Bij het opkopen van stikstofrechten van stoppende boeren hanteren provincies strengere regels voor extern salderen dan het kabinet. Daarop gingen veel boeren vorige week opnieuw massaal de weg op, waarop vier provincies de stikstofregels terstond introkken of opschortten. Dat zette de relatie tussen de provincies en het Rijk op scherp. De provincies gaan in gesprek met minister Schouten over nieuwe afspraken, die niet voor 1 december worden verwacht. “Een breed gedragen oplossing voor het stikstofprobleem in de vorm van een nieuwe PAS verwacht ik niet voor eind 2020”, zegt Henk van Koppen van AAB, en lijkt dus nog ver weg.
Een bedrijf of agrariër mag straks alleen meer stikstof uitstoten als elders de uitstoot omlaag gaat. Dat kan doordat een bedrijf de rechten opkoopt van een boer die wil stoppen. Niet de gehele vrijkomende stikstofruimte mag echter worden opgekocht: 30% wordt afgeroomd, om zo de totale stikstofuitstoot te verlagen. Henk van Koppen: “Dit gaat puur over extern salderen, maar intern salderen kan ook een oplossing zijn. De huidige lijn is dat ontwikkelingen alleen doorgang kunnen vinden als de stikstofdepositie hetzelfde blijft of afneemt.”
Stikstofruimte
Maar hoe die stikstofruimte te bepalen, daarover verschillen kabinet en provincies van mening. “Het kabinet gaat uit van de maximale capaciteit van een stal, wij van het daadwerkelijk aantal dieren dat in een stal staat”, zegt een woordvoerder van het Interprovinciaal Overleg (IPO). Onder de provinciale regels kunnen agrariërs die hun bedrijf willen beëindigen dus minder rechten verkopen. En dat voelt hij of zij in de portemonnee. Dit leidde tot woede onder veel boeren. Onder druk trokken de provincies Gelderland, Drenthe, Overijssel en Friesland hun stikstofregels in of schortten deze op. Dit leidde tot de situatie dat in de ene provincie de vergunningverlening al wel weer op gang kan worden gebracht, terwijl deze in de andere nog langer stil blijft liggen.
Strengere aanpak
De provincies zeggen een goede reden te hebben voor deze strengere aanpak. “De uitspraak van de Raad van State was heel helder: de stikstofuitstoot moet fors omlaag”, zegt een IPO-woordvoerder. “Wij willen voorkomen dat een rechter straks opnieuw een streep haalt door vergunningen omdat de stikstofuitstoot van bedrijven of projecten onvoldoende wordt gecompenseerd.” Maar landbouwminister Carola Schouten zei vorige week in de Kamer, onder druk van coalitiepartijen VVD en CDA, dat de provinciale regels in lijn moeten zijn met die van het kabinet. “De provincies lijken met hun strengere aanpak hun hand te hebben overspeeld”, zegt hoogleraar Boogers in het FD. “Nu zijn ze de regie kwijt.”
Stikstofdossier
Afgelopen zondag kwam in een uitzending van Lubach het stikstofdossier op hilarische, maar kraakheldere wijze aan bod. Iedereen blijkt boter op zijn hoofd te hebben, niet in de laatste plaats de politiek, dat de problemen te lang voor zich bleef uitschuiven. Het PAS, voortgekomen uit een politieke deal in 2009 tussen PvdA en CDA, werd de afgelopen jaren gebruikt om vergunningen uit te delen voor stikstof uitstotende projecten. Daarbij werd vooraf rekening gehouden met toekomstig natuurherstel en vermindering van stikstof. Die effecten traden echter niet op en dus stak de Raad van State dit voorjaar een stokje voor deze methode van vergunningverlening. Ondertussen liggen duizenden bouwprojecten stil, niet alleen in de agrarische sector, maar ook in de infrastructuur en bouw.
Berekening stikstofneerslag
Een snelle uitweg uit de malaise is er niet, nu eerst de provincies en het Rijk weer met elkaar om de tafel moeten over nieuwe stikstofregels, die niet voor 1 december worden verwacht. In mei 2020 zal de Commissie Remkes met een nieuwe aanbeveling komen, die als basis moet gaan dienen voor het kabinetsbeleid ten aanzien van stikstof. Ondertussen woedt een debat over welke cijfers en modellen wel of niet acceptabel zijn. Het CDA is bijvoorbeeld uiterst kritisch over de stikstofberekeningen van het RIVM, bleek tijdens een debat over de landbouwbegroting. Op die berekeningen is het AERIUS-model gebaseerd, waarmee wordt berekend hoeveel stikstofdepositie nieuwe projecten in nabijgelegen Natura2000-gebieden veroorzaken. De regeringspartij eist meer transparantie over het model waarmee het RIVM de stikstofneerslag per sector berekent. De VVD steunt het CDA in zijn kritiek op het RIVM. Het instituut reageerde verbaasd over de aantijgingen en noemt de onderzoeksmethode robuust en wetenschappelijk verantwoord. Minister Schouten heeft echter aangegeven dat dit het best beschikbare model is.
Grootste hoeveelheid stikstof
Uit onderzoek van TNO blijkt dat Nederland op eenzame hoogte staat als het om stikstofuitstoot gaat. Nederland produceert per hectare de grootste hoeveelheid stikstof van heel Europa. Niet een klein beetje meer, maar gemiddeld vier keer zo veel. En er komt drie keer meer Nederlandse stikstof in het buitenland terecht, dan er vanuit andere landen bij ons binnenkomt, waardoor Nederland een netto-exporteur van stikstof is.
Wordt vervolgd…
Tekst: Mario Bentvelsen
