Door het strak volgen van een teeltwisselingsprotocol in combinatie met het reinigen met een nog vrijwel onbekende oxidant weet Drenthe Growers de kassen al enkele jaren vrij te houden van virus en schimmels. “De problemen komen van binnenuit en niet van buitenaf. Dus je moet er zelf alles aan doen om schoon te worden en te blijven”, stelt komkommerteler Koos de Vries.
De teeltwisseling is voor groentetelers een korte, maar hectische periode in het najaar en dat is bij Drenthe Growers niet anders. Het komkommerbedrijf van 18 ha in Erica blijft tot week 45 produceren. Dan start de grote teeltwisseling, waarbij alle zes afdelingen tegelijk leeg gesneden en leeg geruimd worden. Dat is ook het moment om de kassen grondig schoon te maken en alle mogelijke sporen van virussen, schimmels en plaaginsecten uit te bannen.
Daarbij werkt het bedrijf standaard volgens het virusprotocol tegen komkommerbontvirus, dat is ontwikkeld door Proeftuin Ron Peters in Klazienaveen. Komkommerteler Koos de Vries paste dit acht jaar geleden als eerste toe in de praktijk. Sinds twee jaar is daar het spuiten met de oxidant ferraat aan toegevoegd. Na de teeltwisseling start de eerste, belichte teelt weer in de week voor Kerst.
Leegtrekken
“In week 44 en 45 snijden we de kassen leeg, we oogsten de laatste komkommers en rooien het gewas. Dit leggen we op doeken en trekken we handmatig uit de kappen. We doen alles tegelijk om risico’s van overdracht te voorkomen”, vertelt De Vries. Hij runt het bedrijf samen met zijn dochter en schoonzoon en twee zonen. De tweede stap is het verwijderen van alle steenwolmatten en de grondfolie. De verwarmingsbuizen en druppelleidingen gaan omhoog, de buisrailsteunen worden door de wasmachine gehaald.
“Ondertussen halen we alle stekers van de druppelslangen en die gaan in een bad met zuur, een desinfectiemiddel met een pH van 1, daarin lossen alle groene delen op.” Als de kassen ‘zwart liggen’ volgt het schoonspuiten. “We spuiten alles eerst met water schoon. De teeltgoten, het dek en de betonpaden spuiten we af met heel veel water, met een druk van 50 bar.’’
Zeep op basis van kokos
Als dit klaar is en er niemand meer in de kassen loopt, begint de opbouwfase. “Die begint met het spuiten met het middel Hortiwash. Dit doen we zeer grondig. Alles spuiten we, het dek, de gevels en ook de gehele bodem.” Juist in dat laatste zit de crux, stelt de komkommerteler. “In de grond kan ook virus zitten, evenals spint en andere beestjes.” Dit middel, een zeep op basis van kokos dat de toplaag van virussporen minder mobiel maakt, is ontwikkeld door Ron Peters. Hij is gespecialiseerd in virusbehandeling en heeft als bijna-buur geregeld contact met De Vries, die zijn innovaties vroegtijdig in de praktijk toepast. “De kasbodem is altijd het meest onderschatte onderdeel in de glastuinbouw geweest”, stelt Peters. “Ten onrechte, want juist daar zit de grootste buffer van virussen.”
De volgende stap in het protocol is het nogmaals schoonspuiten van de betonpaden. Daarna wordt het nieuwe plastic in de kassen getrokken. De Vries: “Dat doen we met vijftig man tegelijk. In één ochtend ligt het erin. Dan zijn wij gerust. De kantine, de schuren en het erf zijn dan ondertussen ook schoongemaakt.”
Daarna worden de kaspoten zorgvuldig afgedekt met plastic, waarna de buisrailsteunen en buizen terug op hun plaats kunnen. Ook de druppelslangen worden teruggelegd en weer van de prikkers voorzien.
Ferraat spuiten
Nu komt het moment dat De Vries iets doet, wat de meeste andere telers niet doen en waardoor hij naar eigen zeggen al twee seizoenen zo goed als gevrijwaard is van virussen. “We spuiten dan de hele tent met ferraat, met de spuitmachine met acht doppen en we gebruiken bijna 2.000 liter per ha. Op deze manier raak je alles.”
Ferraat is de sterkste oxidant ter wereld, die sterker werkt dan waterstofperoxide en ozon. Peters legt uit: “Tot voor kort lukte het niet goed om dit middel te stabiliseren en houdbaar te maken, wat de toepassingsmogelijkheden beperkte. Dit is nu wel gelukt door een bedrijf uit Meppel met het product Fersol dat ook gebruikt wordt in de industrie en waterzuivering.”
Na het rondje ferraat gaan de nieuwe steenwolmatten in de teeltgoten en worden de prikkers erop gestoken. Dan volgt tot slot nog een laatste bespuiting met Hortiwash en dan beschouwt De Vries de tuin schoon genoeg om te gaan poten.
Reinigingsmiddel
Het gebruik van ferraat is nog vrij onbekend in de glastuinbouw. Peters introduceerde het middel waarvan hij ook dealer is, maar aanvankelijk voor het reinigen van steenwolmatten. Die toepassing is inmiddels verruilt voor spuiten. De Vries: “Voor het ontsmetten van de matten moest je ontzettend veel spoelen, dat was niet handig, je kon nog beter een nieuwe mat neerleggen.” Peters vult aan: “Dit middel heeft ook geen toelating als ontsmettingsmiddel van matten, het is alleen als reinigingsmiddel erkend.”
Daarna kwamen ze op het idee om de kas met het middel af te spuiten. De Vries: “We bedachten twee jaar geleden: laten we de avond voor het planten van een nieuwe teelt alles onder de ferraat spuiten. Alles, zonder iets weg te halen. Sindsdien hebben wij geen virus meer. Het doodt naast virus ook schimmels. Van Mycosphaerella hebben we geen last meer.”
Het is een agressief middel, dus het is belangrijk om alle leidingen, slangen en pompen na gebruik meteen goed door te spoelen met water, geeft hij aan. Drenthe Growers hanteert een concentratie van 2%, en gebruikt heel veel water. “Deze mengverhouding is door ons beproefd: 1 procent is te weinig en 3 procent is niet nodig en kost je onnodig geld”, licht Peters toe.
Virus van binnenuit
De Vries is altijd een man met een sterke eigen mening geweest. Op het gebied van hygiëne heeft hij ook een visie. “Veel telers denken dat ze zelf schoon zijn en dat alle ellende van buitenaf komt. Ze grenzen alles af met hygiënesluizen en loopmatten. Allemaal flauwekul, wij hebben die dingen aan de kant geschoven. Het grootste probleem dat ben je zelf.” Hij meent dat de problemen van binnenuit komen en dat het strikte protocol inclusief reinigen van de kasgrond de sleutel is. “Je moet er zelf alles aan doen om schoon te worden.”
Toen Peters startte met het testen van dit protocol op een gehuurde tuin was de teler nog niet zo overtuigd. “Die tuin stond vol met komkommerbontvirus, ik dacht die krijg je nooit schoon. Ik vroeg elke maand hoe het ging en toen hij in juli nog schoon was, viel het kwartje bij mij. Als Drenthe Growers met deze aanpak schoon wordt, dan moet het in de tomaten toch ook kunnen? ToBRFV en het komkommerbontvirus horen tot dezelfde familie.”
Naast deze manier van teelt wisselen besteedt De Vries ook extra aandacht aan de ontsmetting van het irrigatiewater door het gebruik van caviterende ultrasone zenders van Ultramins. Cavitatie wekt drukgolven van 2.000 bar op en die elimineren micro-organismen. “De zenders hangen in onze regenwaterbassins en in de silo’s met ontsmet gietwater, als extra verzekering naast de Ozomatic ontsmetter. Het is een succes, want ook dit houdt het virus en andere mogelijke besmettingen vanuit het water weg”, meent De Vries.
Tekst en beeld: Koen van Wijk
