We hoeven niet te vragen wat iedere teler nu bezighoudt. De zwaar overspannen energiemarkt slaat diepe wonden in het tuinbouwlandschap en het einde van de crisis is nog lang niet in zicht. Juist vanwege de ernst van de situatie dwingt dit ‘leerzame jaar’ ons tot een vroege bezinning op het komende teeltseizoen. Wat zijn de leerpunten en hoe kunnen we die het beste vertalen naar een energiezuinige, hopelijk rendabele teelt?
De strategiebepaling voor het komende teeltseizoen wordt in grote lijnen bepaald door twee zekerheden:
- Warmte en elektriciteit blijven (extreem) duur.
- Op het gros van de bedrijven blijven de groeilampen uit.
Om een boterham te kunnen verdienen, zal de energie-input dus minimaal moeten zijn. Daarvoor dienen telers op meerdere vlakken slimme keuzes te maken. Uiteraard worden die keuzes mede bepaald door de installaties en de contracten waarmee de energiebehoefte moet worden ingevuld.
Tweede vast foliescherm
Warmteverliezen zoveel mogelijk beperken is het devies. Wie nog geen tweede energiescherm heeft hangen, zou een extra vast foliescherm kunnen overwegen. Dat biedt weliswaar minder flexibiliteit ten opzichte van een (extra) beweegbaar scherm en zal daardoor ook wat lichtopbrengst kosten, maar is snel te plaatsen voor een bescheiden investering.
Plantdatum
Nu de belichte teelt nagenoeg stil ligt, wordt een decemberplanting voor de onbelichte teelt weer interessant. Je zult er weliswaar iets meer warmte (dus geld) in moeten stoppen, maar de kans op ouderwetse primeurprijzen voor de vroege voorjaarsproductie lijkt groot.
Keuze onderstam en ras
Groeikrachtige planten kunnen veel produceren, maar vragen doorgaans ook meer warmte om de juiste generatieve stand te realiseren en vast te houden. Hoeveel groeikracht heb je nu echt nodig vanuit je onderstam, wetende dat de huidige vruchtdragende rassen groeikrachtiger zijn dan in het recente verleden? Dit komt relatief sterk tot uitdrukking in de nieuwe, ToBRFV-resistente rassen. Een match die op jaarbasis misschien 2 kg/m² minder oplevert, maar in de eerste maanden van de teelt 2 m³/m² aardgas bespaart – om maar een voorbeeld te noemen – zou best eens een slimme match kunnen zijn.
CO2 en plantafstand
Is de gebruikelijke plantafstand nog wel ideaal? Op veel bedrijven is er het komende jaar minder CO2 beschikbaar. Dat staat op gespannen voet met een hoge stengeldichtheid, dus overweeg om de plantafstand iets te verruimen.
Luchtbeweging
Er zijn aardig wat tomatenkwekerijen waar (verticale) ventilatoren hangen die om uiteenlopende redenen niet of nauwelijks worden gebruikt. Kijk toch eens of je er wat mee kunt, want bovenin de kas is het altijd warmer dan onderin. Veel ventilatoren kunnen die warmte tegen een laag stroomverbruik naar onderen brengen en daarmee de behoefte aan buiswarmte drukken. Luchtcirculatie is bovendien bevorderlijk voor de gewasactiviteit.
Substraatvolume
In het afgelopen decennium zijn de substraatvolumes wat groter geworden om extra zekerheid te genereren. Die trend ging gepaard met een lichte verhoging van de energie-input. Een stapje terug doen in substraatvolume – bijvoorbeeld van 10 naar 7 liter/m² – drukt de warmtebehoefte, ook omdat de mat dan ’s nachts makkelijker inteert en het dus minder moeite kost om het gewas voldoende generatief te houden.
HNT en data
Tenslotte zou ik iedere teler willen oproepen om zich nog eens te verdiepen in Het Nieuwe Telen of Plant Empowerment. De mogelijkheden om op basis van die principes energie te besparen zonder verlies van productie en kwaliteit worden nog lang niet door iedereen ten volle benut.
In het verlengde daarvan geldt hetzelfde voor datagestuurd telen, waarvoor – zeker in de tomatenteelt – al de nodige tools zijn ontwikkeld en met succes worden toegepast. Kun je daar nieuwe stappen in zetten, ga die uitdaging dan aan of leg je oor eerst te luisteren bij collega’s en adviseurs die er inmiddels ervaring mee hebben.
Tekst: Willem Valstar, StarGrow Consultancy
