Tomatentelers gaan komend seizoen later planten en minder lang belichten en er wordt tegelijk meer geïnvesteerd in energiebesparende schermen en LED-belichting, constateert Willem Valstar van StarGrow Consultancy bij zijn klanten. Oorzaak: de explosief gestegen energieprijzen. “De positieve kant is dat het leidt tot een stukje extra verduurzaming. Misschien is het gas ook wel lang te goedkoop geweest.”
De energieprijzen zijn in het afgelopen jaar spectaculair gestegen…
Dat kun je wel stellen, heel BV Nederland heeft daar last van. Elektriciteitsprijzen zijn vervijfvoudigd. Gas staat vandaag de dag op 65 cent, het heeft zelfs even op 70 cent gestaan. Het ligt er natuurlijk een beetje aan voor welk kwartaal je het inkoopt. Maar de kosten die eraan zitten te komen zijn gewoon hoog, elektra en gas zijn extreem duur.
Proberen tomatentelers met later planten en minder belichten kosten te besparen?
Sommige tomatentelers gaan minder belichten en 4 tot 8 weken later planten. Als ze normaal gesproken met 200 mmol belichten en je ze nu met 100 mmol laat opkweken kun je eigenlijk niet voor 1 december planten. Anders kom je de winter niet door. Dat is geen gemeengoed, maar het komt wel voor. Er zijn er ook die 2 tot 3 weken later gaan planten in de onbelichte teelt om zo energiekosten te besparen. In die eerste weken wordt normaal flink wat gas verstookt, dat hou je dan binnenboord.
Maar lever je dan ook geen opbrengst in omdat de teelten meer in elkaar schuiven?
Half januari in plaats van begin januari planten heeft op de eindproductie geen invloed. Je begint wel een week later met produceren maar de vroege prijsvorming is ook niet meer zo goed als die ooit geweest is. De prijs zal misschien ietsje lager liggen, maar naar verhouding niet zoveel.
Gaan telers ook meer doen aan energiebesparende maatregelen?
Zeker bij de teelten die onbelicht zijn wordt er volop gedacht aan het inbrengen van een extra foliescherm. Wat we vijf tot tien jaar geleden ook deden: al die maatregelen worden weer uit de kast getrokken. In belichte teelten gaat het steeds meer naar LED. Die telers gaan allemaal werken met een tweede doek, dat helder genoeg is om ook overdag mee te kunnen schermen. Er wordt wel degelijk serieus gekeken naar energiekostenreductie.
Zijn we wat gas betreft niet te veel afhankelijk geworden van buitenlandse partijen? De Nederlandse gasvoorraden zijn momenteel historisch laag.
Dat is natuurlijk een echt energieverhaal, daar heb ik geen inzicht in. Maar dat het noopt tot verdere energiebesparing, dat merk je natuurlijk aan alle kanten. De toepassing van LED-belichting zal erdoor versneld worden. De toepassing van energiebesparende teeltwijzen en -maatregelen – zoals Het Nieuwe Telen – krijgt hierdoor ook weer een boost. Misschien is het gas ook wel lang te goedkoop geweest. Het is eigenlijk luxe gedrag: tomaten produceren in de winter. Wij willen jaarrond tomaten eten. Dat kost gewoon veel energie, zo eerlijk moeten we wel zijn.
Je zei dat telers minder zullen belichten; geldt dat alleen voor telers die stroom inkopen of ook voor telers die zelf stroom opwekken?
Ook voor telers die zelf stroom opwekken; als je het niet zelf gebruikt kun je het aan het net terug leveren bij een goede prijsvorming. Dat gaat met een WKK twee kanten op. Dan zul je zien dat het gewas in plaats van 18 uur per etmaal opeens 15 of 16 uur wordt belicht. Maar dat gaat natuurlijk wel productie kosten. Op een bepaald moment is het wel positief. Als je een WKK laat draaien op gas weet je wat je kostprijs daarvoor is. Als de APX-prijs daarboven zit kun je zeggen: ik ga het liever aan het net terugleveren en niet meer in mijn lampen stoppen. Dat blijft een rekensom.
Wat verwacht je op de lange termijn; krijgen we een nieuwe energiecrisis?
Laten we niet meteen in de emotie schieten, de gasprijs die even 70 cent was kan ook weer terugveren. Als we een zachte november en december krijgen kan het weer de andere kant opgaan.
Wie gaan van deze situatie profiteren en wie zijn de verliezers?
Waarschijnlijk gaan degenen die energie verkopen heel veel geld verdienen. En de telers met een WKK die genoeg stroom hebben. De mensen met aardwarmte weten welke prijs ze kwijt zijn de komende jaren, maar voor de telers met WKK’s fluctueren die prijzen natuurlijk behoorlijk. Hoe hoger de gasprijs hoe interessanter geothermie wordt. Als de hoge energieprijzen aanhouden en je een oplossing weet te vinden voor het CO2-vraagstuk dan is geothermie een winnaar.
Dus de gestegen energieprijzen zijn wel weer goed voor de verduurzaming?
Dat denk ik wel. Als jij stijgende kosten hebt ga je maatregelen nemen om de kosten te reduceren. Dan zie je toch weer een extra stukje verduurzaming.
Verwacht je een effect op de tomatenprijs in het volgende seizoen?
Er valt best wel wat areaal af. Er gaat minder belicht en later geplant worden. Dat moet haast wel een positief effect op de prijs gaan geven, als het marktmechanisme functioneert tenminste. In Spanje is de tomaat momenteel niet populair, daar gaat momenteel het tomatenvirus rond.
Volgens de NVWA zijn er in het Westland ook weer twee besmette bedrijven bij gekomen?
Dat weet ik niet, maar ik hoorde wel dat er via zaadpartijen nieuwe besmettingen binnenkomen. Dat is natuurlijk heel schadelijk, als je de zaadpartijen niet kunt vertrouwen. Dan kun je ontsmetten wat je wil, maar haal je langs die weg de ziekte weer de tuin op. Het is dusdanig persistent dat het heel lastig wordt om er weer vanaf te komen. Wat dat betreft: we hebben best wel wat uitdagingen.
Tekst: Mario Bentvelsen
