Scherminstallaties met spouw zijn de nieuwste vinding die Het Nieuwe Telen moet ondersteunen. Bij Dekker Chrysanten is het eerste verduisteringsscherm volgens dit principe geïnstalleerd. Uitstraling beperken is hét onderwerp dat iedereen bezig houdt. Het ideale scherm kan zowel energie besparen, uitstraling tegengaan en vocht uitwisselen. De kunst is om die tegenstrijdigheden te vertalen in de perfecte installatie.
Bij Dekker Chrysanten in Hensbroek is de zoektocht naar het perfecte klimaat volgens Het Nieuwe Telen een nieuwe fase ingegaan. In 2014 deed het bedrijf voor het eerst proeven met verticale ventilatoren die kaslucht uitwisselen met lucht boven het verduisteringsscherm. De doorvoer van lucht verliep toen nog via een gat in energie- en verduisteringsscherm. Inmiddels zijn de V-FloFan’s aangepast met een zogenaamde kunststof ‘brievenbus’-opening, waardoor de uitwisseling veel efficiënter kan plaatsvinden zonder ‘lekkage’ van licht en warmte via de openingen van het verduisteringsscherm.
Sinds enkele weken heeft dezelfde afdeling een nieuw, verduisteringsscherm met spouw gekregen. Hoofd technische dienst Roel Wolkers en Jeroen de Jonge van Peter Dekker Installaties (PDI) lichten de filosofie achter dit nieuwe scherm toe.
Twee lagen
Het idee om een scherminstallatie met spouw te ontwikkelen komt van onderzoeker Peter van Weel van Wageningen University & Research. Hij had daarmee twee doelstellingen in gedachte. Ten eerste heeft een laagje stilstaande lucht in een spouw een energiebesparend effect. Op de tweede plaats, en misschien nog belangrijker, komt het beperken van uitstraling; hét centrale thema van Het Nieuwe Telen.
Schermdoeken houden in het algemeen uitstraling tegen, afhankelijk van de dichtheid van het materiaal. Trek je twee lagen uit elkaar, dan werkt dit principe nog beter. Het bovenste schermdoek neemt dan de temperatuur aan van de kaslucht in de nok van de kas en het onderste schermdoek de temperatuur van de kaslucht rond het gewas.
Doeken 4 cm uit elkaar
In een gerberaproef testte Van Weel samen met PDI dit principe uit, met twee doeken die 4 cm uit elkaar lagen. De resultaten waren dusdanig veelbelovend dat het installatiebedrijf een scherminstallatie met spouw in een productiekas ging toepassen. Dit nieuwe type scherm wordt nu ook uitgetest boven de paprikaproef bij het Delphy Improvement Centre. Overigens gaat het hier om een combinatie van energieschermen, waarbij los van het spouwscherm nog een extra energiescherm boven de tralieligger is geïnstalleerd.
Bij Dekker Chrysanten is hetzelfde principe uitgewerkt, maar nu met een verduisteringsscherm. In deze kas ligt al een energiescherm in het midden van de tralieligger. Aan de bovenzijde van de tralieligger is het nieuwe spouwscherm met verduisteringsdoek geïnstalleerd.
Extra dradenbed
De Jonge legt uit waarom het systeem zo efficiënt is en relatief weinig extra kosten met zich meebrengt ten opzichte van een enkel verduisteringsscherm. “Een conventioneel verduisteringsscherm bestaat al uit twee doeken, omdat het echt lichtdicht moet zijn. Bij de aanleg van een scherm met spouw gebruiken we dus evenveel doek. Daarom is het voor bedrijven die verduisteren de meest efficiënte manier om energie te besparen. Het is goedkoper dan een extra energiescherm installeren. Het is de kunst om deze afdeling volledig lichtdicht te krijgen, waarbij toch vochttransport kan plaatsvinden door het scherm.”
Op het oog verschilt de installatie met spouw niet van standaard installaties, omdat beide doeken gewoon aan het schermprofiel worden vastgezet. De enige aanpassing die zichtbaar is – en meerkosten met zich meebrengt – is het extra dradenbed, dat de twee doeken op afstand van elkaar houdt.
Het doek met spouw is half februari aangelegd. Wolkers: “We gaan nu eerst kijken hoe het gewas er op reageert. Het is nog te vroeg om de eerste conclusies te trekken.” De afdeling waar het scherm is geïnstalleerd is 4.880 m² groot. “We hebben tegenover deze proefafdeling een referentieafdeling met een standaard scherminstallatie, zonder de verticale ventilatoren.”
Uitstraling naar scherm meten
Op de ramen en schermdoeken zijn temperatuursensoren aangebracht. Aan de hand van de temperatuurverschillen zal duidelijk worden welke invloed de nieuwe installatie heeft op de uitstraling. Wageningen University & Research zal het project monitoren als onderdeel van het project ‘Verbeterde Schermprestaties’ van Kas als Energiebron. Onderzoeker Bram Vanthoor, de opvolger van Van Weel, gaat dit project volgen.
“Ik ga de temperatuur onder, tussen en boven het scherm en de temperatuur van het scherm zelf meten”, geeft hij aan. Met een netto stralingsmeter gaat hij de uitstraling van de planten naar het scherm volgen. Ook legt hij de temperatuur van het kasdek vast. “Het wordt echt interessant om het energieverbruik van deze afdeling te volgen en die te vergelijken met de referentieafdeling.”
Voor het chrysantenbedrijf staat voorop dat deze manier van klimaatregeling zich vertaalt in een goede of zelfs betere, uniforme kwaliteit van de hele afdeling. Uiteindelijk bepaalt deze het rendement van de nieuwe technieken die hier worden toegepast.
Tekst en beeld: Pieternel van Velden
