In de kassen van Vertify in Naaldwijk vond dit jaar een proef plaats met een omgekeerd teeltsysteem. Opgaande gewassen met soepele, kruidachtige stengels zoals tomaat en kommer, hangen met de kop omlaag in een roterende teeltbuis, die het frequent indraaien en laten zakken van planten overbodig maakt. “De productie is prima en er wordt zo een zee aan arbeid bespaard”, zegt bedrijfsleider Cor van Staalduinen. “We gaan door met verkennen en willen graag opschalen.”

De beschikbaarheid van goede, betaalbare handjes is één van de grootste knelpunten binnen de glastuinbouw. Er wordt dan ook flink geïnvesteerd in verregaande mechanisatie en robotisering van werkzaamheden in onze kassen. Een stel out-of-the-box denkers uit Israël – werktuigbouwkundige dr. Eliezer Edelstein en zijn vrouw Ronit van BiomicAgritech Company – ontwikkelde in 2019 een revolutionair teeltconcept vanuit de wens om handmatig gewasonderhoud grotendeels overbodig te maken. Het concept berust op een ronde teeltgoot op hoogte, met daarin een verpakt substraatpakket (steenwol) waarin de planten wortelen en water met voedingsstoffen krijgen toegediend via een in-line druppelslang. Rondom het substraatpakket bevindt zich voldoende vrije ruimte om drainwater op te vangen en af te voeren en vrije luchtuitwisseling in de wortelzone te faciliteren.

Wortels boven, kop beneden

“De planten groeien vanuit de teeltgoot omlaag”, licht Cor van Staalduinen van Vertify toe, die de proef begeleidt. “De koppen richten zich weliswaar naar het licht, maar onder invloed van zwaartekracht en het plantgewicht krijg je toch mooie rechte stengels. Als het nodig is om de koppen, trossen of vruchten omhoog te brengen, volstaat een druk op de knop om de teeltgoten te laten roteren en een deel van de stengel om de goot heen te winden.”
Het is precies het omgekeerde van het laten zakken of het verhangen van gewasdraden om de planten en oogstbare delen op een werkbare hoogte te houden. Het grote verschil is dat dit systeem geen arbeid vergt om dat resultaat te bereiken. Ook het indraaien van stengels rond gewasdraden om de plant ondersteuning te bieden, is nu niet meer nodig. Gewasdraden schitteren door afwezigheid.

Eerste proef geslaagd

Proeven op kleine en grote schaal met tros- en cherrytomaten leverden in Israël aansprekende resultaten op. De productie deed niet onder voor standaard teeltwijzen en de gerealiseerde arbeidsbesparing was aanzienlijk. Nadat het ‘proof of concept’ geleverd was, richtte de producent zijn pijlen op Nederland. Op de onderzoekslocatie van Vertify in het World Horti Center te Naaldwijk was plaats voor een eerste, kleinschalige proef in de lage landen.
“We hebben nu een seizoen onbelicht komkommers geteeld op een manier die je kunt omschrijven als een hybride of omgekeerde hogedraadteelt”, vervolgt Van Staalduinen. “Van de acht buizen die in het proefkasje zijn geïnstalleerd, zijn er nu vier leeg. De andere helft wordt binnenkort geruimd.”

Start belichte winterteelt

In november start Vertify met een belichte teelt met uitsluitend tussenlicht op twee verschillende hoogten. De kop van de plant bevindt zich altijd op het laagste punt, dus die moet sowieso extra licht ontvangen. Daarboven hangt een tweede streng die het grootste deel van de bladmassa groeilicht geeft. De totale capaciteit is 200 µmol/m²/sec. “Ik heb er goede verwachtingen van, omdat ook de eerste teelt goed is verlopen”, aldus Van Staalduinen.

Breed toepasbaar

Volgens de bedrijfsleider zijn zowel telers als veredelaars geïnteresseerd in het nieuwe, arbeidsbesparende teeltsysteem. “Na de komende winterteelt willen we doorpakken met een grotere proef op 500 m², bij voorkeur opnieuw met komkommer. Mijn collega André van der Wurff is al bezig om dat technisch en financieel voor elkaar te krijgen. Het concept leent zich niet alleen voor hightech en mediumtech kassen, maar ook voor vertical farms. De totale benodigde hoogte is immers veel kleiner dan voor een hogedraadsysteem, dat voor vertical farming niet echt geschikt is. Dit systeem zou op termijn best weleens heel breed toepassing kunnen vinden. Zover is het echter nog niet, telers zullen echt nog wel overtuigd moeten worden dat het de toets der kritiek kan weerstaan. We gaan het zien.”

Tekst: Jan van Staalduinen