Na de eerste ontdekking van het Tomato Brown Rugose Fruit Virus (ToBRFV) in 2019 heeft dit virus zich in korte tijd verspreid naar meer dan 60% van het Nederlandse tomatenareaal. Inmiddels komt het virus nagenoeg overal in de Europese Unie voor en is het onmogelijk gebleken om dit uit te roeien. Daarom wil de Europese Commissie de noodmaatregelen voor ToBRFV per 1 januari 2025 beëindigen. “Wij zijn heel blij met dit nieuws”, reageert Kyra Broeders van Glastuinbouw Nederland.
Een meerderheid van de Europese lidstaten heeft op 4 oktober de intentie uitgesproken om de noodmaatregelen voor ToBRFV te beëindigen en het virus per 1 januari 2025 te classificeren als een RNQP (Regulated Non-Quarantaine Pest). Dat heeft de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) eind vorige week bekend gemaakt.
Deze verandering van status zal naar verwachting betekenen dat een uitroeiingsplicht komt te vervallen. Er worden vanaf dan geen quarantaineplicht of andere maatregelen meer opgelegd bij vruchtgroentebedrijven. Deze bedrijven worden niet meer vastgelegd bij een besmetting met ToBRFV. Ook vervalt de meldingsplicht, behalve bij een verdenking van ToBRFV op geïmporteerd zaad. Ook mag iedereen met het virus werken zonder inperkingen, bijvoorbeeld ten behoeve van (resistentie-)onderzoek.
Reacties uit de sector
“Wij zijn als belangenbehartiger heel blij dat deze status er nu aankomt. Tot het einde van dit jaar verandert er echter nog niks en blijven de huidige maatregelen van kracht. Daarom willen wij nog niet veel meer kwijt over dit bericht”, aldus Kyra Broeders, Beleidsspecialist Plantgezondheid van Glastuinbouw Nederland.
De brancheorganisatie heeft wel de betrokken ondernemers uitvoerig bijgepraat. De ToBRFV-kwestie ligt volgens Broeders nog erg gevoelig bij de betrokken leden en de meesten wilden niet reageren. Tomatenteler Jack Groenewegen van The Valley en voorzitter van telerscoöperatie Prominent gaf wel een reactie aan Onder Glas. Hij vindt dat het tijd werd voor een andere status. “Inmiddels zijn er heel wat ToBRFV-resistente rassen beschikbaar, dus het probleem is grotendeels opgelost. De beperkingen die er nog liggen sluiten niet meer aan op de praktijk.”
Nog onduidelijkheid
Broeders: “Wat de RNQP-status exact betekent is nu nog niet bekend. Het is de NVWA die dit voor de Nederlandse situatie moet vormgeven. Pas als duidelijk wordt wat de nieuwe maatregelen zijn gaan wij hier verder over communiceren.”
De formele stemming over de statuswijziging vindt medio december plaats na consultatie van de WTO (World Trade Organisation) en de sector. De aanpassing van de quarantainestatus zal gevolgen hebben voor de wijze waarop het toezicht op dit organisme in Nederland is ingericht, zo meldt de NVWA.
Vrijgave vruchtgroentebedrijven
Per 31 december 2024 worden naar verwachting de maatregelen bij alle vruchtgroentebedrijven opgeheven die hier nu nog mee te maken hebben, ongeacht de geteelde rassen. De inspecties bij deze bedrijven en het toezicht op het naleven van de opgelegde maatregelen worden opgeschort. Naleving van deze maatregelen en goede bedrijfshygiëne blijft een eigen verantwoordelijkheid van deze bedrijven.
Importcontroles
Bij import van zaad blijft ook na 1 januari 2025 voorlopig een toetsingsplicht van kracht op 20 tot 100% van de zendingen, afhankelijk van het land van origine. De EU wil dat onderscheppingen van ToBRFV op zaad bij import nog steeds gemeld worden aan derde landen. Deze meldingen zijn nodig om over twee jaar de nieuwe wetgeving te evalueren.
Uitgangsmateriaal
De NVWA zal de regie op het toezicht op de zaadproductie en vermeerderingsbedrijven overdragen aan de keuringsdienst Naktuinbouw. Er blijven immers wel eisen gelden voor het in de handel brengen van zaden en groenteplanten van tomaat en paprika.
Al het uitgangsmateriaal, ongeacht de herkomst, moet nog steeds bewezen vrij zijn van ToBRFV voor het in het EU handelsverkeer wordt gebracht. Voor zaden blijft gelden dat dit moet worden aangetoond op basis van officiële bemonstering en erkende toetsen, of aan de hand van bewijs dat het zaad afkomstig is uit een land waar ToBRFV niet voorkomt.
Resistente rassen van paprika blijven uitgezonderd van de toetsingsplicht. Voor groenteplanten blijft de eis gelden dat telers gebruik moet maken van zaad dat getoetst is en vrij is bevonden van ToBRFV.
Tekst: Koen van Wijk
