Vorig jaar bouwde Sjoerd van Adrichem van Alvonto in Westdorpe zijn eerste tomatenkas met luchtbehandelingskasten (LBK’s). Nu het seizoen voor onbelichte tomaten over een paar weken ten einde loopt is het tijd voor een eerste evaluatie. Die valt positief uit voor de kas met LBK’s. “In vergelijking met de andere kassen zagen we vooral een egaal en gezond gewas staan. Bovendien konden we nauwkeuriger sturen op het gewenste plantmodel.”
De nieuwbouw (fase 3) was de laatste uitbreiding van de kwekerij (7,2 ha) van Sjoerd van Adrichem in Westdorpe voor onbelichte grove trostomaten, dat nu in totaal 26,7 ha beslaat. Die kas is vrijwel identiek aan fase 2, met één verschil: er kwam voor het eerst een systeem voor luchtontvochtiging in te hangen. Er werd gekozen voor luchtbehandelingskasten (LBK’s) van Technokas. Andere tomatentelers in Nederland gingen hem voor. Dat gaf de inspiratie en doorslag voor deze investering, die na één teeltseizoen goed is bevallen.
“Het is wel heel anders, vooral in het begin van de teelt. Je hebt een heel groot stuur in handen en je moet heel goed weten wat je doet. Gelukkig heeft onze teeltvoorlichter al ervaring met dit systeem bij Schenkeveld. Hij wist wat de mogelijkheden waren en waar je op moest letten. Dat heeft ons wel veel geholpen.”
Ontvochtigen met droge buitenlucht
De teelt startte op 28 november 2024 met een jonge plant van 42 dagen. Het systeem wordt volledig automatisch aangestuurd met de IIVO-klimaatcomputer van Hoogendoorn op basis van het vochtdeficit. “Je stelt een aantal setpoints in: hoe droog wil je de lucht in de kas hebben. Bij zo’n klein plantje heb je nog niet zoveel droge lucht nodig om het gewenste klimaat te realiseren. Dan wil je juist klimaat maken. Dus in de eerste weken heeft het systeem het relatief eenvoudig.”
Naarmate de plant groter wordt brengt die meer vocht in de kas en moet het systeem harder werken om het gewenste klimaat te realiseren. “Wij sturen daarbij op vochtdeficit ofwel VD. Dat werkt voor ons veel makkelijker dan het sturen op RV. Je kijkt naar het verschil in grammen vocht per kuub kaslucht en de buitenlucht en kijkt wat er nog bij kan in de kaslucht.”
Lagere schimmeldruk
Van Adrichem liet het vochtdeficit in de kas met LBK’s variëren: “Toen de planten ongeveer een maand oud waren stuurden we overdag op een vochtdeficit van 4,5. In de voornacht lieten we het terugzakken naar 1. Bij de andere kassen ging het met gemak onder de 1. In de ochtend probeerde je dat omhoog te krijgen naar 2 á 2,5 om in de middag weer uit te komen op 4,5. In de nacht is het dus relatief vochtig, maar dat is ook een moment van rust voor de plant.”
Het geteelde tomatenras Grandice is vrij gevoelig voor Botrytis. “Dat is echt wel een achilleshiel van dit ras. Maar tot nu toe gaat het hartstikke goed eigenlijk. Dat geeft ons het idee dat de kaslucht droger is, waardoor je een lagere schimmeldruk realiseert.”
Sturen op plantmodel
De LBK’s met slurven zorgen voor een lichte overdruk in de kas, wat resulteert in een gelijkmatiger klimaat, vervolgt Van Adrichem. “We zien in die kas vooral een heel egaal gewas staan. Je wilt als teler een bepaald plantmodel realiseren: hoe meer planten voldoen aan dat plantmodel, hoe makkelijker de teeltsturing. Als je veel verschillen tussen planten onderling hebt, zijn er weinig planten die aan het ideale plantmodel voldoen. Als je dan een bepaalde teeltstrategie inzet, zal dat voor een groot aantal planten niet de ideale lijn zijn. Dankzij het gelijkmatiger klimaat kan ik dus nauwkeuriger sturen op plantbalans. Drogere lucht zorgt voor meer generativiteit.”
Hogere productie
Van Adrichem ziet de LBK’s vooral als een middel om de plantengroei te optimaliseren, energiebesparing staat op de tweede plaats. “Ja, je kan heel energiezuinig telen, maar als je daardoor een verhoogde schimmeldruk krijgt gaat dat weer ten koste van de plantkwaliteit. Daar doe je het uiteindelijk wel voor. Je wilt de beste prestaties uit een kas halen. Dat vertaalt zich in een hogere productie. Wij hebben nog vijf weken te gaan.” Hij denkt boven de 83 kg/m² uit te komen. In de andere twee kassen haalt hij in een lichtrijk jaar als dit rond de 80 kg/m².
September blijft lastig
Het LBK-systeem werkt niet onder alle buitenomstandigheden, besluit de teler. “September is altijd een hele lastige maand, ook deze keer weer. Het was warm en vochtig buiten. Dan is het absolute vochtgehalte (AV) buiten hetzelfde als binnen. Als het ’s nachts buiten 16 graden is en je wilt binnen ook 16 of 17 graden realiseren, dan kun je de buitenlucht niet opwarmen en heb je er geen voordeel van. Dan kun je dus niet met buitenlucht ontvochtigen. Dan doe je wat je altijd probeerde te doen: een buisje erin en de luchtramen wat open om zo te zorgen voor wat meer luchtstroming langs het gewas.”
Samengevat: de investering in LBK’s heeft zich tot dusver vertaald in een betere plantkwaliteit en productie. Maar er zijn nog geen concrete plannen om het systeem in de andere twee kassen op te hangen: “We gaan eerst kijken hoe het de komende winter gaat. In de loop van volgend jaar gaan we evalueren en beslissen we of we dit systeem ook in de andere kassen gaan ophangen.”
Tekst en beeld: Mario Bentvelsen
