Vorig jaar liet tomatenteler Bryte op de locatie Greenbalance (8,3 ha) de helft van de SON-T lampen vervangen door compatibele LED-armaturen. De keuze voor 50% LED en 50% SON-T boven in plaats van 100% SON-T is ingegeven door energiebesparing. Het pakt ook gunstig uit voor de klimaatbeheersing, vertelt medevennoot Erik Zwinkels. “Afhankelijk van temperatuur en vochtdeficit kunnen we nu heel makkelijk schakelen. Dat levert productiewinst op en bespaart energie.”
Er was lang over nagedacht en gediscussieerd met de experts van leverancier Signify. Wat de doorslag gaf bij de keuze voor een fifty-fifty verdeling van SON-T’s en LED’s boven het gewas, was de mogelijkheid om laatstgenoemde lampen in het bestaande systeem in te passen. “Dat maakte het financieel haalbaar”, verduidelijkt Erik Zwinkels, die deel uitmaakt van het managementteam op de locatie in ’s-Gravenzande. “Bovendien zou het onze flexibiliteit vergroten. We kunnen de beide typen lampen onafhankelijk van elkaar bij- of afschakelen in stappen van 25%. Daarmee kun je zowel de belichtingsintensiteit variëren als de hoeveelheid stralingswarmte die daarbij vrijkomt. Vooral dat laatste is heel erg waardevol gebleken.”
Generatief wegzetten
Zwinkels doet zijn verhaal wanneer de nieuwe planten net een week in de kas staan. Ze staan naast het plantgat en krijgen alleen aanvullend groeilicht van de SON-T installatie.
“Vorig jaar kregen de planten in de eerste groeifase een te sterke vegetatieve impuls”, licht de jonge ondernemer toe. “Dat resulteerde tijdens de winter in een langdurig hoge plantbelasting. Daar kun je uiteraard wel in bijsturen, maar het kost minder moeite en levert meer op als je de planten direct in de juiste balans kunt brengen. Op deze manier kunnen we ze generatiever wegzetten, waardoor de plantbelasting in de winter iets minder hoog wordt. Over een week zetten we ze op het gat en kunnen ze inwortelen. Dan springt ook de LED-installatie bij.”
Voorjaarsvoordeel
Het grootste voordeel van de toegenomen keuzevrijheid denkt de teler in het voorjaar te behalen. “Vanaf half maart zullen we minder SON-T gaan gebruiken, omdat de kop dan in principe warmte genoeg krijgt van de oplopende instraling en buitentemperatuur. Met de LED’s kunnen we blijven belichten en een gunstig klimaat handhaven.”
Sturen doet hij zowel op basis van etmaaltemperatuur en lichtsom, als vochtdeficit. “Als voorheen de luchtramen open gingen en het vochtdeficit te hoog werd, moesten we de lampen uitschakelen. De LED’s leiden niet tot een warmte-overschot. De luchtramen hoeven minder vaak open als gevolg van belichten en daardoor houden we ook meer CO2 vast. Het levert geheid extra kilo’s op, al kan ik er geen concreet getal aan hangen.”
Datzelfde geldt voor de energiebesparing. De LED’s zijn enkele tientallen procenten zuiniger dan de SON-T’s, maar maken op jaarbasis ook meer belichtingsuren mogelijk.
Veel vrijheid
Op de vraag wat zijn ‘ideale’ lichtinstallatie zou zijn als er geen beperkende omstandigheden waren, zegt Zwinkels: “Ik denk dat ik dan opnieuw zou kiezen voor hybride-belichting boven het gewas. Misschien zou ik naar een hoger lichtniveau gaan, omdat de combinatie LED/SON-T dat mogelijk maakt met behoud van klimaat en CO2. Deze installatie geeft duidelijk meer ruimte om de licht- en klimaatomstandigheden op een efficiënte manier te optimaliseren.”
Tekst: Jan van Staalduinen
