Onder full LED krijgen planten minder stralingswarmte van de armaturen. Om die reden hangen tomatentelers soms een extra groeibuis bij de kop van de plant. Daar ziet teeltadviseur Willem Valstar nog geen voordeel van in. “Mijn advies is: hang een groeibuis onderin, bij de rijpende vruchten. Anders ga je een te groot temperatuurverschil krijgen tussen de kop en vruchten.” Ook het schermen en de bestuiving vragen in de donkere maanden extra aandacht.
Extra groeibuis onder full LED?
Hebben veel telers een extra groeibuis opgehangen na de installatie van full LED? “Ik heb nieuwe kassen gezien met een hijsbare groeibuis. Wat je dan ziet bij een teeltstart, als de planten dus nog klein zijn, dat je een hele berg extra staal in je kas hebt hangen. Dat neemt licht weg. Dat is het eerste nadeel. Je hebt vaak installaties die niet automatisch verstelbaar zijn en dan is het natuurlijk een hele klus om die buis tussen het gewas te hangen. Als het met de hand moet, worden de buizen vaak op een vaste hoogte gehangen. Ik heb nog geen overtuigend bewijs gezien dat als je die buis bovenin hangt, dat dat beter voor de plant is. Er komt wel wat convectiewarmte af van LED-armaturen, maar weinig stralingswarmte. Deze warmte komt dus minder snel diep in het gewas.”
“Mijn advies is daarom: een groeibuis onderin, bij de rijpende vruchten. Anders ga je een te groot temperatuurverschil krijgen tussen de kop en vruchten. Ik zie ook proeven met een buis bovenin, maar planttechnisch zie ik daar nog geen voordelen van.”
Dubbel scherm: wel of niet kieren
Een dubbel scherm is nu standaard in de tomatenteelt. Kunnen telers er al een beetje mee omgaan of is er nog ruimte voor verbetering?
Twee schermen is heel mooi, maar wat gecompliceerder. Hoeveel licht moet ik wegschermen met het donkerdoek: is dat 75, 95 of 100%? “Dan zeg ik altijd: met twee doeken kieren zou ik nooit doen. Ik kom het in de praktijk nog weleens tegen, dat het helderdoek of energiedoek tegelijk met het donkerdoek een beetje wordt gekierd. Dan krijg je natuurlijk kouval. Als je in een gebied zit waar je 25 procent licht mag uitstoten, zou ik mijn donkerdoek op 75 procent leggen en met mijn energiedoek de rest opvangen. Zit je in een gebied waar je maar 5 procent van het licht mag uitstoten, dan zou ik alleen het donkerdoek gebruiken in de donker periode. Het energiedoek kun je dan ’s ochtends weer gebruiken rond zonsopkomst. Je moet dat eerst sluiten, zodat er geen kouval is.”
Bestuivingsproblemen
In een lange donkere winter hebben tomatentelers soms te maken met een bestuivingsprobleem, omdat de hommels niet willen vliegen of zich moeilijker kunnen oriënteren. “Mijn advies: hang die hommelkasten niet te hoog. Er zijn kassen waar ze te hoog hangen, aan de onderkant van de tralie. Dan kun je nog een halve meter of meer zakken. Probeer ze op gewasdraadniveau te hangen, dan hangen ze zoveel mogelijk in het LED-licht. Daar zie ik echt, dat is in de praktijk ook bewezen, voordelen van.”
Moet het scherm voor de hommels in de vroege morgen open of dicht? “Als het buiten 5 graden of kouder is moet het scherm gewoon dicht. Anders haal je de temperatuur niet. Als je bevliegingsproblemen hebt en het gaat richting 10 graden buiten, dan zou ik er eerder voor kiezen om het iets open te trekken. De eerste 1 tot 1,5 uur na zonopkomst is er niks te vinden voor de hommels. Dan zitten die kasten dicht en kunnen ze dicht blijven. Maar 1,5 uur na zonopkomst zou je toch een keer moeten beginnen met de bestuiving. Als het lastig is met de bevlieging zal het doek toch open moeten om het stuifmeel droog te krijgen. Als het echt niet wil zal er handmatig bestoven moeten worden. Er bestaat inmiddels een bestuivingsrobot heb ik op filmpjes gezien, maar die zit nog in de testfase. Dat zou eventueel ook mogelijkheden geven. Maar je zit altijd met het feit: het stuifmeel moet eerst droog genoeg zijn.”
Tekst: Mario Bentvelsen
