Sensoren die data verzamelen doen overal intrede in de glastuinbouw. Ook de groeilichtinstallatie ontkomt niet aan de kansen die deze nieuwe techniek biedt. Tomatenteler Jack Groenewegen heeft inmiddels een jaar lang ervaring opgedaan met een nieuw digitaal platform, waardoor hij meer grip krijgt op de belichte teelt. Zoeken naar het optimale rendement van de installatie, is zijn streven.
“De kop is er uit en we gaan zo langzamerhand de teelt afbouwen”, vertelt Jack Groenewegen, terwijl hij over het hoofdpad loopt. Op de locatie van Greenway aan de Veilingweg in De Lier teelt hij de grove trostomaat ‘Merlice’. Op de tweede locatie aan de andere kant van het dorp teelt hij de cocktailtomaat ‘Brioso’. De meterslange stengels van het gewas vormen een dikke, imposante kabel die over een aantal weken weer wordt vervangen door jonge planten.
‘De Kabel’, dat woord neemt hij vaak in de mond. Samen met vijf – en in de toekomst acht bedrijven – vormt hij een groep binnen telersvereniging Prominent, waaronder kwekerij De Kabel, Schenkeveld, Van den Berg en Van der Voort. Bedrijven die op veel punten samenwerken, maar die ook gezamenlijk hun energiemanagement uitbesteden aan bQurius.
Groeilichtinstallatie
Groenewegen besloot vijf jaar geleden om zijn tomaten te belichten, allereerst op de andere locatie. In de kas met grove trostomaten is vervolgens ruim een jaar geleden een groeilichtsysteem met SON-T lampen geïnstalleerd. De belichtingsinstallatie bestaat uit armaturen van 1.000 watt, met een totaal vermogen van 180 µmol/m2/s en is in twee trappen afschakelbaar. Het afgelopen jaar heeft hij ervaring opgedaan met het programma HortiSense, een digitaal platform dat de groeilichtprocessen in de kas meet en bewaakt met sensoren. Er zijn nu meerdere glastuinbouwbedrijven die hiermee ervaring opdoen.
Arno Wartewig, directeur business development bij Hortilux uit Monster legt uit wat dit precies inhoudt. “Als bedrijf zijn wij flink in ontwikkeling. We zijn van het leveren van armaturen gegroeid naar aanbieder van totaaloplossingen voor groeilicht. IoT (Internet of Things) past daarbij en gaat uit van de gedachte dat items als sensoren een netwerk kunnen vormen dat data en dus bruikbare informatie kan bieden. Het is dus niet reactief, maar proactief telen en dus slimmer.”
Analyse meetresultaten
Het digitale platform verzamelt en analyseert alle data uit de kas en de ondernemer kan via zijn pc of mobiele apparatuur precies volgen hoe zijn belichtingsprogramma verloopt. Zo krijgt hij informatie over de behaalde lichtsom (groeilicht + zonlicht) per dag en een voorspelling voor de hele week. Hij kan toetsen of de belichtingsstrategie overeenkomt met wat er daadwerkelijk is en wordt gerealiseerd. Hierop kan hij gericht sturen en dus een efficiencyslag maken.
Juist dat sturen spreekt Groenewegen aan. “Natuurlijk haal ik graag hoge producties, maar uiteindelijk draait het allemaal om het hoogste rendement. Dat betekent niet altijd dat je zoveel mogelijk moet belichten, maar wél op de juiste momenten.”
Maar er zitten meer aspecten aan het programma, zo ook de output van de armaturen. “Als ontwikkelaar van groeilichtsystemen willen wij ondernemers ondersteunen. Zo meten wij jaarlijks de lampen door en geven een advies voor het juiste moment om te vervangen. Dat was een fysieke handeling, maar gebeurt nu digitaal met de juiste sensoren”, legt Wartewig uit. “Dat levert dus een tijds- en geldbesparing op.”
Reinigen armaturen
Behalve het exact sturen en monitoren kan het reinigen van de reflectoren volgens de leverancier niet voldoende aandacht krijgen. De service om ze jaarlijks te laten wassen levert de ondernemer uiteindelijk meer rendement op. Er zijn telers die dat minder belangrijk vinden, maar soms laten ze 6% lichtopbrengst liggen. Dat is best veel. Wat mensen nogal eens onderschatten is dat het jaarlijks gebruik en onderhoud van de belichtingsinstallatie evenveel kost als de aanschaf ervan.
Groenewegen neemt dat advies ter harte. In augustus laat hij zijn medewerkers alle reflectoren verwijderen. Als ze weer schoon zijn laat hij ze weer ophangen en pakt ze in met plastic, zodat er tijdens de teeltwisseling geen reinigingsmiddelen op lampen en armaturen komen.
Preventieve maatregelen
De sensoren en meetapparatuur, die verbonden zijn aan het platform, detecteren bijvoorbeeld de netspanning. Als die permanent iets te laag is, moeten de armaturen harder ‘werken’ om aan hun vermogen te komen. Dit kan op langere termijn slijtage veroorzaken. Groenewegen: “Constateert het programma dat de spanning te laag is, dan neem ik contact op met de netbeheerder om dit te laten aanpassen.”
Ook de temperatuur in de panelen in de kas en de trafo’s buiten de kas wordt uitgelezen. Als een trafo bijvoorbeeld uitvalt door brand, dan zijn de gevolgen groot. Valt daardoor een hele afdeling uit dan heeft dit niet alleen effect op de groei in die afdeling, maar ook op temperatuurverschillen die daardoor in de kas ontstaan. “Zo’n situatie ben ik liever voor. Ik geloof gewoon in preventief denken”, merkt de tomatenteler op.
Het monitoren van de temperatuur gebeurt niet alleen realtime, maar is bovendien voorspellend. Het programma combineert externe data, dus bijvoorbeeld buitenomstandigheden of weersvoorspellingen met gemeten data in de kas. Zo krijgt de teler al een seintje, voordat de temperatuur van vitale onderdelen van zijn groeilichtinstallatie te hoog oploopt.
Minder kwetsbaar
Met behulp van het platform heeft de ondernemer niet alleen alle afspraken over onderhoud en contracten direct binnen handbereik, hij heeft ook een instrument in handen dat de onderneming minder kwetsbaar maakt. “Eigenlijk moeten verzekeraars dergelijke preventieve maatregelen belonen met een lagere premie”, vindt Groenewegen. Sterker nog: een collega-ondernemer heeft deze vraag al neergelegd bij een verzekeraar.
De tomatenteler is erg te spreken over zijn bevindingen met deze managementtool. Met zijn collega’s van De Kabel heeft hij inmiddels besloten dit over alle bedrijven uit te rollen.
Assistent
De leverancier van groeilichtsystemen gaat het platform verder ontwikkelen en onderzoekt ook andere toepassingen. Samen met Plant Lighting in Bunnik heeft het bedrijf het optimale rendement van belichting onderzocht en deze kennis verwerkt in de software. Concreet leggen zij een vinger op de relatie tussen de hoeveelheid licht of belichting en de assimilatie of suikerproductie van het gewas, gekoppeld aan de plantbelasting. Dit onderzoek is een continu proces dat steeds verder wordt uitgebreid. Wartewig: “We willen dat het platform zich ontwikkelt tot assistent van de ondernemer, dat adviseert over de beste teeltstrategie voor het hoogste rendement. We weten al veel, maar er is nog veel meer te ontdekken.“
Samenvatting
Tomatenteler Jack Groenewegen heeft nu een jaar ervaring met een nieuw digitaal belichtingsplatform. Met behulp van sensoren en data-analyse krijgt hij meer inzicht in het optimale gebruik van zijn complete groeilichtinstallatie. Daarnaast combineert het meetgegevens met weersvoorspellingen, zodat het ook mogelijk is een belichtingsstrategie toe te passen en te sturen. Een belangrijk onderdeel vormt preventie en bewaking, waardoor de levensduur van de installatie toeneemt en er minder snel storing optreedt.
Tekst en foto’s: Pieternel van Velden.
