Voor hun nieuwe 9 hectare grote tomatenkas bestelden Sjoerd en Bas Van Adrichem een automatisch oogst-, transport-, sorteer- en verpakkingssysteem bij Berg Hortimotive en Taks Handling Systems. Het complete systeem werd in vijf maanden tijd ontworpen, gebouwd en geïnstalleerd. “We zijn klaar voor de toekomst!”
De derde generatie Van Adrichem tuint sinds 2014 op Glastuinbouwgebied Terneuzen bij Westdorpe. We bezoeken de kwekerij als het kantoor nog wordt ingericht, maar in de kas al volop wordt geoogst. Onbemande elektrotrekkers met zeven volle of lege oogstkarren rijden geruisloos af en aan. De trekkers worden gestuurd door inductie, een onzichtbare kabel die in de betonnen vloer van de corridor en kas is verwerkt. De deur van de kas wordt automatisch geopend. In de corridor worden de karren automatisch gelost. Daarna worden de dozen met tomaten gebufferd en naar een sorteerunit geleid. Daar checken maximaal vijf medewerkers of het gewicht en de kwaliteit in orde zijn. Daarna vervolgen de tomatendozen hun weg op een rollenband, waar ze uiteindelijk belanden op een pallet. Die hoeft alleen nog te worden omsnoerd en weggerold, klaar voor verzending. Alles verloopt ordelijk en rustig, als een geoliede machine. Alleen de radio verstoort de rust.
Kas zonder gas
De Westlanders kozen voor Terneuzen vanwege de gunstige grond- en energieprijs. De tuinders krijgen restwarmte en –CO2 van de nabij gelegen kunstmestfabriek Yara. Daardoor is een gasaansluiting op de kwekerij afwezig. Ook zijn er in het gebied nog volop uitbreidingsmogelijkheden. De broers Van Adrichem kunnen op termijn uitbreiden naar 27 hectare glas. Mooi meegenomen is het hoge aantal zonuren in Zeeuws-Vlaanderen, wat ten goede komt aan de productie.
De grove trostomaten van het ras Endeavour worden onbelicht geteeld. Duurzaamheid, smaak en constante kwaliteit staan hoog in het vaandel bij de telers. Afnemers zijn Europese retailketens. De tomaten worden zo veel mogelijk biologisch geteeld. Voor de bestuiving van de planten worden hommels ingezet, voor de bestrijding van ziekten en plagen biologische bestrijders. Naast Westdorpe teelt de familie Van Adrichem nog op twee andere locaties trostomaten: in Steenbergen (15 hectare) en in De Lier (5 hectare). De familie teelt al 40 jaar tomaten. Sjoerd en Bas, de derde generatie Van Adrichem inmiddels, runnen het bedrijf in Westdorpe. Sjoerd is verantwoordelijk voor de teelt, Bas voor personeelszaken.
Huzarenstukje
De eerste paal van de kwekerij werd geslagen in augustus 2013 door opa Geert van Adrichem sr. Half januari was de kas gereed voor de eerste tomatenplanten. Begin april werd de eerste doos met trostomaten geoogst. Een huzarenstukje, dat mogelijk werd dankzij de goede samenwerking met alle leveranciers, zegt Sjoerd van Adrichem. Ook het oogst-, transport-, sorteer- en verpakkingssysteem van Berg Hortimotive en Taks Handling Systems werd in recordtijd gerealiseerd. Eind 2013 werden beide partijen benaderd door Van Adrichem. Van Adrichem zocht naar een systeem waarbij – na de handmatige oogst – zo min mogelijk arbeid nodig was. Ook moest de capaciteit van het systeem hoog genoeg zijn om de oogst in piektijden binnen acceptabele werktijden te kunnen verwerken. Als derde eis werd gesteld dat het systeem flexibel moest zijn, zodat het in de toekomst makkelijk uit te breiden is.
“Van Adrichem zocht naar een systeem waarbij – na de handmatige oogst – zo min mogelijk arbeid nodig was.”
Gekozen werd voor de combinatie Berg Hortimotive en Taks Handling Systems vanwege hun ruime ervaring op het gebied van machinebouw, oogst-, transport- en verwerkingssystemen. Op de kwekerijen in Steenbergen en De Lier wordt al langer met machines van beide partijen gewerkt. Sjoerd: “Verder sprak ons het wifi-systeem aan, waarmee we alles op afstand kunnen besturen. Als we bijvoorbeeld in een bepaalde kas snel meer trekkers nodig hebben, dan kan dat. Je kunt ook met de smartphone op het netwerk inloggen en op afstand commando’s geven. Het is heel flexibel.”
Van kas tot schuur
Berg Hortimotive werd verantwoordelijk voor het transport van de kas tot de schuur. De grootste uitdaging zit aan het begin van het traject, zegt salesmanager Hans Fakkert. “In het uitdenken van de verkeersregels en het besturingssysteem. Met de lay-out van de kas en de schuur gaan we eerst met de klant om tafel om het traject uit te tekenen.”
De tomaten worden in de kas geoogst met behulp van karren, die in de kas over buisrails rijden. De oogsters knippen de trossen van de planten, die op steenwolmatten groeien in een hogedraadsysteem. De oogsters leggen de trossen meteen in een doos van telersvereniging Prominent, circa 5 kg per doos. Als de oogstkar vol is wordt deze op het betonpad aan de klaar staande elektrotrekker gehaakt. Als bij de trekker zeven volle oogstkarren zijn aangehaakt wordt de trekker met een druk op de knop in beweging gezet.
“Het gaat er om dat de juiste trekker met het juiste product op de juiste tijd op de juiste plaats aankomt.”
In het betonpad van de kas en de corridor zijn draden gefreesd, het inductiesysteem. Met behulp van dit systeem worden de elektrotrekkers onbemand naar de schuur gereden. In het traject zijn diverse transponders ingeboord. Als de trekker over een transponder rijdt ontvangt deze een commando van de centrale wifi-besturing. Denk bijvoorbeeld aan linksaf of rechtsaf slaan of het openen of sluiten van een deur.
Terugverdientijd
Eenmaal in de corridor rijden de trekkers naar het Taks-systeem, waar de volle dozen van de oogstkarren worden afgeduwd op het buffersysteem. De geleegde karren rijden vervolgens door om lege dozen op te halen, die uit een automatische vouwmachine komen rollen. De trekker blijft vervolgens in de corridor wachten tot er nieuwe lege dozen in de kas nodig zijn. Sjoerd van Adrichem: “Op deze manier hoeven de oogstkarren niet de schuur in te komen, wat ontzettend veel ruimte scheelt. We hoeven de schuur zelfs niet te vergroten als we willen uitbreiden.”
Hans Fakkert: “Het gaat er om dat de juiste trekker met het juiste product op de juiste tijd op de juiste plaats aankomt. Als het wifi-systeem uitvalt staan de trekkers stil, maar kun je nog altijd handmatig besturen.” De ‘downtime’ bedraagt maximaal 2%, is de streefnorm. Volgens Sjoerd van Adrichem willen de trekkers niet altijd ‘luisteren’ of tijdig stoppen voor obstakels, maar dat zijn kinderziekten, zegt Fakkert. “De trekker is relatief nieuw, maar we kunnen het oplossen.”
“Voor het afwegen zijn twee tot vier mensen nodig en een persoon voor het afvoeren van de pallets. Verder werkt alles automatisch.”
Van Adrichem kocht in totaal vier BeTrac elektroktrekkers voor 13.000 euro per stuk. De meerprijs van het inductiesysteem bedraagt 25 euro per meter. De investering voor het transportsysteem van Berg Hortimotive bedraagt 80.000 euro en nog eens 50.000 voor de oogstkarren. Door de besparing aan arbeid en onderhoudskosten bedraagt de terugverdientijd circa vier jaar. “Er zijn ook bedrijven met elektrisch aangedreven oogstwagens die over inductie naar de schuur rijden, maar dat systeem heeft een nadeel: elke wagen heeft een eigen elektromotor, accupakket etc. Dat vraagt meer onderhoud. Maar er zit ook een voordeel aan: het levert een arbeidsbesparing op, omdat de wagens in het oogstpad automatisch rijden”, aldus Fakkert.
Toekomstbestendig
De installatie in de schuur en corridor kwam voor rekening van Taks Handling Systems, waarmee Berg Hortimotive intensief samenwerkt. De schuurinstallatie bestaat uit een buffersysteem, een ontstapelaar, vijf weegunits, een stapelaar, een palletiseermachine en een omsnoeringsmachine. De installatie is opgebouwd uit standaard componenten. “Maar de opstelling is maatwerk”, zegt directeur Cor Taks. “We hebben eerst het eindplaatje voor 27 ha kassen getekend en daarna de helft van de installatie gebouwd.”
Voor het afwegen zijn twee tot vier mensen nodig – in tijden van wisselende kwaliteit maximaal vijf – en een persoon voor het afvoeren van de pallets. Verder werkt alles automatisch. Sjoerd van Adrichem: “We kunnen hiermee grote hoeveelheden tomaten verwerken, maximaal 2400 dozen per uur. Ook hebben we gekozen voor een ruime buffer tussen kas en schuur, dan ben je wat flexibeler in de organisatie. En het neemt niet teveel ruimte in de schuur in. We kunnen ook later probleemloos uitbreiden. De tweede fase kan er tussen worden gezet zonder iets te verplaatsen.”
De eerste fase vergde een investering van 320.000 euro. De tweede fase zal bij realisatie 250.000 euro kosten. De terugverdientijd bedraagt drie tot vijf jaar. “Als alles handmatig zou worden gedaan, is de terugverdientijd zelfs twee jaar”, aldus Taks. Het onderhoud is relatief beperkt. “Omdat wij degelijke componenten gebruiken, is een onderhoudsbeurt per jaar voldoende. Verder staat er altijd een helpdesk voor onze klanten klaar.”
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Van Adrichem Kwekerijen en Berg Hortimotive. Tekst en foto’s: Mario Bentvelsen. Video: FreekFilms.
