Het kabinet houdt vast aan de uitbouw van het innovatieprogramma ‘Robots naar de boerenpraktijk’, blijkt uit de op Prinsjesdag bekendgemaakte Rijksbegroting 2026. “Zo’n impuls brengt de verwezenlijking van onze ambitie om grotendeels geautomatiseerd te telen een stap dichterbij”, reageert voorzitter Adri Bom-Lemstra van Glastuinbouw Neverland. In de begrotingsplannen van het kabinet mist zij echter aandacht voor de problemen rond energie. “Voor glastuinders dreigt de energierekening de pan uit te rijzen, wat een rem zet op de energietransitie en het verdienvermogen van ondernemers.”
De glastuinbouw verkent momenteel de mogelijkheden van een convenant met het Rijk om digitalisering, automatisering en kunstmatige intelligentie gezamenlijk te versnellen. De door het kabinet aangekondigde impuls voor robotisering komt volgens Bom-Lemstra dan ook als geroepen. “Daarmee kunnen we onze arbeidsvraag verlagen, sociaal werkgeverschap borgen en onze concurrentiekracht versterken. Zo dragen we bij aan de voedselzekerheid. En die is volgens de koning in zijn troonrede van wezenlijk belang voor de toekomst van ons land. Zeker in tijden van geopolitieke onrust.”
Beperking handmatig werk
De glastuinbouw zet volop in op robotisering om handmatig werk zoveel mogelijk te beperken. “Arbeid zal er altijd blijven, maar het zal wel gaan om andersoortige arbeid, werkzaamheden met doorgroeiperspectief en ontwikkelingsmogelijkheden”, zo stelt Bom-Lemstra. Handmatig werk zal volgens haar veranderen in kenniswerk, waarvoor nieuwe kennis en vaardigheden nodig zullen zijn en waarbij leren en ontwikkelen een belangrijke rol spelen. Tot die tijd blijven arbeidsmigranten nodig in de teelt van groenten, fruit, bloemen en planten. “In dat kader is het positief dat het kabinet inzet op meer ruimte voor huisvesting van arbeidsmigranten op het eigen erf. Dat ontlast woonkernen en het gebeurt op basis van duidelijke kwaliteitsnormen.”
Veel onduidelijkheid rondom energie
“De begrotingsstukken laten veel onduidelijkheid bestaan over het energiebeleid voor de glastuinbouw”, constateert de voorzitter. Na het verhogen van de energiebelasting per 1 januari 2025 dreigt het kabinet de energierekening voor glastuinders opnieuw te willen opkrikken door de sector op te nemen in het CO₂-emissierechtensysteem ETS-2 en de bijmengverplichting groen gas per 1 januari 2027. Bom-Lemstra: “Wij verzetten ons ferm tegen dit plan. We hebben immers al ons eigen CO₂-sectorsysteem. Door de kabinetsplannen verdampt niet alleen alle investeringsruimte voor verduurzaming, maar we prijzen onszelf in Europa daarmee ook de markt uit.”
Het kabinet heeft beloofd de glastuinbouw volledig te compenseren voor alle extra lasten van ETS-2 en de bijmengverplichting groen gas. Toch heeft de voorzitter daar geen vertrouwen in. De voorstellen daarvoor noemt ze “te weinig, te onzeker en te complex”.
Telers kunnen onvoldoende verduurzamen
Daarnaast wijst ze erop dat veel telers de komende jaren helemaal niet kunnen verduurzamen. “Vanwege netcongestie, het aanhoudende stikstofprobleem en het wegvallen van CO₂ uit de industrie voor gebruik in kassen voor de groei van plantengroei, dwingt dit kabinet telers fossiele brandstoffen te blijven gebruiken.” Ze benadrukt daarom dat het kabinet de randvoorwaarden voor energieverduurzaming op orde moet brengen. “Alleen dan kunnen telers écht vergroenen.”
Later deze week wordt meer bekend over de energieplannen van het kabinet. In lijn met het convenant Energietransitie Glastuinbouw 2022-2030 staat Glastuinbouw Nederland hierover intensief in contact met het Rijk.
