De energiecrisis stelt de chrysantensector in ons land voor grote uitdagingen. David van Tuijl, voorzitter van de landelijke commissie chrysant van Glastuinbouw Nederland, erkent dat de opgave om te komen tot een toekomstbestendige sector fors is. Maar tegelijkertijd proeft hij een enorme strijdvaardigheid onder telers. “De meeste ondernemers zijn gemotiveerd om de noodzakelijke transitie te maken. Switchen naar LED-belichting, flexibeler omgaan met energie én weerbaarder telen zijn hierbij cruciaal.”
David van Tuijl blikt terug op 2022 als ‘een roerig jaar’. “Het was een soort van achtbaan”, geeft de voorzitter van de landelijke chrysantencommissie en mede-eigenaar van chrysantenbedrijf Linflowers in Zuilichem aan. “Toen de energieprijzen in het najaar van 2021 omhoog schoten, overviel ons dat als sector. Maar ging ook iedereen ervan uit dat het om een tijdelijke piek zou gaan. Gaandeweg werd de werkelijkheid steeds harder, zeker toen de oorlog in Oekraïne ook nog losbarstte. Steeds meer werd duidelijk dat de energieprijzen structureel hoog zouden blijven. Er was en er is sprake van een nieuwe werkelijkheid.”
Marktsituatie
Naast de stijging van de energieprijzen, had het uitbreken van de oorlog in Oekraïne aanvankelijk ook invloed op de marktsituatie, geeft Van Tuijl aan. “Vooral chrysanten in het zwaardere segment, waar ook wij ons met ons bedrijf op richten, gaan veelal naar landen in het oosten. Bij het begin van de oorlog stortte deze afzet in, was er grote paniek. Na een week of vier, vijf was sprake van een wonderbaarlijk goed herstel. En de rest van het jaar liep de afzet richting landen als Polen, Oekraïne, Kazachstan en Rusland eigenlijk heel goed door. Ook de prijzen waren doorgaans prima.”
Hij geeft wel aan dat de chrysantenafzet in West-Europa de laatste maanden wat terugloopt. “Dat zie je met name in bepaalde segmenten, waaronder de santini’s. Als gevolg van de inflatie houden consumenten meer de hand op de knip. Dat heeft zijn weerslag.”
Massale ommezwaai
De gestegen energieprijzen vormden afgelopen jaar echter met afstand de grootste uitdaging, geeft Van Tuijl aan. “Dit leidde vooralsnog niet tot heel veel stoppers. Alleen enkele chrysantentelers die hun bedrijf toch al wilden beëindigen, hebben eerder de stekker eruit getrokken. Het overgrote deel van de telers is strijdvaardig, wil de schouders eronder zetten en is bereid om de transitie te maken naar een toekomstbestendige sector.”
Deze strijdvaardigheid blijkt volgens de chrysantenvoorman onder meer uit het feit dat de inzet van LED-belichting het afgelopen jaar een enorme vlucht nam. Ook op zijn eigen bedrijf switchte Van Tuijl op twee locaties van SON-T naar LED-belichting. Op de andere twee locaties hangt een hybride installatie, waarvan alleen nog de LED-lampen aangaan. “Door de hoge energieprijzen ligt de chrysantenproductie deze winter zo’n 35 procent lager dan gebruikelijk. Maar circa tachtig procent van de chrysanten wordt nu al onder LED geteeld. Twee jaar geleden zeiden we nog: telen onder LED, dat gaat niet. Nu maken we massaal de ommezwaai.”
Meer flexibiliteit en weerbaarder telen
De overstap naar LED is volgens Van Tuijl een must om toekomst te houden als chrysantenbedrijf. “Maak je die switch niet, dan ben je over een paar jaar uitgerangeerd. Je kunt hiermee immers vijftig procent besparen op elektriciteit. Om toekomstperspectief te houden, zullen we daarnaast flexibeler moeten omgaan met energie. Bijvoorbeeld door de lampen te dimmen en door slimmer gebruik te maken van de diverse energiemarkten, waaronder de markt voor noodvermogen. In het verleden stond de chrysant altijd op één binnen de bedrijven, maar inmiddels is een goed energiemanagement minstens net zo belangrijk. Anders gaan je kosten te zeer uit de pas lopen.”
Ook het uitfaseren van grondstomen zal noodzakelijk zijn om de sector toekomst te geven, geeft hij aan. “Daarmee kun je op jaarbasis vier à vijf kuub aardgas per vierkante meter besparen. Weerbaarder telen, door bijvoorbeeld het bodemleven een impuls te geven, is hierbij waarschijnlijk de enige weg.”
Niet winnen op prijs
Ondanks de uitdagingen die er liggen, is Van Tuijl positief over de toekomst. “Met de juiste maatregelen gaat het ons lukken om de sector toekomstbestendig te krijgen”, zo is zijn overtuiging. “Feit is wel dat we naar de toekomst toe het niet gaan winnen op prijs, en daardoor waarschijnlijk een deel van onze markt zullen verliezen. Maar als het echt gaat om hoge kwaliteit en zware bloemen kan de Nederlandse sector haar positie behouden. Mits we ervoor waken dat de geschetste maatregelen de kwaliteit niet negatief beïnvloeden.”
Duurzaamheid als onderscheid
De chrysantenteler denkt dat ook het feit dat telers al forse winst hebben geboekt wat betreft inzet van chemie een stuk onderscheidend vermogen biedt richting de toekomst. “Zeker bij Duitse retailers zie ik kansen. Zij zijn waarschijnlijk wel bereid om extra te betalen voor een duurzaam product, zeker wanneer we wat dat betreft nog verdere stappen kunnen zetten. Kortom: er zijn veel uitdagingen, maar ook absoluut kansen.”
Tekst: Ank van Lier, beeld: Fotostudio G.J. Vlekke
