Spaanse tomaten importeren tijdens de wintermaanden, of kweken op eigen bodem? Wat is goedkoper? Ellen Peeters, bedrijfskunde student aan de Universiteit Antwerpen, onderzocht het voor haar masterscriptie. Als zowel de economische als maatschappelijke kosten worden meegenomen verliest Spanje van België, ondanks het concurrentievoordeel van lagere productiekosten.
De maatschappelijke kosten (files, ongevallen, luchtvervuiling, geluidsoverlast en klimaatverandering) bestaan uit kosten die niet worden betaald door de consument. Als vergelijkingsland werd gekozen voor Spanje, dat met een jaarlijks exportvolume van 12 miljoen ton aan verse groenten en fruit het grootste producerende en meest exporterende land (93% van de eigen productie in 2017) in de Europese Unie is.
“Bij het telen van tomaten in België bestaan de externe kosten voornamelijk uit CO2-uitstoot, maar deze vertegenwoordigen slechts 2% van het totale kostenplaatje”, legt Peeters uit. “Het overige deel bestaat uit productiekosten, hoofdzakelijk energie (31%) en arbeid (20%). Want om in België in de winter tomaten in serres te telen, is er veel belichting en warmte nodig, en dat doet de prijs van de Belgische tomaat al gauw oplopen. Wanneer tomaten uit Spanje geïmporteerd worden, zijn de productiekosten over het algemeen lager, maar de externe kosten veel hoger (zo’n 15% van het totaal). “Deze kosten worden voornamelijk veroorzaakt door het transport tussen Spanje en België: 10 cent per kilo tomaten bij vervoer met de vrachtwagen, 1 cent per kilo tomaten bij spoorvervoer.”
Comparatief voordeel
“Indien zuiver naar het economische aspect bekeken wordt, is Spanje in het voordeel tegenover België, en kan het Zuid-Europese land goedkoper tomaten telen”, zegt Peeters. Hierbij worden echter de externe, maatschappelijke kosten achterwegen gelaten. Zodra deze externe kosten mee in rekening worden gebracht, verandert het verhaal.
Bij transport met de vrachtwagen verliest Spanje het voordeel. Bovendien kan de Belgische teler door middel van innovatieve technologieën op een meer duurzame en ecologische wijze tewerk gaan. Gebruik van een warmtekrachtkoppeling (WKK) levert al een energiebesparing van 20% op. “Dat maakt de totale kostprijs per kilo Belgische tomaten lager dan wanneer er geïmporteerd wordt vanuit het buitenland. Maar zodra er gekozen wordt voor een duurzamer transportmodel, zoals de trein, daalt de Spaanse kostprijs opnieuw onder het niveau van België, met een verschil van 16%.”
Momenteel wordt 89% van de Spaanse groenten en fruit via de weg getransporteerd. Haar conclusie: de productie van tomaten op Belgische bodem is, als er gebruik gemaakt wordt van de nieuwste teelttechnieken, voordeliger dan import vanuit Spanje met de vrachtwagen.
Bron: Universiteit Antwerpen
