De regeneratie van planten uit delende cellen is een belangrijk proces in de land- en tuinbouw. Het proces staat aan de basis om met kleine stekken nieuwe planten te laten groeien. Het mechanisme achter dit regeneratieproces was tot nu toe grotendeels een mysterie, maar onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) brachten daar recent verandering in. Zij ontdekten hoe gewassen organen in de plant herstellen nadat deze zijn beschadigd.

De ontdekking van de WUR-onderzoekers is een doorbraak. Met de kennis die de ontdekking van de wetenschappers oplevert, komt de stimulering van het herstelproces van planten een stap dichterbij.

Eeuwenoud ambacht

Volgens Hoogleraar ontwikkelingsbiologie Ben Scheres van het Departement Plantenwetenschappen is het principe van regeneratie van planten al eeuwen in gebruik in de tuinbouw. “Telers verwonden planten bij stekken, enten (een deel van een plant vastmaken op een deel van een andere plant) en in weefselkweek door er een stuk van af te halen. Vervolgens ontstaat nieuw plantenweefsel, zoals bladeren, bloemen en wortels.”

Jasmonzuur

Al voor het onderzoek aanving, was duidelijk dat jasmonzuur een belangrijke rol speelt in het regeneratieproces. Jasmonzuur is een signaalstof die planten produceren na de verwonding van scheuten of wortels. Tot de uitkomsten van het onderzoek dachten wetenschappers dat de functie van deze stof vooral lag om chemische afweer tegen indringers te stimuleren en groei te onderdrukken.

Tweede signaalroute

Het onderzoek van de Wageningse wetenschappers toonde echter aan dat jasmonzuur nog een tweede rol heeft. De signaalstof communiceert via een nieuwe signaalroute met de plantaardige versie van het retinoblastoma eiwit. Deze route is belangrijk tijdens de wortelgroei in de bodem en voor de interactie met nematoden (parasieten die plantziekten veroorzaken).

Stamcelactivatie

De interactie tussen jasmonzuur en retinoblastoma blijkt cruciaal bij het herstelproces van planten. Scheres: “Uit medisch onderzoek bleek eerder dat retinoblastoma als tumor suppressor eiwit in planten de celdeling en stamcel-activiteit remt. Die stamcel- en basis-celactiviteit is juist nodig om beschadigd weefsel te repareren. De jasmonzuurproductie die op gang komt in de planten met beschadigd weefsel vermindert de activiteit van retinoblastoma. Hierdoor kunnen stamcellen en celdeling in de plant op gang komen om beschadigd weefsel te repareren.”

‘Fantastisch regeneratievermogen’

“Niet alleen retinoblastoma is een factor die zowel bij dieren als in planten een sleutelrol in de stimulatie van celdeling speelt”, zegt Scheres. “Het is fascinerend dat jasmonzuur verwant is aan prostaglandines, die in dierlijke systemen stamcelactiviteit stimuleren tijdens weefselregeneratie. Misschien kunnen we in de plant, met z’n fantastisch vermogen tot herstel van organen en hele planten uit enkele cellen, leren hoe we het herstel van plantenweefsel optimaal kunnen stimuleren voor toepassingen in tuin- en landbouw. Maar het kan ook medisch relevant zijn wanneer blijkt dat het proces achter regeneratie inderdaad verwant is aan het herstel van lichaamsdelen in dieren.”

Bron: WUR