Een goed bouwteam, betrouwbare partners en een visie om stabiel door te groeien liggen ten grondslag aan de uitbreiding van Schenkeveld Tomaten. Wie langs de A4 van Den Haag naar Schiphol rijdt ziet inmiddels rechts langs de weg de lampen branden. Dat is een goed teken, want zeer binnenkort worden de eerste trostomaten van de nieuwe locatie geoogst. “We willen graag alles perfect doen”, legt Richard Schenkeveld uit.
Op Google Maps is al goed te zien hoe de nieuwe locatie van kwekerij van Schenkeveld Tomaten er uit komt te zien. “Een mooie, vierkante kavel van 55 hectare”, vertelt Richard Schenkeveld, die de algemene leiding heeft van het familiebedrijf waarvan de wortels in Den Hoorn liggen.
In week 42/43 is de eerste belichte teelt van start gegaan in afdeling ‘Noord’. Voor deze afdeling ligt een kantine, die nu bijna klaar is. Bedrijvigheid alom. De watertechnische ruimte en de energieruimte zijn inmiddels opgeleverd, maar aan de verwerkingsruimte wordt nog hard gesleuteld. Het machinepark staat al op afroep klaar. Begin januari moeten de eerste rijpe trostomaten het bedrijf verlaten.
Positie versterken
Tot vorig jaar had het familiebedrijf drie locaties van ieder 10 ha in De Lier, Schipluiden en Den Hoorn én een aandeel in kwekerij De Kabel in De Lier. De afzet loopt al jaren via Prominent en coöperatie Door. Het was voor Schenkeveld duidelijk dat het bedrijf in omvang moet groeien om daarmee haar positie te versterken. Maar ver van huis wilde hij niet. Samen met Rob van Leeuwen van Yeald, die ondernemers begeleidt met strategische beslissingen, onderzocht hij de mogelijkheden.
“We hebben meerdere locaties onderzocht, waaronder Middenmeer, maar het gevoel was er niet. Wij willen de afstand tussen onze locaties beperken tot een half uur reistijd”, legt hij uit. Zo kwam tuinbouwgebied PrimA4a in beeld, oorspronkelijk bedoeld voor de uitbreiding van sierteelt in de regio Aalsmeer/Rijsenhout. Die uitbreiding bleef uit, omdat met name rozentelers opschalen met locaties in het buitenland. Daarom was er onvoldoende interesse vanuit die hoek.
Nadat Looye Tomaten als eerste glasgroentebedrijf in de Haarlemmermeer neerstreek was het vervolgens de beurt aan Schenkeveld. De familie kocht in 2016 een perceel van 55 ha land aan, waarop 45 ha kas zal verrijzen.
Bouwteam
Voor aanvang van de bouw heeft de ondernemer een bouwteam gevormd. Hij benaderde daarvoor Peter Zwinkels, die zijn bedrijf Technokas heeft overgedragen aan zijn opvolgers. Zwinkels was beschikbaar voor iets nieuws. Dus werd hij technisch coördinator van de nieuwbouw. “Dat had ik van tevoren niet kunnen bedenken”, vertelt hij. “Maar ik vind Richard een interessante ondernemer. Nu zit ik aan de andere kant van de tafel, niet als aannemer maar als opdrachtgever.”
Andere leden van het bouwteam zijn Pieter van der Wel, Arthur van der Meijs, Berry Baruch, Leon Schenkeveld, Eddy Poot en uiteraard Richard zelf. Van der Wel was al energiemanager bij bQurius, het faciliterend bedrijf van enkele Prominent-telers. Samen met Van der Meijs (teelttechniek) is hij verantwoordelijk voor Schenkeveld Schiphol.
Klaverblad
Het bouwteam maakte schetsen van de nieuwbouw en indeling van de kavel. “Die was natuurlijk afhankelijk van lichtinval en windrichting. We hebben wel vijftig schetsen gemaakt, voordat we er uit waren”, vertelt Schenkeveld. “Uniek aan ons bouwteam is dat we het project in onderdelen hebben verdeeld, met als doel om maximaal kennis naar binnen te halen. Denk daarbij aan kas, verwarming, schermen, bedrijfsruimte, belichting, water, techniek en elektra. Maar we hebben ook het intern transport tot op het laatste boutje en moertje uitgezocht. Uiteindelijk kwam de vorm van een klaverblad, met vier afdelingen van elk 11 ha en de verwerkingsruimte en technische ruimte in het midden er voor ons als beste uit.”
Om zo min mogelijk overlast te bezorgen aan het dorp Rijsenhout kozen ze voor een uitrit naar de Bennebroekerweg. “We willen in goede harmonie samenleven met de omwonenden. Zo doen we dat in het Westland, dus ook hier.” Om dezelfde reden komt langs de kavel een groenstrook met bomen, zodat mensen die niet zo gecharmeerd zijn van kassen ze ook niet hoeven te zien.
Vertraging door bommen
Volgens de oorspronkelijke planning zouden er op dit moment al twee afdelingen klaar moeten zijn, maar het liep anders. Van oudsher is bekend dat er vliegtuigbommen uit de tweede wereldoorlog in het voormalige akkerland liggen. Zo’n tien, was de verwachting. Maar onderzoek wees uit dat het er meer dan veertig waren. Die bommen werden één voor één opgegraven en tot ontploffing gebracht.
De vondst leidde tot een forse vertraging van een paar maanden.
Schenkeveld: “Het is ons dus niet gelukt om voor het belichtingsseizoen twee afdelingen in productie te krijgen, zoals oorspronkelijk de bedoeling was. De materialen voor de tweede afdeling zijn wel allemaal ingekocht. We gaan er nu mee verder.”
Standaardisatie en optimalisatie
Het bouwteam had veel vrijheid om de nieuwe kavel optimaal in te richten. “We hebben van tevoren de insteek gekozen om te standaardiseren en te optimaliseren”, legt de tomatenteler uit. Uitgangspunt was om met bewezen materialen en technieken te werken. Zo is gekozen voor een kastype dat momenteel de standaard is: een 8 meter tralie met 5 meter vakmaat en een poothoogte van 7 meter. Die standaard is bewust gekozen voor het geval zich calamiteiten voordoen en nieuwe materialen nodig zijn.
Op het dek ligt diffuus glas met 50% haze en dubbele antireflectie (AR) coating. Dit is voor het tomatenbedrijf de eerste locatie met een diffuus kasdek. “We hebben verschillende glasfabrieken bezocht om het fabricageproces te zien en uiteindelijk gekozen voor de meest betrouwbare in onze ogen.” Het glas voor de tweede afdeling staat op afroep klaar. Het staat nog niet vast dat afdeling drie en vier dezelfde glassoort krijgen. Dat is afhankelijk van de eerste resultaten in de teelt.
Achteraan in de eerste wagon
“Wij kiezen altijd voor de meest betrouwbare methode”, legt Schenkeveld uit. “We zijn geen grote voorlopers, maar zitten wél achteraan in de eerste wagon.” Dit geldt bijvoorbeeld ook voor de inrichting van de kas. Er is gekozen voor een traditionele belichting met SON-T lampen, 185 µmol/m2/s en een enkel energiescherm. De kas is nog niet ingericht met verticale ventilatoren, zoals je al regelmatig ziet bij tomatentelers die Het Nieuwe Telen (HNT) toepassen. “Als we die weg op gaan doen we dat met de middelen die we nu hebben.”
Hart van het bedrijf
In het centrum van het klaverblad ligt de 1,1 ha grote bedrijfsruimte die het hart vormt van het bedrijf. Vooraan komen de dockshelters met daarachter de verwerkingsruimte. De vier afdelingen draaien straks volledig autonoom, met eigen personeel. Iedere afdeling krijgt een eigen kantine. Dat is niet alleen vanuit fytosanitair oogpunt belangrijk, maar ook om het groepsgevoel binnen de teams te stimuleren.
In de bedrijfsruimte komt het product van alle afdelingen samen. Daar worden de dozen gevouwen en komt de verpakkingslijn te staan.
Centrale technische ruimte
Achter de bedrijfsruimte ligt de watertechnische ruimte, die inmiddels volledig is ingericht. Loop je door deze ruimte verder naar achteren, dan kom je in de energieruimte. Links staan al twee WKK’s met ieder een vermogen van 4,4 MW voor afdeling noord en oost. Als de nieuwbouw van afdeling zuid en west van start gaat, dan is er nog ruimte voor uitbreiding.
Voor extra elektriciteit heeft het bedrijf een aansluiting van 20 MW, want iedere afdeling wordt belicht. Schenkeveld: “In principe gaan we op deze manier werken, maar het ketelhuis is zo ingericht dat er ruimte is voor alternatieve energiebronnen in de toekomst.”
Zwinkels: “Op andere bedrijven kom je nogal eens tegen dat de technische ruimtes per blok gescheiden liggen. De ondernemer is slim geweest door alles bij elkaar te houden.”
Vaste partners
Bij de nieuwbouw is het bouwteam uitgegaan van vaste uitgangspunten. Zo heeft de nieuwbouw een standaard inrichting om het bedrijf niet onnodig complex te maken. De filosofie daarachter is dat bouw en uitbreiding vlot moeten gaan. “We willen graag alles perfect doen. Daar gaat alle tijd en energie in zitten”, legt de ondernemer uit.
Bij de nieuwbouw geeft het bedrijf de voorkeur aan vaste partners, zoals voor belichting en schermen. De aanbesteding voor elektra ging naar een regionale partij. Voor de bouw van de kas is een nieuwe partij gevonden, omdat de vaste partner niet meer actief is. Daar hebben we een goed alternatief voor gevonden. “Wij zijn trouw aan onze leveranciers en willen met onze vaste relaties verder groeien. Ik denk dat dit project goed is geslaagd. Wat we in april hebben gepland, konden we op tijd realiseren. De juiste specialisten verzamelen en bij elkaar brengen, dat is het sleutelwoord voor schaalvergroting. Wij willen namelijk niet de grootste worden, maar wel de beste zijn”, geeft hij aan.
Bijzondere ervaring
Voor Zwinkels was en is dit project een bijzondere ervaring. “Ik heb in het verleden zeker complexere projecten gerealiseerd. Dit project is minder gecompliceerd, maar kenmerkt zich door de goede voorbereiding. Schenkeveld heeft zich vooraf zeer zorgvuldig georiënteerd. Hij wist precies wat hij wilde en heeft dat goed gedocumenteerd. Voor mij was het prettig om ondersteunend te zijn; een duidelijk andere rol dan ik in het verleden gewend was. Daardoor kon ik me meer focussen op de uitvoering. Fijn dat ik mijn kennis op deze manier kan inbrengen.”
Samenvatting
Schenkeveld Tomaten heeft in 2016 een kavel aangekocht in Rijsenhout. Voorafgaand aan de nieuwbouw is een bouwteam samengesteld dat het ontwerp heeft gemaakt en de bouw begeleidt. Na wat vertraging is inmiddels de eerste van vier afdelingen in productie. Het bedrijf kiest voor optimalisatie en standaardisatie, door met moderne, bewezen technieken te werken. Het tomatenbedrijf kiest bewust voor vaste partners om samen door te groeien.
Tekst: Pieternel van Velden. Foto’s: Studio G.J. Vlekke.
