Met hun bedrijf Tommy Tomato bieden Bas Turk en Erik van der Plas warme groentelunches aan op basisscholen. Maar het blijft niet alleen bij dit innovatieve concept. De ondernemers hebben een groter doel voor ogen: ze willen dat kinderen groente-eters voor het leven worden.
Dit is geen verhaal over teeltwijzen, over belichting of over watergeefstrategieën. Dit verhaal speelt zich verderop in de keten af. Wanneer de groenten zijn geoogst, wanneer ze zijn getransporteerd, en wanneer ze zijn verwerkt in een groentemaaltijd. Het is een verhaal dat gaat over de toegevoegde waarde van groenten en hoe twee Haarlemse ondernemers hiermee aan de slag zijn gegaan om te proberen de jonge generatie, en daarmee de wereld, een beetje te verbeteren.
Warme groentelunches
Bas Turk en Erik van der Plas komen beiden niet uit de glastuinbouw, ze wisten maar weinig van groenten, maar toch spelen tuinbouwgewassen nu de hoofdrol in het concept dat zij tijdens de coronapandemie ontwikkelden. “Het bedrijf waar ik toentertijd werkte zorgde altijd op donderdagmiddag voor een warme lunch, maar door corona viel dat weg. Toen dacht ik: waarom zijn er geen warme lunches in abonnementsvorm te verkrijgen?” zegt Turk.
Daarnaast was hij door corona meer aan huis gekluisterd en zag dat zijn drie jonge kinderen niet de aanbevolen 150 gram groenten per dag haalden. “Zo’n boterhammenlunch is niet heel variërend. En eigenlijk is het toch gek dat ze een lichte lunch krijgen midden op de dag, het moment dat ze energie het meest nodig hebben, en we ze een zware maaltijd geven net voordat ze naar bed gaan.”
De derde eye-opener was zijn zus. Zij wees hem op de schrijnende situaties die ze tijdens haar werk zag als juf op een basisschool. Zo hadden sommige kinderen helemaal geen eten bij zich. “1 + 1 werd 3”, stelt hij. “Ik wilde warme groentelunches gaan aanbieden op basisscholen, zodat kinderen samen gezond leren eten in de klas.”
Leerkracht bepaalt succes
Turk benaderde Erik van der Plas, die hij vanuit zijn vorige werk kende. Die was meteen enthousiast over het concept en werd zijn compagnon. “Het was voor ons ook wel het moment. Corona had iedereen ineens gewezen op het belang van gezondheid en gezond voedsel. Crisis zorgt voor verandering.” Tommy Tomato was geboren.”
Om het concept uit te testen, vonden ze een school in Halfweg. Daar mochten ze langs komen met warme groentelunches. “Dat was zo gaaf”, herinnert Turk zich. “Kinderen begonnen ineens gesprekken met elkaar over groenten. De energie die daar hing, dat was voor ons doorslaggevend.”
De ondernemers pitchten hun idee in een Haarlems Initiatievencafé en vonden drie investeerders. Ze zetten een pilot op van een half jaar op twee basisscholen in hun gemeente. “Wat we daaruit leerden, was dat succes afhangt van de leerkrachten. Zij moeten er iets in zien. En het moet de school geen extra werk kosten. Hun reservebank is al leeg.”
Daarnaast bleek dat er een stichting moest komen. “We willen een gezonde groentelunch aan alle kinderen kunnen aanbieden, maar niet iedereen kan voor een warme lunch 3 euro 50 betalen. Vandaar de stichting, voor ouders die het niet kunnen betalen.”
Binnen anderhalf jaar
Na de pilot gingen de ondernemers en het team dat ze inmiddels om zich heen verzameld hadden, aan de slag. Ze zochten een cateraar, een website ging de lucht in en ze ontwikkelden zelf thermoboxen, zogeheten cambroboxen, die 3,5 uur lang eten op 60ºC warm konden houden. Uiteindelijk hadden ze het in anderhalf jaar tijd op de rit: ze hadden 50 scholen aan zich gebonden. De cateraar leverde gekoelde eenpersoonsmaaltijden. Ze hadden een magazijn met kantoor. Medewerkers warmden de maaltijden op en bezorgden ze warm en op tijd, waarbij de voedselveiligheid gegarandeerd was.
Toch waren ze er nog niet. De ondernemers wilden meer. “We wilden scholen, ouders en leerkrachten meekrijgen in ons concept”, zegt Turk. “Het draait niet alleen om gezond eten. Er valt zoveel meer waarde aan groenten toe te voegen.”
Soeperheld
Ze koppelden de warme groentelunches aan educatie en richtten hiervoor S’kool op. “Er valt zoveel te leren rondom groenten. Voor scholen schrijven we lesprogramma’s. We nemen ouders mee in ons concept, want we werden soms gebeld dat een kind de lunch niet lustte. Maar het gaat ook bij eten om leren en doen, net als bij rekenen bijvoorbeeld. Smaken ontwikkelen kost tijd.”
Wat betreft de kinderen, daar lag de grootste uitdaging. “Je kunt tegen een kind wel zeggen dat groente gezond is, maar dat is zo abstract. Eten is leuk, lekker en leerzaam. We hebben van elke groente een karakter gemaakt, een Soeperheld. Zo hebben we Bo Broccoli die rondrijdt op een skateboard, gemaakt van een pleister. In broccoli zit namelijk vitamine K en dat zorgt ervoor dat er een korstje op een wond komt. Op die manier proberen we aan te sluiten bij de beleving van kinderen en ze te laten leren.”
Verdieping
Nu na twee jaar zijn er 100 scholen aangesloten. Er worden per maand 50.000 lunches bezorgd. Het bedrijf heeft twee locaties, een in Haarlem en een in Utrecht. Hoe hebben ze het zo snel voor elkaar gekregen? “Dat heeft onder andere te maken met de synergie tussen Erik en mij”, stelt Turk. “Ik ben een idealist en zit vol ideeën. Erik is de realist en weet mijn ideeën opschaalbaar te maken.”
De ondernemers zijn nog niet klaar. Komend jaar willen ze naar 500 basisscholen en er komt een allergenenlijn. Ook biologisch behoort tot het wensenlijstje. “We zitten nog in de start-up fase. Er zijn weinig spelers op de markt die kunnen leveren wat wij willen”, zegt Turk. “Dus als het gaat om biologisch, of samenwerking met lokale telers, zover zijn we nog niet.” Over drie jaar willen ze 8,5 miljoen lunches per jaar gaan leveren aan basisscholen in de 20 grootste steden van Nederland.
Maar het is eerst tijd voor verdieping: zoals het ontwikkelen van kooklesprogramma’s. Het bedrijf wil koks, Soeperchefs, gaan uitnodigen op scholen, zodat leerlingen leren koken. “Het is bewezen dat de periode tussen je vierde en twaalfde jaar voor vijftig procent het gedrag van je volwassen leven bepaalt”, zegt Turk. “Dus als kinderen dan al leren koken, leren over seizoenen, leren over wat eten doet met je lichaam, dan ontwikkel je een bewuste, gezonde generatie. En daar is het ons om te doen.”
Tekst en beeld: Marjolein van Woerkom
