start. Vader en zoon lieten de schuur vergroten naar 1.800 m2 met daaraan vast een nieuwe kas van 2.600 m2. Deze kas met rolcontainers heeft bovenin luchtslurven om te verwarmen. Deze kas bevalt heel goed. Nu al blijkt dat het klimaat door de luchtslurven en daardoor luchtbeweging beter is voor de tulpen.
Vier maanden broeien
Begin december werd de nieuwbouw afgerond. Vanaf die tijd is de broeierij volop in productie. Het broeiseizoen loopt van begin december tot begin april, dus precies vier maanden. De familie is dan fulltime aanwezig, aangevuld met tien fulltime en twee parttime medewerkers. ’s Zaterdags komt de schooljeugd helpen met het opprikken van de nieuwe bollen.
Als uitgangsmateriaal gebruiken ze hun eigen bollen, ongeveer de helft van de buitenteelt. De rest is voor de handel. Tonny: “Een enkele keer kopen we wat bollen aan, maar bij voorkeur houden we de teelt in eigen hand.” De teler vermijdt daarmee eventuele ziektedruk. Bovendien heeft hij zijn eigen partijen zorgvuldig uitgezocht, zodat er nauwelijks dwalingen in zitten. “We hebben ons eigen assortiment en proberen soms dingen die een ander niet doet”, vult Bart aan.
Nieuwe verwerkingslijn
Voor de nieuwbouw had het bedrijf een handboslijn. Nu de productie omhoog is gegaan van één miljoen naar vijf miljoen stuks was het ook tijd voor een geheel nieuwe tulpenverwerkingslijn. Daarbij had het bedrijf de keuze tussen meerdere leveranciers. De keuze viel niet op een volautomaat, gezien de omvang van de broeierij, maar op een halfautomaat, de Qualitiy Buncher 2.0 van Havatec. Deze machine is interessant voor bedrijven die tussen een half miljoen en vijf miljoen tulpen broeien.
Bij de verwerking van tulpen gebeurt op dit bedrijf nog een aantal handelingen met de hand. Zo zorgen één of twee medewerkers dat de tulpen op de oogstband met hun bol netjes in lijn naast elkaar voor de ontboller komen te liggen.
Minder steelbreuk
Bijzonder is het principe van de ontboller. Anton Koomen, die werkzaam is voor de machinebouwer, vertelt dat op dit bedrijf een nieuw type is geïnstalleerd. Voorheen werkten alle ontbollers met twee pletwielen met daarachter twee schuine torpedovormige cilinders. Dit systeem trekt de steel uit het bovenste kapje van de bol, als deze is afgesneden. Koomen legt uit: “In de praktijk levert dat nogal eens breuk op als de stelen schuin langs deze cilinders gaan.”
Deze winter heeft het bedrijf meer dan twintig nieuwe ontbollers uitgeleverd, waarvan er één bij Groot Koerkamp staat. De pletwielen zijn daarbij vervangen door kunststof kettingen, die de stelen van de tulpen beter geleiden. De schakels van deze kettingen zijn door de machinebouwer in eigen beheer ontwikkeld. Steeds zijn ze een beetje aangepast, zodat nu eigenlijk geen steelbreuk kan ontstaan. De tulpenbroeier kan de hoogte van het mes dat de steel doorsnijdt makkelijk instellen, bijvoorbeeld tot eenvierde of eenderde van de bolhoogte.
Grote aantallen
Nadat de tulp is ontbold volgt het ontsprotten, waarbij een actieve bijbladscheider het bijblad wegneemt. Dan gaat de steel verder over de bosmachine, waarbij twee medewerkers de koppen van de tulpen op de richtband positioneren met behulp van een lijnlaser. Daarna worden ze op maat gesneden. Tulpen die te kort zijn worden automatisch uitgetikt. Een luchtstroom strijkt het blad in de goede richting. De tulpen vervolgen hun weg naar de binder waar ze worden geteld en gebost. Twee medewerkers nemen vervolgens de gebonden bossen van de band en rollen ze in papier.
Op deze wijze lukt het om ongeveer 9.000 stelen per uur te bossen, maar soms laat het display zelfs grotere aantallen zien. “Dat ligt aan het soort tulpen dat we sorteren. De ene keer gaat het wat sneller dan de andere keer”, legt Tonny uit. Het lukt hen om met deze machine per dag ongeveer 70.000 stelen te bossen en dat is een prima resultaat, vindt Groot Koerkamp.
Toekomst
De vlotte, maar intensieve bouwperiode is nu afgerond. Het bedrijf heeft haar productie behoorlijk verhoogd. Zo’n verandering heeft flink wat impact op de bedrijfsvoering en het afstemmen en plannen van alle werkzaamheden. Desondanks kunnen de ondernemers een glimlach op hun gezicht toveren. Ze staan goed gesteld voor de toekomst. In hoeveel jaar de sorteerinrichting wordt afgeschreven kunnen ze nog niet aangeven. Dat hangt sterk af van de ontwikkelingen op hun bedrijf, de komende jaren.
Samenvatting
De familie Groot Koerkamp in Rutten heeft dit jaar een kas gebouwd en de bedrijfshal vergroot. Gezien de omvang van de broeierij kozen zij voor een halfautomatische bosinrichting. De machinebouwer heeft met name veel verbeterd aan de techniek om de tulpen te ontbollen, waardoor minder steelbreuk ontstaat.
Tekst en beeld: Pieternel van Velden
