Op vrijdag 17 maart organiseerde Energy Matters haar jaarlijkse Glastuinbouwdag in De Meern. Toonaangevende sprekers gingen in op de laatste ontwikkelingen en slimme energie-innovaties binnen de glastuinbouw. Circa 150 deelnemers luisterden aandachtig toe. In deel 2 onder meer aandacht voor smart grids, power2heat, regelvermogen en transportkosten.
Arno van Scheijndel van Westland Infra, verantwoordelijk voor markt en regulering, ging dieper in op het thema ‘smart grids’. Hij benadrukte vooraf dat de energietransitie al gaande is, getuige recente ontwikkelingen. Zo is de grootste kolencentrale van Amerika onlangs gesloten. In Dubai is een zonnecentrale geopend van 8.000 MW, waarvan de kostprijs 3,5 dollarcent/KWh bedraagt. Ook worden tenders van windparken op zee snel goedkoper, terwijl Ikea zonnepanelen verkoopt aan particulieren. Wat als duurzaam goedkoper wordt dan fossiel? “De techniek gaat gewoon door”, stelde Arno nuchter vast. “Nu nog de EU-importheffing op Chinese zonnepanelen opheffen.”
Smart grids
Het aardgas in Nederland raakt op, wat ons afhankelijk zal maken van import van Russisch gas. Tegelijk worden hier al nieuwe wijken gebouwd zonder gasaansluiting. “Als we in Nederland helemaal ‘van gas los’ willen, zullen we 950 huizen per dag moeten ombouwen”, vervolgde Arno. Met een ‘smart grid’ als verbindende factor, voegde hij daar aan toe. “In de tuinbouw, waar het gaat om veel grotere vermogens, moeten we toe naar een ‘multi-commodity smart grid’.” Waarbij ‘multi-commidity’ staat voor elektriciteit, (groen) gas, CO2 en warmte. Hoe noemde daarbij de Wieringermeer als het eerste bewezen succes van een smart grid in de tuinbouw.
Power2Heat
In het Westland moet ook een smart grid komen, maar daarvoor moet eerst de starre tariefstructuur worden aangepast, die stamt uit 1999. Probleem is het kW-contract, waarbij geldt: piek = piek. “Neem chrysant als voorbeeld. Die piek belemmert om in het najaar meer stroom af te nemen dan contractueel is afgesproken. Nu wordt in die periode zelf stroom opgewekt, terwijl er warmte wordt vernietigd. Dan is het slimmer om je warmtebehoefte in te vullen met Power2Heat. Maar daar investeer je nu niet in, vanwege het piektarief.” Power2Heat is het omzetten van stroom in warmte en heeft zin als de APX/onbalans gunstig (of negatief) is en de bedrijfstijd laag, aldus Arno.
Arno pleit voor een stoplichtsysteem, dat aangeeft of je zonder extra kosten stroom mag afnemen boven kW-contract (groen) of niet (rood). Bij code oranje is sprake van een overgangsperiode. Ook zouden deelnemers ruimte in hun kW-contract onderling moeten kunnen verhandelen. “Dat levert niet alleen een betere benutting op van het netwerk, maar ook nieuwe business cases en data. En als het netwerk beter benut kan worden, kan daarvan ook het tarief omlaag”, aldus Arno. Op dit moment loopt hiervoor een ontheffingsaanvraag bij ACM. Als de ontheffing wordt verleend, zal Westland Infra starten met voorlichtingsbijeenkomsten en pilots bij tuinders.
APX en Intraday
Peter van den Berg, directeur van AgroEnergy, ging vervolgens in op de vraag hoe te profiteren van marktkansen met flexibel vermogen. Hij begon met de constatering dat de gemiddelde APX in de afgelopen maanden boven de kostprijs van een WKK ligt. “Nu zakt de APX weer terug naar 30 tot 40 euro, maar gelukkig zakt de gasprijs mee.” Ook stelde hij vast dat de effecten van marktkoppeling tussen Nederland en het buitenland zichtbaarder worden. Zo komt er dit jaar een kabel van 2.500 MW naar Duitsland bij. De internationale grid die hierdoor ontstaat biedt kansen voor de tuinbouw, zei Peter. “Wij kunnen flex leveren voor heel Noordwest-Europa.”
Terwijl de APX-markt draait om de dagelijkse handel (met het middaguur als ijkpunt), met een gemiddeld verhandeld volume van 4.000 MWh/uur, is de Intraday markt nog heel klein. Maar Peter verwacht dat deze marktplaats zal groeien in 2017. De Intraday markt is een doorlopende markt die werkt tot een kwartier voor levering, er is ook meer prijsbeweeglijkheid dan op de APX-markt. “De meeste handel vindt plaats rond het APX-blok”, aldus Peter.
Regelvermogen
Vervolgens ging Peter in op de ervaring die AgroEnergy heeft opgedaan met regelproducten. Na een uitleg over de verschillen tussen primair vermogen, secundair vermogen en noodvermogen, blijken de laatste twee het meest interessant voor tuinders. Noodvermogen is op dit moment populair, waarbij afregelen duurder is dan opregelen. “Het wordt weinig afgeroepen, maar de meeste tuinders kiezen in de praktijk toch eerder voor de teelt boven beschikbaarheid.” De responstijd bedraagt 15 minuten. De opbrengst kan oplopen tot 25.000 euro per MW/jaar, exclusief op- en afregelprijs. Door de grote belangstelling verwacht Peter dat de marktprijs voor noodvermogen zal dalen. Secundair vermogen is alleen interessant voor tuinders met WKK’s die kunnen voldoen aan strenge eisen, zo bleek uit een pilot. “De meeropbrengst is niet interessant op de vrijwillige markt, gecontracteerd regelvermogen is wel interessant.” Het gaat hierbij om jaar- en kwartaaltenders, met een responstijd van 30 seconden. De opbrengst kan oplopen tot 120.000 euro per MW/jaar, exclusief op- en afregelprijs.
Stoplichtsysteem
Het stoplichtsysteem voor transportkosten, dat Arno van Scheijndel hiervoor aanstipte, kan zowel voor de belichte als onbelichte teelten interessant zijn. Denk aan het belichten buiten normale belichtingsmaanden, belichten uit het net bij een volle buffer en het toepassen van een elektrische ketel in groene uren die niet nodig zijn voor belichting. Bij onbelichte teelten komt ook de elektrische ketel in beeld, waarbij de grensprijs bestaat uit de gasprijs minus de variabele transportkosten minus de energiebelasting. Hij adviseerde per tuin te berekenen wat je met het stoplichtsysteem kunt en moet doen. Wie meer wil weten over alle veranderingen op de elektriciteitsmarkt: op de website van AgroEnergy is een whitepaper beschikbaar.
Dit is deel 2 van de reportage van de Glastuinbouwdag van Energy Matters. Zie ook deel 1 van de reportage.
Tekst/foto’s: Mario Bentvelsen.
